Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

bearradh (23)

 
daor 1
Casadh S. Th. istigh liom ag an mbearbóir, agus b'éigean dom deoch a thabhairt dó. Cé a thiocfadh isteach ina (ár) mullach ach M. Th. agus S. F. Ní raibh a dhul anonn ná anall agam, ach seasamh don bheirt sin freisin. Bhris mé mo ghloine agus b'éigean dom íoc uirthi. Idir chaon tsórt, ba daor an bearradh orm é sa deireadh
 
deacair 2
Is deacair a bearradh anois (fc. bearr)
+
deilbh 1
"Bearradh Luain nó deilbh Chéadaoin, níor dearnadh ariamh gan osna nó éagaoin" (pisreog faoi gheis oibre atá ar laethantaí áiride den tseachtain)
TUILLEADH (2) ▼
Ní dheilbheoidh muid é Dé Céadaoin. Tá geis ar an gCéadaoin a dheirfiúr mo chroí. "Bearradh Luain nó deilbh Chéadaoin, ní raibh ariamh gan osna nó éagaoin"
Diabhal a ndéanfaidís aon deilbh Dé Céadaoin fadó, dhá bhfaighidís Éire bronnta orthu. Bhídís ag ceapadh dhá ndéanadh, nach mbeadh aon lá den ádh orthu. Bearradh Luain nó deilbh Chéadaoin adeiridís
 
Faigh an deimheas. Caithfear a dhul ag bearradh inniu.
 
deis
Ní mó ná dá mbeadh sé ar mo dheis ceart anois go ngabhfainn do mo mhearú féin ag biorú claíochaí. Tiocfaidh na claíochaí leis an gcaoi atá orthu, nó go bhfaighe na daoine ionú maith ar a dhul ina n-éadan. Seo í an mhí dhubh ar aon chor, agus níl mórán bearradh le baint ag aon cheo den talamh
+
Ní fhaca tú a leithide de dhiogáil ar phóilí ariamh agus a bhí air sin ag imeacht dó. Bhí scoilte chomh díreach le gró ina chuid gruaige agus mura raibh sé bearrtha, ní lá go maidin é. Agus an glass a bhí ina bhróga, bhainfeadh sé an t-amharc as do shúile. Níor ba thaise lena dhrad óir é ach oiread
TUILLEADH (4) ▼
Tháinig fear amach chugam as botháinín — bráicín beag — a bhí ann agus é chomh giogáilte bearrtha le easpag. Fhóbair mé a fhiafraí dhó (dhe) cén chaoi ar ghiogáil sé é féin chomh maith ina leithide de bhotháinín, ach lig mé tharam é. Déarfainn go mba fear é a thabharfadh cnap do dhuine sách gasta
Bhí mé ag breathnú istigh ag an aifreann inniu air. Tá a chloigeann chomh bearrtha chomh diogáilte aige. Agus tá plait in uain a chinn, agus na cupla ribe fada atá ar chaon taobh di slíoctha sall (anonn) ar an bplait i riocht is nach mbeadh sí le feiceáil. 'Sé atá deisithe go deas aige
Beidh sé leis an tuí sin anois dhá diogáil agus dhá bearradh agus dhá cíoradh nó go mbeidh sí ar deil aige
Istigh ag bearradh agus ag diogáil chearc a bhí sí romham. 'Sí atá pointeáilte más fíor di féin. Bheadh chuile chleite ag gabháil leo ar sliobarna ar an gcuid s'againne, agus dheamhan diogáil a dhéanfaí orthu muis
 
díol 2
Tá do dhíol bearradh ort anois. An bhfuil tú ag ceapadh gur cailíní óga a bheas ag breathnú ort. Baol orthu!
 
dlúth 2
Diabhal aithne ort ar fhás aon ribe gruaige ariamh ort, bail ó Dhia ort, tá tú bearrtha chomh dlúth sin
 
Tús Aoine agus deireadh Sathairn. Tá an Aoine in aghaidh na seachtaine. Lomadh Luain agus bearradh Céadaoine. Biseach an Domhnaigh agus ardú na Céadaoine. Dé Luain soir agus Máirt siar, agus tá an Déardaoin sonaí soir nó siar: anois an bhfuil aon cheann eile acu agat. Bhí siad sin ann ar fad roimhe seo, ach tá siad caite in aer anois
+
droim
Shílfeá go bhfuil bearradh droma aige ar na caoirigh — bearradh a tugtar ar chaoirigh faoi Shamhain, ar fhaitíos go bhfaighidís fuacht. Bearrtar an droim acu, ach fágtar an bolg gan bearradh
TUILLEADH (4) ▼
Ní fheicfeá an oiread ag tabhairt bearradh droma ar na caoirigh anois agus a thugadh fadó, i gcruthúnas duit go gcaithfidh sé nach bhfuil an aimsir chomh fuar agus a bhíodh sí roimhe seo. Ní túisce Lá Samhna ar fáil fadó ná a chloisfeá chuile fhear a mbeadh caoirigh aige ag rá: 'sin é ina Shamhain é. Ní mór dhom an bearradh droma a thabhairt ar na cupla caora seo nó ní sháróidh siad an geimhreadh.' Is beag an bearradh droma atá anois ann mura bhfuil sé ag lucht an tsléibhe. Ach ní foláir dóibh sin é. Tá an fuacht mór faoi shliabh
B'annamh liom muise an bearradh droma a thabhairt ar na caoirigh, ach tháinig sé an-fhuar i mbliana. Ba é a chosúlacht an uair sin faoi Shamhain go dtabharfadh sé geimhreadh crua uaidh. Ach i nDomhnach shílfeá nár tháinig sé chomh dona sin fós, mura romhainn amach atá
Deir daoine go gcoinníonn an bearradh droma siar na caoirigh ach ní mheasaim féin go gcoinníonn. Is fad ar a shaol é má tá i ndán is go mbíonn geimhreadh crua ann. Agus níl aon gheimhreadh dhá bhfuil ag teacht anois nach geimhreadh crua é. Féacha an geimhreadh anuraidh …
M'anam a mhuirnín nach bhfuil siad againn, ní ag ceasacht ar Dhia é, le bearradh droma ná bearradh bradach, ná aon bhearradh eile a thabhairt orthu. Cailleadh dhá uascán bhreátha orainn anuraidh le cruimhe, agus trí cinn an bhliain roimhe sin, agus dúirt muid linn féin ansin ó tharla nach raibh siad ag éirí linn nárbh fhiú dúinn a bheith dhá (dhár) meath féin leo agus lig muid uainn ar fad iad
 
Ní slachtmhar a rinne sé é ó chuaigh sé dhá bearradh (capall). Tuige ar fhága sé an duailín sin ansin uirthi? Faitíos a bhí air nach n-aithneodh sé í is dóigh!
 
dual 1
Deile cé a chaoinfeadh í ach é. Is dual dó (ceart, cuí, tá sé ag luí le réasún) a caoineadh. Nach iomaí bearradh maith a bhain sé ariamh di!
 
Is maith nach mór duit a bheith ar do mhaidí nó gabhfaidh an dream sin suas ort. Is cuma leo sin é ach bearradh a bhaint díot, agus cead an diabhail a bheith agat ansin. Tá seanaithne agamsa orthu sin