Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: imeoidh

→ fearthainn

"Tiocfaidh stoirm, tiocfaidh feothan, tiocfaidh gaoth mhór agus tiocfaidh fearthainn; Imeoidh an solas as na réalta, as an ngréin agus as an ngealaigh …" As dán diaga — Trí Scóir a bhí an Naomh Joseph)

→ fios

Imeoidh mé ag iarraidh fios m'fhortúin sílim. Tá mé sách fada anseo anois agus beagán dhá bharr agam. Tabharfaidh mé Sasana orm féin

→ fáinnigh

Imeoidh mé ach a bhfáinní lá

→ fánaí 1

Ní bhfaightheá fear fánaí anois ag spealadóireacht gan dó dhéag sa ló agus a bheathú. Agus is díon déirce le duine a bhfáil mar sin fhéin. Tig leo a rogha rud a dhéanamh. Má thograíonn siad an lá a chaitheamh ina luí, níl aon ghair agat cur chucu ná uathu. Má chuireann imeoidh siad, agus beidh tú gan Murchadh gan Mánas ansin

→ cobha

Dheamhan an fiú biorán an méid sin. Níl ann ach cobha, agus imeoidh sé aríst.

+

→ beo 1

Dheamhan a bhfuil beo de 'Phateen', nó imeoidh sé fhéin anois chomh maith le duine.

TUILLEADH (1) ▼

Mura i ndán is go n-imí tú anois go beo deifreach, imeoidh tú ar ball agus thú in aiféala.

→ bruach

Imeoidh na bruachannaí sin lofa dhi agus cneasóidh sí ansin. Ach ní mór dhuit foighid a bheith agat.

→ bualadh

Má tá i ndán is nach n-imeoidh an bualadh croí dhíom, cuirfidh sé chun báis le imní mé.

→ aire

Tugaidh aire do na hasail nó imeoidh siad ar strae — bígí san airdeall ar na hasail nó imeoidh siad ar seachrán

→ anachain

Má tá an anachain orthub, imeoidh siad go tóin (túin adeirtear) — má tá an bás orthu, caillfear uilig iad

→ ardaigh

Ná bí dhá ardú anois nó imeoidh sé ar fad.

→ ardú

Imeoidh sé as sin anois — ardú na Céadaoine

→ fiann

Ní dhéanfadh leagha na bhFiann aon mhaith don ghalra sin go dtuga sé a sheal. Caithfidh sé a sheal a thabhairt agus imeoidh sé uaidh fhéin ansin

→ fiuch

Níl ag na meacna sin ach fiuchadh. Má fhágann tú rófhada ar an tine iad, imeoidh siad ar an uisce bruite

→ foghairt 2

Tugann an gabha foghairt don drill. Coinníonn sé dhá chur síos is aníos san uisce nó go mbíonn foghairt ann. Ní ligeann an fhoghairt don fhaobhar maolú. Ní imeoidh an géaradas as má bhíonn foghairt ann. Ní théann foghairt ar bith i gcrú. Cuireann sé san uisce é, ach má chuireann féin, ní chuireann sé aon fhoghairt ann. Ní bhíonn aon chall dó leis. I gcruach a théas foghairt — foghairt a chur i gcruaigh: to temper steel

+

→ imigh le

Ní imeoidh mé leis an gceird sin go gcinnfidh orm — ní rachaidh mé i mbun oibre den tsórt sin mura mbí orm é a dhéanamh d'uireasa oibre ar bith eile

TUILLEADH (2) ▼

Imeoidh mé leat má eitíonn siad thú — déarfadh bean le fear é dá mbeadh sé le dhul dhá hiarraidh ar a muintir agus faitíos air fhéin agus uirthi fhéin go n-eiteoidís fúithi é

Mura dtuga a hathair cead pósta di, deamhan a cos nach n-imeoidh leis

+

→ imigh

Ní imeoidh sé go n-imí an ball dubh den fheadóig — ní imeoidh sé go brách

TUILLEADH (10) ▼

Imeoidh sé agus gan é buíoch dhá mhargadh feadh mise a bheith réidh leis — imeoidh sé go míshásta ach a mbeidh deireadh ráite agamsa leis

Ní imeoidh tú go mbí aiféala ort

Imeoidh sé leis an aimsir — tinneas nó éalang

Ní imeoidh sé sin go mbeidh aois chapall na muintire aige — ní bhfaighidh sé bás go mbí sé ina dhiabhal le aois

Má tá i ndán is go n-imeoidh sé an iarraidh seo, ní raibh a leithide de thórramh i bhfataí ná i gcoirce ariamh agus a bheas air — má fhaigheann sé bás an babhta seo, beidh an-tórramh amach is amach air. Aos óg a shamhlódh seo le seanduine, arae bheidís ag súil le neart grinn agus óil ar a thórramh

Bíonn daoine chomh hamplúch sin agus go síleann siad nach n-imeoidh siad choíchin.

Má tá sé i ndán ag Dia dhó, imeoidh sé, agus mura bhfuil, ní imeoidh

Ní imeoidh tú go mbí do lá caite. Ní choinneodh an saol ansin thú — ní fhaigheann duine bás go mbíonn a sheal tugtha, nó pé ar bith cén saol a cheap Dia dó: tá sé fánach aige a bhí ag iarraidh maireachtáil níos faide

Pé ar bith cén saol a gheall Dia dhuit, ní imeoidh tú go mbí sé sin caite (nó istigh)

Meas tú cén chaoi a n-imeoidh an cruinniú amárach — céard a tharlós ann

→ feothan

"Tiocfaidh stoirm, tiocfaidh feothan; tiocfaidh gaoth mhór agus fearthainn. Imeoidh an solas de na réalta, den ghréin agus den ghealaigh" — as dán diaga a thosaíos: "Trí scóir a bhí an Naomh Joseph"

→ feasta

Imeoidh muid. Ní féidir nó tá an ghealach ina suí feasta

→ damhsaigh

Damhsóidh muid port amháin (we will dance once) agus imeoidh muid ansin

→ daoire

Tá éadach ar a dhaoirse anois. Chuaigh mé isteach G. an lá faoi dheireadh d'aon uaim amháin go gceannaínn báinín. Dheamhan báinín a ligfeadh sé amach as an siopa liom faoi choróin agus punt. 'Chonaic mé an t-am a mbeadh chúig cinn acu ag dul abhaile agam air,' arsa mise. 'Bailíodh leo anois. Imeoidh mé sna ceamachaí scaitheamh eile'

+

→ deifir

Imeoidh sé sin agus deifir air má theagann sé anocht

TUILLEADH (1) ▼

Imeoidh an deifir díot fós ach a mbeidh tú chomh sean liomsa

→ diaidh

Tá leathchoróin agamsa. Cuir thú féin ina diaidh, agus faigh leathghalún. Déanfaidh sin muid. Imeoidh muid ar an dá luath is a mbeidh an deoir deiridh dhe sin ólta

→ dias

Tá an chuach ar fáil. Ní imeoidh sí aríst nó go mbeidh déas ag imeacht ina béal aici. Is fada é sin i mbliana

→ dilleoireacht

Imeoidh sí mura mbeidh an ceann eile ag dilleoireacht lena coinneáil. Ach mar sin fhéin, is drochsheans atá aici fanacht. Tá an iomarca grá don éirí in airde aici anois, agus ní shásóidh áit ar bith í ach Sasana

→ dligh

Ní dhlíonn duine ar bith faoi chaolachaí an tí seo, ná aon duine dhá bhfuil ag tarraingt ann ach oiread, do chuid achrainn uait a T. Téirigh agus déan do chuid achrainn leis an dream a dhlíos duit é — an dream a chuir puiteach ar an bpus agat gairid ó shin. Ach mise i mbannaí nach mbainfidh tú leo sin. Ach tá mé ag tabhairt warning anois duit crapadh leat as seo chomh beo deifreach agus atá in do chosa, agus má thagann tú aríst go deo ag cur choc orainne, ní imeoidh tú chomh saor agus atá tú ag imeacht anocht

→ dona

Feicfidh tú go n-imeoidh an t-airgead mailíseach go dona fós. Níorbh é leathchóir Dé é mura n-imíodh

→ dreas 2

Níl air ach dreas meirge. Tabhair goradh dhó, agus imeoidh sé sin dhe

→ driopásach

Is driopásaí é ná seanfhear ag teacht abhaile ag cailín óg a mbeadh sé pósta léithe. Bíonn imní ar an seanfhear i gcónaí go n-imeoidh an cailín óg le fear eicínt eile!

→ druid 2

Bíonn sé ar fheabhas nó go ndoirteann an tart leis. Nuair a dhoirteas, imeoidh sé roimhe ag ól

→ díol 2

Ní imeoidh sé níos mó. Fuair sé a dhíol de Shasana sílim

imeoidh (45)