Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: rath

→ dallán

Ní údair mhaithe seaimpíní (champions — cineál fataí) iad sin. Is beag le go bhfeictheá na dalláin iontu … ná bac leis sin. Is iomaí fata nach mbíonn aon rath leis an dallán ann agus go ndéanann sé togha síl ina dhiaidh sin. Ní hé an dallán a ghníos chor ar bith é, ach é a bheith de mhianach sa bhfata. Mura bhfuil, is cuma dhuit dalláin orthu nó dhíobh

→ daol

Cén chaoi a bhfuair sé an daol sin? Bualadh soir maolabhrach go dtí tigh Th. agus fanacht ann ó bhí sé an dó a chlog go dtí an trí ar maidin. A Dhia dhá tharrtháil muis! Tá mé ag ceapadh go raibh nóta (nóta puint) sách sportha aige shula tháinig sé abhaile. Rath a cheirde air muis! Múisiam mór eicínt a cuireadh air sa mbaile le go dtug sé an tuairt sin air féin.

→ das

Níl aon das a rath ar an ngarraí sin fós, théis gur seanchur é

+

→ de

Ab in é a bhfuil de rath leat

TUILLEADH (2) ▼

Níl sé de rath air (/ɡra/ an fhuaim go minic) a dhéanamh

Cheal nach bhfuil sé de rath ort an mála a iompar

→ deachma

Bhí fuíoll na bhfuíoll acu i gcónaí. Níor chuir siad an deachma ariamh ar cairde go dtí an saol seo féin, ach níl sa mbuachaill óg seo atá sa mbaile anois ach cúl le rath. Is cuma leis é ach ól agus ceol agus ragairne

+

→ dealg

Ná bac le breac ar bith a bhfuil na deilgne coilgneacha sin air. Ní bhíonn rath ná ríocht le n-ithe orthu. Féacha na boid ghorma agus na blátháin chladaigh sin. Ar ndóigh níorbh fhiú do dhuine ar bith dhá mhearú féin dhá dtabhairt abhaile

TUILLEADH (1) ▼

Bhí an cineál sin ar fad ar an gcaoi sin. Bhainfeá fuil as chuile dhuine go tóin acu le dealg spíonáin. Ach ina dhiaidh sin agus uileag, ní raibh aon tsláinte den rath acu. Séidte a bhí siad. Breathnaigh ar an gceann seo thíos. Ní bhíonn siúl an bhealaigh inti amantaí

→ déan 1

Dhá mbeinn ina thuilleamaí sin ní bheadh seol déanta go faoithin agam. Ba bheag an baol. Níl rath ná ríocht leis. B'fhearr dhó gan a dhul ag plé leis an bhfarraige ar aon chor. Ní fear farraige é

→ déan i

… Déan ann a stór! Cé fearr duit áit dhá gcaithfidh tú stiall den lá ná ag siamsa. An bhfuil aon rath ag damhsa ort?

→ déan suas

Ní raibh aon rath orm ariamh ag déanamh suas ag an scoil. Chinn sums ariamh orm

→ deara

Dar príosta bhí mise scaitheamh fada ag caint leis, ach níor thug mé na cnaipí faoi ndeara. Ach níl rath ná ríocht liom mar sin. Ní duine meabhrach mé

→ deas 1

Is deas an rath ar a (ár) gcuid coirce é: asail na tíre dhá thaltú

+

→ deasaigh

An bhfuil aon rath ort ag deasú eangaí? Tá sí le cur le suain agus na mogaill le greamú

TUILLEADH (1) ▼

An bhfuil aon rath leat ag deasú tí. Teann aníos anseo go bhfeice muid an bhfuil

+

→ deasú

Tá na Sasanaigh caite amach aríst droim ar ais as an nGearmáin. Rath a gceirde anois orthu! Sin é an deasú orthu! B'fhéidir nach mbeadh a leathoiread gaisce acu aríst go ceann scaithimh

TUILLEADH (1) ▼

Sin é an deasú anois ar an mbratainn sin! Rath na raithní orthu! Rinne siad créatúlacht iad fhéin ar an tír, ach b'fhéidir go dtiocfadh sé ar ais ar a méis féin anois acu!

→ deireadh 1

Sin é deireadh an tseanmhadaidh i gcónaí: gan rith gan rath gan fiacail

→ deireadh 2

Shíl mé dheamhan lá ratha a bheadh ar an ngamhainín sin go deo, agus nach maith a scinn sé amach ina dhiaidh sin. Deir siad gur minic na caiple deiridh ag dul chun tosaigh

+

→ deis

Is tú a fuair an deis, ach ba bheag an rath a bhí ort ina dhiaidh sin. Ní mise a bheadh in do bhróga. Dá mba mé, bheadh rud eicínt de bharr m'aistir agam

TUILLEADH (7) ▼

An bhfuil aon deis mhaireachtála den rath ar an gceann siúd. Shílfeá go mbíonn sé gléasta thar cionn scaití

Níor mhór dhó sin go leor deiseannaí. Caithfidh tú a thabhairt isteach i ngarage. Níl aon mhaith dhuit daoine a ligean ag potráil leis. 'Sé an chaoi a gcuirfidh siad ó rath ar fad é, i gceann mar atá sé

Tá an barr baile ó rath orainn ar fad nuair nach gcuirtear aon deis ar an mbóithrín. Níl aon ghair againn aoileach ná feamainn a chur amach

Níl aon deis a (de) rath ar aon duine ar an mbaile seo, le dhul ag saothrú ar bhóithrí fós. Tá leath a gcuid fataí sa talamh gan baint. Sílim go bhfuil chuile dhuine siar le na fataí i mbliana thar is bliain ar bith eile. Tháinig an uair an-fhliuch

Cinnfidh ar Sheán aon rath a dhéanamh má chuireann tusa an ball suas ar an taobh thoir. Ach ligeann tú chuige i gcónaí ar a dheis í

Ceann ar bith a theagas ar a dheis chuige, leagann sé uirthi, ach tá an fear istigh féin sách aigeanta. Níl sé dhá gcur amach ar a dheis chuige. Níl rath ar bith air leis an gciotóig

Ní raibh rath ná ríocht leis an gcomhlán a bhí againne. Bhídís ó dheis chuile phointe. Bhí na buachaillí eile seo ró-aigeanta acu

→ deisiúil

Tá sé sin deisiúil go maith, ach dheamhan mórán gaisce ar an deartháir measaim. Ní fhaca mé aon cheo aige ar aon aonach le bliain. Uachta na mná a chuir rath ar Sh. Murach sin, mo léan ghéar, is maith bocht a bheadh sé

+

→ deismínteacht

Cén sórt deismínteacht atá agat léithe anois. Tá sí sách maith. Má bhaineann tú mórán eile den leathar di ansin, beidh mo chuid oibre uileag millte agat, agus an bhróig ó rath aríst. Faitíos atá ort nach bhfuil sí sách deas!

TUILLEADH (1) ▼

Dhá bhfágadh sé an teach mar a bhí sé nuair a rinneadh é, agus ligean dhá chuid deismínteachta leis, b'fhearrde an teach é. Go gcuire Dia an rath ort agus breathnaigh anois. Nach bhfuil an oiread dathannaí aige air agus atá sa mbogha báistí!

→ deo

Go deo agus go brách nó go bhfeice sibh bád aeir tarraingthe i mbéal an dorais ag chuile fhear mar atá na carrannaí asail anois, ní bheidh aon rath ar an saol!

→ deoin

Mura mbeidh iasc aige, ní dhá dheoin é. Ní ligeann sé lá ar bith thairis gan a dhul ar meath. Ach níl aon bhualadh a rath orthu chreidim

→ deoir

Ná bac le bróga! Agamsa atá na bróga agus na bróga gan rath! Níl deoir amuigh nach bhfuil istigh acu. Níl díon an deoir féin iontu

→ deoladh

Is beag é mo dhíol — deoladh beag dhá cheann de ló. Ní iarrfainn aon ghreim choíchin i lár an lae. Nach bhfuil a fhios agat féin ansin gur deacair dhomsa aon rath a bheith orm, agus gan mé ag caitheamh aon cheo ach mar sin

+

→ dia 1

Go gcuire Dia an rath ort a dheartháirín, agus gearr an géagán de chluais an asail!

TUILLEADH (5) ▼

Go gcuire Dia an rath ort, agus tabhair cúnamh dhom leis seo!

Nár chuire Dia an rath ort mar asal le caoi a bheith ort!

Nár chuire Dia an rath ar a straois mhór le rud a rá!

Nár chuire Dia an rath air agat, agus caith uait é!

Tá sé mar a chonaic Dia é — gan rath gan rathúnas — tá sé dólom; tá sé gan aon dul chun cinn

→ diabhlaíocht

Tá an iomarca den diabhlaíocht istigh ina chloigeann le aon rath a dhéanamh

→ diaidh

Ní raibh aon rath air féin ná ar a chlann ina dhiaidh

→ dian

Théis gur ag maor a bhí sé, níl múinte a rath dhó. Ná bac le madadh ar bith a bheas ródhéan. B'fhearr dhuit uait é

→ díchúis

Níl beithíoch ar bith is mó a dhéanfadh díchúis ar dhuine ná an breed mór sin. Bíonn an-bhiseach fúthu nuair a bhíos sé fúthu, ach níor dhóichíde sin ná go bhfanfaidís ina ndúradáin dona ar nós an ceann sin thiar ag J. Th. Níl rath ná ríocht air sin

→ díle 1

Tá seanfhear eile ann nach bhfaca mise ariamh ach aon uair amháin, agus is sine é ná Fionntán Fáidh nár báitheadh sa Díle. Chonaic mé ag teacht anuas an seanbhóithrín taobh thiar ansiúd é agus ualach móna ar asal aige. Is beag a chorraíos sé amach chor ar bith sílim. Níl aon ghus a rath ann.

→ dílis

Go gcuire Dia dílis rath ort agus lig dom fhéineacht

+

→ ding

Measaimse nach dteastódh púdar ar bith uaithi sin. Tá siúntaí uirthi agus d'éireodh sí ina screamhannaí de dhroim a chéile dá mbeadh geanntrachaí maithe agat. Ach níl aon ghinn a rath agat. Sin é an buille

TUILLEADH (1) ▼

Ginn thú! Ginn thú a bhuachaill! Leag air a fhleascaigh. Tabhair an dara hairt dhó! Tabhair cor coise dhó agus buail fút é a chailleach … Dheamhan de rath ort ina dhiaidh sin … Dar fiagaí, tá tú in do phuca aige … Ginn é an fear eile féin … Aire dhuit … Diabhal mé go gcuirfidh sé taobh na bpoll as do chionn fós … Tá féith ón tsinsir sa ngearrbhodach sin.

→ dintiúirí

Tá an-dintiúirí ag an dochtúr sin adeir siad, agus níl rath ná ríocht air ina dhiaidh sin. Má thógann an bhróig léas ar do sháil, fuadóidh sé isteach ag an easpaicil (ospidéal) thú

→ díogha

Ní fhaca tú a leithide de ghaineamh ariamh. Den díogha ceart é. Más leis é siúd a chur ina theach, is teach gan rath a bheas aige. Níl an gaineamh siúd feilteach do thada

→ díolaí

Deir siad go mba an-díolaí é an tAthair M. ach nach raibh rath ná ríocht ar an Athair D. Bhíodh S. Ph. Th. ag imeacht ag carraeireacht aige — ag an Athair D. — ag tabhairt mhóna agus phlúir agus chuile shórt dhá dteastaíodh uaidh chuige. Bhí dubhphlód beithíoch aige agus bheathaíodh sé thar cionn iad le bran, agus min mhór, agus cácaí. Idir chaon tsórt bhíodh S. Ph. Th. ar bóthar chuile lá, nó ionann is é. Meas tú chuile uair a dteastaíodh a pháí uaidh nach gcaithfeadh sé a dhul agus a mheabhrú don tsagart, agus ansin féin, b'fhéidir go gcaithfeadh sé an cleas sin a dhéanamh faoi dhó agus trí huaire, shula gheobhadh sé aon phínn. Ba deacair leis an Athair D. scaradh le tada. Níorbh fhéidir díolaíocht a bhaint as

+

→ diúilicín

Níl ann ach diúilicín fós, agus tá sé thar am a choisceadh. Is dona a chuaigh a lacht dó ar chaoi ar bith, ach níl rath ná ríocht ar an reithe sin a dtáinig sé uaidh — reithe Mh. Mh. Ní fhaca mé aon chaora mhaith ag teacht uaidh fós ariamh

TUILLEADH (1) ▼

Bhí searrach asail aige anuraidh — diúilicín beag — agus níor chónaigh sé gur mharaigh sé é ag coinneáil na bpáistí ar marcaíocht air. Dar mo leabhar dhuit, ba mhór an carghas é, ba mhór sin. Ach níl a fhios agam an ndéanfadh sé aon chúis ar aon chor. Ní raibh aon bhiseach de rath faoi

→ diúltú

Bhí diúltú aige roimh an aifreann ariamh fhéin, ní dhá roinnt leis é! Síos ag iascach, ná suas ag gróigeadh móna nó ag biorú claíochaí a bhuailfeadh sé ar uair an aifrinn, sé sin chomh uain is a bhí sé de rath air aon bhuille mhaitheasa a dhéanamh

→ dligh

Níor dhligh mé an iarraidh sin uait a Sh. ach casfar mámh maith agamsa ar ball le cúnamh Dé agus ná raibh an rath ormsa má ligim tharam thú. Níl aon uair dhá ndeachaigh mé anonn ar feadh na hoíche le máimhín nach raibh do chuileata romham ar garda

→ dlisteanach

Sin é a leasathair. Tá a athair dlisteanach féin ag déanamh créafóige le na cianta. Is beag an rath a bhí chor ar bith air nuair a bhásaigh a athair. Dheamhan mórán le ina naíonán a bhí sé

→ do 1

Ba deacair aon rath a chur ar fhéar le coicís anois, mar ní raibh an aimsir faoi dhó. Chothaigh sí rófhliuch

→ dó 1

Níl dó tine leath chomh dona le dó uisce. Cneasaíonn an dó tine gan aon stró mar is dó glan é, ach is drochlot é an dó eile. Bíonn an oiread léarsachaí (léasrachaí) agus puchóideachaí ina dhiaidh agus gur mór an tseanmóir é. Níl a fhios agam féin an bhfuil aon rath le teanga an tsionnaigh ar dhó. Níl cinneadh léithe ar lot ar bith eile ar chaoi ar bith. 'Sí an cailín í le deilgne agus fleascannaí a thabhairt as cosa agus as lámha

→ docht 2

Bhí sibh ag rá nár windeáileadh an clog seo. Cén chiall dó a bheith chomh docht mar sin? Ní maith liom teannadh air an iomarca, faitíos go gcuirfinn ó rath uileag é

→ dócúlacht

Ní furasta mórán den rath a dhéanamh ann ag dócúlacht an bhealaigh — bealach aistreánach dona

+

→ doicheallach

Is doicheallach an diabhal é le dhul isteach aige. Dúirt mé "Dia ann" agus is beag le gur fhreagair sé mé. Rath na raithní air le caoi a bheith air

TUILLEADH (1) ▼

Más leat fáilte an duine dhoicheallaigh a chur romhat ann muis, abair go bhfuil mac Sh. Ph. ag dul chun cinn thar cionn abhus anseo. Is maith gasta deirimse leat, adéarfas sé go dtug tú h'éitheach. Ní luar leis an diabhal ná mac Sh. Ph. ó phós sé. Nach raibh sé ag iarraidh an mac s'aige féin a chur ann, agus chinn air. Sin é an faltanas atá aige don fhear eile, agus is neascóid ar a chroí a chloisteáil go bhfuil rath ar bith air

+

→ dóigh 1

Is maith an dóigh coirlí an t-oileán ar an rabharta mór seo chugainn. Beirt ar bith a mbeadh curach acu, bheadh leasú na bliana sin acu. Ach níl sé de rath ar na daoine an méid sin féin a fháil. Ach dhá mbeadh curach faoi chéad ann, chreidim nach bhfuil aon duine ann a ghabhfadh inti, ná a bheadh in ann aon cheart a bhaint di

TUILLEADH (1) ▼

'Sé a dhóigh agus a mhórdhóigh nach ndéanfaidh an mac aon rath, théis nach bhfuil aon duine sa tír is críonna ná é

→ dóigh 3

Dóigh é a fhleascaigh, dóigh é. Cé leis a ndeachaigh tú chor ar bith. Shíl mé go raibh rath eicínt ort thairis sin. Beidh sé "sa mbaile" shula bheas an liathróid caite agat. Tá cor tuaifeal in do láimh. Chlis tú go dona air!

→ dóighiúil

Deir siad go ngnóthódh sé an rása sin gan stró ar bith murach chomh dóighiúil agus a bhí sé as féin. Shíl sé nach raibh rath ná ríocht leis an dream a bhí ina aghaidh, agus scaoil sé leo nó go raibh an iomarca de thosach acu air, agus chinn air a scoith ansin. Is diabhlaí an bhail a chuir sé sin air féin — nach diabhlaí

→ dol 1

Bhí an líon ag an dream sin as Gaillimh a bhí ag saighdeadh na habhann anuraidh. Chuala mé gur thug siad dhá chéad bradán leo d'aon dola amháin. Nach beag an rath atá ar do lucht aitheantais, nach mbuailfeadh amach oíche eicínt agus an cleas céanna a dhéanamh. Ba chuma dóibh cén chaoi a dtiocfadh an bhliain ina dhiaidh

+

→ Domhnach

Beidh rath an Domhnaigh ar an obair sin — obair ar bith a ghnítear Dé Domhnaigh, ní bhíonn an t-ádh ina diaidh

TUILLEADH (1) ▼

Bíonn sé ag obair chuile Dhomhnach agus tá rath an Domhnaigh air freisin. Níl greim aige le cur ina bhéal. I gcruthúnas duit gur dona an rud gan an Domhnach a ligean thart dhá mbeadh na seacht sraith ar an iomaire

→ dónaillín

Tá dónaillín de lao agam thuas anseo agus dheamhan rath ná biseach faoi. Ní cheal muise nach bhfuil sé ag fáil a dhíol aire. Tá cosán dearg déanta agam chuige maidin is tráthnóna ag tindeáil air, ach bhí sé chomh maith dhom a bheith in mo chónaí

→ dornáil

Ní dhornálfadh sé duine ar bith a mbeadh aon rath air, an buinneachán

→ drabhlás

Cén chaoi a bhféadfadh sé aon rath a bheith air agus a raibh den drabhlás ag siúl leis. Nach mbeadh luach an bheithíoch ab fhearr a bhí ag gabháil leis caite aige síos is aníos Gaillimh

→ drabhlásach

Is drabhlásach go deo an duine é. Ní fhágfadh sé bonn bán ar aon áit dá mbeadh sé. Nuair a bhíos na pínneachaí a shaothraíos sé féin caite aige, tosaíonn sé ag tuineadh leis an tseanlánúin, agus bíonn sé ag gabháil dóibh go deo, go meallann sé an chianóg dheiridh den phinsean uathu agus go gcuireann sé an rath céanna air

→ drámh

Ní chuirfeadh sé an gamhain na deich scilleacha eile ar mhámh ná ar dhrámh. Ach diabhal a fhios agam nach raibh sé dhá chur a cheart. Níl aon ordú a rath air

→ drantán

Bhí sé istigh agus an páiste ina bhaclainn aige agus é ag casadh drantáinín ceoil dhó ag iarraidh é a bhréagadh. Rath do cheirde istigh ansin ort arsa mise liom fhéin

→ dréimire

An bhfuil aon rath ort ag dul suas dréimire?

→ drochrath

Drochrath go deo ort! Breá nár bhuail tú é! Ach ní bhuailfeá. Ní raibh sé de rath ort

→ droim

Tá togha an amhráin aige sin. Dheamhan díos (níos) fhearr a chuala tú ariamh. Agus ina dhiaidh sin féin, ní bhfuair sé comhaireamh na sop i mBaile Átha Cliath ag an rud sin a bhíos ar siúl ann … an tOireachtas, is fíor dhuit. Deir an dream a chuala é nach raibh rath ar bith leis. An iomarca a bhí ólta aige is cosúil. Sin é a chuir de dhroim seoil é. 'Sé a bhí deas air

→ droimnochta

Níl gnaithe ar bith aige sin do mhótar — ag marú daoine as éadan droimnochta. Is mór an chontúirt do dhuine ná do bheithíoch é. Dhá mbeadh aon rath le na póilíos ní fhágfaidís ar an mbóthar chor ar bith é

→ droinnín

Cé agaibh a rinne an droinnín de choca sin. Rath a cheirde air muis!

→ dubh 3

An bhfuil aon rath ort ag dúchan (ag cur fhataí). B'fhearr dhuit cupla lá a thabhairt dom le garraí Ú. Mh. Tá an craiceann siúd in ann thú a chur ar do mhiotal. Ní ag tabhairt guth oibre ort atá mé chor ar bith, ach go bhfeicfidh mé cén gníomh atá ionat le talamh, nó an bhfuil tú chomh maith agus atá do cháil. Chuala mé ag muintir na M. nach raibh cinneadh leat ag dúchan, agus dheamhan a bhfuil daorbhasctha dhaom (dhíom) féin

→ dúid

Thug drad an engine an láimh glan ón dúid dó. 'Sí atá deas air a mhic ó. Níorbh ait liom plé ar bith a bheith agam le na h-engines céanna. Dhá mbeadh an saol ag caint, tá an buille feille iontu. Ní fhaca mé aon lá den rath ar an saol ó d'éirigh na daoine as é (arbhar) a bhualadh ar an gcloich. Tá cogadh agus báisteach agus easpa tae ann chuile lá ó shin

→ dúil

Ar ndóigh, ní dúil a bheadh aige an sconnán de mhac siúd a chur chun coláiste aríst. Cáid sa mbaile é siúd? Dheamhan rath a dhéanfas sé lena luiseag. Tá a chuid ratha ar iarraidh. Is fadó a bhí aige a bheith ina mháistir scoile nó ina shagart, nó ina sheilbhéara, nó ina chrochadóir féin …

→ duine

Go gcuire Dia an rath ort a dhuine sin! Cá bhfaighinnse airgead?

→ dún

Tá na clascanna siúd ar fad dúnta ar a chéile. Mura dtóga sé na bruachannaí is gearr go mbeidh an pháirc siúd ó rath

→ dúradán

Ab é an dúradán sin thoir. Is mór an ghnaithe pósadh atá aige sin go deimhin. Ní rath atá leis i dtrá fheamainne, i ngarraí ná i bportach. 'Sé a chlochneart sin anois an dole a tharraingt. Agus tá mé ag rá leat dhá mbeadh aistir fada air ina choinne sin féin nach dtarraingeodh sé é

→ téigh ar

Ceal nach bhfuil de rath leat ach sin a fhleascaigh, théis an aire atá mé a thabhairt duit. Tá dul ort. Déanfaidh malrachán a bhfuil dhá bhliain agat air puca dhíot, déanfaidh sin

→ téigh chun

Chuaigh an garraí sin chun broimfhéir ar fad anuraidh, rud ab annamh leis, agus ní raibh aon fhata de rath air — rinne sé broimfhéar

→ téigh do

Má théann tú dhó go deas stuama, b'fhéidir go n-éireodh leat a thabhairt amach. Ach níl aon oirnéis den rath agat — má fhéachann tú leis an rud a dhéanamh go stuama

+

→ téigh ó

Tá na meaingeals sin thíos ag dul ó rath cheal a mbainte. Má theangaíonn sioc leo, ní bhuachfaidh sibh aon cheo go deo orthu

TUILLEADH (3) ▼

Tá mé ag dul ó rath ag daitheachaí

Tá cur ag dul ó rath ag an mbáistigh

Cheal a ghlanta a chuaigh an bicycle sin ó rath

+

→ téigh thar

Nach bhfuil airgead ag dul fút is tharat san áit a bhfuil tú má tá sé de rath ort a shaothrú. Tá an oiread criathraigh ansin thuas agat agus nach bhfeicfidh tú ídithe go brách é. Breá nach mbaineann tú móin? Tá daoine thart ansin ar na bailteachaí ag stróiceadh ag iarraidh fir fánaí agus ní ghabhfá leo

TUILLEADH (1) ▼

Ní díol trua ar bith é fear na tíre seo dhá bhfaigheadh sé ocras féin. Nach bhfuil beatha ag dul faoi is thairis. Tá neart faochan agus bairnigh agus cnuasach cladaigh ansin thíos (sa gcladach). Tá neart éisc ansin amuigh ar an gcuan, dhá mbeadh sé de rath air a dhul ina dhiaidh. Tá na breaclachaí sin beo le coiníní dhá gcuireadh sé d'anró air féin súileanna ribe a chur. Cár fhága tú a bhfuil de sméara agus de chúrláin agus de thorthaí eile timpeall ansin. Is mór a thabharfaí orthu in áiteacha eile dhá mbeidís ann, ach níl

rath (96)