roimh (50+)
+
→
faitíos
An mbíonn faitíos ort roimh thaibhsí?
TUILLEADH (16) ▼
Tá an-fhaitíos aige (air) roimh fhliuchán — cuireann sé faitíos air go bhfaigheadh sé fliuchán
Fainic a mbeadh aon fhaitíos ag an gcapall sin roimh an steamroller. Mura bhfaca sí ariamh í, b'fhearr dhuit duine eile a thabhairt leat dhá cinnireacht thairti
Níl rud ar bith is mó a bhfuil faitíos agam roimhe ná an fharraige
Is mó faitíos mise roimh an ngála ná roimh an toirneach. Ach chreidim gur measa í an toirneach go sábhála Dia sinn. M'anam go bhfuil an gála féin damáisteach go leor
Níl d'fhaitíos aige siúd roimh T. ach an oiread is a bheadh aige roimh dhreoilín
Bhí an fear thiar dhá chaidhleadh le clocha. Dheamhan d'fhaitíos a bhí air (aige) roimhe ina dhiaidh sin!
Níl fuacht ná faitíos orm romhat
B'fhada a chaith faitíos air romham aríst
Shíl sé go gcuirfeadh sé faitíos orm. D'éirigh sé romham ar an mbóthar agus braillín gheal air
Ná glac scáth ná faitíos roimhe. Dar a shon!
Cén t-údar go nglacfá scáth ná faitíos roimhe? Cén tuilleamaí atá aige leis?
Bhí faitíos aige roimh an deartháir, ach chuaigh ag an bhfonn ar an bhfaitíos air ina dhiaidh sin, agus thosaigh sé ag spochadh léithe. Diabhal easna den deartháir nach dteagann isteach agus nach mbeireann air …
Bí ar bheagán faitís roimhe! Ar ndóigh ní beann atá agat air?
Is duine gan aon fhaitíos é roimh Dhia ná Mhuire agus caint mar sin a rá leis an sagart
Níl d'fhaitíos orm anois ach go mbeidh sé imithe romham
Téirigh ag an dochtúr leis an taobh sin agat faitíos na timpiste. Deir tú go bhfuil an phian ag smearadh amach. Sin dea-chosúlacht. Deir siad má smearann an phian gur comhartha é nach bhfuil aon easna briste. Ach ní bheadh a fhios agat. Is fhearr a dhul roimhe in am
Thug sé feadhnach anraith dhom agus deirimse leat gur ól mise go súite í. Ní raibh an oiread dúil i mo bhéilí agam ariamh roimhe — paol
→
fearadh
Cuireadh fearadh na fáilte roimhe; cuireadh fearadh na fíorchaoin fáilte roimhe — cuireadh na múrtha fáilte roimhe. Níor chuala mé fearadh mar bhriathar cuimsí — d'fhear, fearaim srl. — sa leagan seo. Cuir an briathar a mbaintear leas as leis
→
feiste
Ní ansin a théim ag an aifreann dubh ná dath. Rug sé orm maidin Domhnaigh amháin ag teacht deireanach agus thug sé aghaidh mar a thabharfá ar mhadadh orm. Tabhair glafairt air a dhuine chóir! 'Dheamhan mé,' arsa mise liom péin, 'má scagaim mé fhéin uait an babhta seo nach go luath a fheicfeas tú aríst mé!' Agus ní fhaca. Ní raibh mé ina fheiste ná ina fhínne ó shin. Téim suas go dtí an fear nach mbíonn doicheall aige roimh aon duine
+
→
fios
Dhá mbeadh fios rúin ná broscáin aige gur mise an chéad bhall a d'fheicfeadh sé roimhe, is mór m'amhras a dtiocfadh sé isteach
TUILLEADH (1) ▼
Tá a fhios ag duine céard atá caite aige, ach níl a fhios ag duine céard atá roimhe — i dtaobh an tsaoil
→
fliuchán
Fuair sé sin neart an fhliucháin (go leor báistí srl.) roimhe seo, agus anois atá sé ag dul roimhe
→
focal
Tá láimh agus focal idir í fhéin agus S. Mo chreach mhaidne an láimh agus focal sin muis. "Gheall tú dhom agus rinne tú bréag liom go mbeifeá romham ag cró na gcaorach". Sin é a fhearacht aici sin é. Ní fhanfadh sí dhá mhionóid leis dhá bhfaigheadh sí a mhalrait
→
fothair
Thiomáil muid an dá chaora aniar romhainn agus muid ag stríocáil na maidí ar an mbóthar le neart lagair. Ag teacht aniar ag tí Ph. Ph. ní raibh a sheasamh againn ní b'fhaide. 'Gabhfaidh mise isteach anseo ag iarraidh canta aráin,' adeir S. Ní raibh mise in ann a dhul isteach ann. Bhí titim feoir ionam leis an ocras.
Cé a phósfadh an framsálaí sin? Ní bhfaigheadh sé bean ina shiúl ionsaí roimhe seo, ach chreidim gur ina leithide is mó atá saint ag mná anois
→
freagair
Is beag nach bhfuair mé na seacht mbáis sa gcurach nuair a chonaic mé an mullán ag freagairt romham agus an churach ag dul caol díreach uirthi.
Ná cuir araoid ar bith air. Tá sé sin te friochanta. Cá dtriallfaidh sé anois? Dheamhan a fhios aige fhéin sin chreidim, ach é i ndiaidh a chinn roimhe mar sin
Is geall le caora sheachráin nó le reithe fuaidrimh é. Tá sé de gheis air gan an darna béilí a ithe ar aon bhord, ná an darna hoíche a chodladh ar aon leaba, ach ag imeacht i ndiaidh a chinn roimhe mar sin.
→
fága
Níl call faitíos ar bith dhuit roimh na fágaí sin. Tá siad an-bhog. Ní hin iad is measa a mh'anam
+
→
fág
Ní maith leat a bheith anseo roimhe. Fág seo go beo mar sin
TUILLEADH (4) ▼
Má shíleann tú go bhfuil doicheall romhat a dheartháir mo chroí, sin é amach an bealach agat. 'Sé an chaoi a bhfuil sé againne anseo: an té ar cúng leis fágadh. Níl buairthín bara againn ar aon duine
A dhiabhail, tá an teach seo ag cur thar maoil. Cuirfidh muide thar maoil tuilleadh é muis. Is beag a fháilte atá romhainn sílim, ach bíodh acu. An té is cúng leis fágadh.
Más thíos a fuaireadar a chéile thuas a d'fhágadar a chéile. Bhí an-fháilte acu roimh a chéile — le lúcháire fáilte
Sin é a d'fhága réidh é, nach ndeachaigh sé roimhe in am (roimh thinneas srl.)
'Sé an chaoi ar sháigh mé na síolta ann, agus nuair a sháigh, chuir mé mám diúain síos sna fágálachaí ag cur farasbarr maitheasa orthu má b'fhíor dom fhéin. Ar ndóigh mo chreach mhaidne! Mharaigh mé le leasú iad. Róleasaithe a bhí siad roimhe sin fhéin
→
fáideog
Ní raibh ach an cléireach ag teacht amach leis an bhfáideoig lena coinnle a lasadh san am ar shroich mé an séipéal. Ní raibh ceathar ann romham
→
fáinnigh
Chaitheadh muid a bheith amuigh leis an réalt an t-am sin. Is minic a chonaic mé an lá ag fáinniú agus mé ag baint fhátaí tigh Mh. M'anam gur minic a bhí ceathair nó cúig de shúileogaí bainte agam roimh mo bhricfeasta. Nárbh olc an saol é sin!
→
fán
Is mór ar chuir a athair sin fán orthu roimhe seo. Bhánaigh sé an baile sin thoir ar fad. Drochthiarna a bhí ann. Ach tá na préacháin ag déanamh neadrachaí ina chuid simléar anois
+
→
féar
Tháinig féar i bhfad roimhe seo anuraidh — d'fhás sé
TUILLEADH (4) ▼
Fáilte na gé romhat ón bhféar go dtí an t-uisce — fáilte a chuirtear roimh dhaoine scaití (fáilte mhaith í)
Do mhíle fáilte a mhic ó, agus ní hé amháin. Fáilte na gé romhat ón bhféar go dtí an t-uisce!
Ná bac le fáilte! Chuir sé fáilte na gé romham ón bhféar go dtí an t-uisce.
D'fheicinnse an cnocán sin faoi fhéar seangáin ar fad roimhe seo, ach rómhraíodh ó shin é agus tá a shliocht air
→
cab
Roimhe seo bhíodh cab ar chuile spailpín dá dtagadh aniar, ach d'fheicfeá chuile dhuine dhíofa glanbhearrtha anois.
Seo é an saol a bhfuil an chantáil ar an bpoitín, dheamhan deoir a shroichfeadh duit mura mbeadh sé i bhfocal agat mí roimh an am.
→
catóg
Bhí an réimse sin fré chéile lom lán le catógaí roimhe seo. Ó fuair sé an gabháltas, thug sé chun míneadais é, ach i nDomhnach is fada uaidh a bheith cineálta fós.