roimh (100+)
+
→
abair
Abair é! Móin ar bith nach raibh tógtha roimh an doininn seo, tá sí réidh le triomach i mbliana
TUILLEADH (1) ▼
Deir tú leis a bhí ar an bportach inniu roimh lá. A Dhia dhá tharrtháil muis! Is cor sa saol é sin
→
daidhce
Siúd í a raibh an daidhce uirthi. Dheamhan corraí dhá cois a dhéanfadh sí, théis gur iarr an mháthair uirthi a dhul amach agus na beithígh a bhleán. Agus chuala mé gurb éard a chuir uirthi é an áit nach ligfidís ag céilí i nD. Ch. í an oíche roimhe sin. Í a ligean chuig céilí go D. Ch. deich míle bealaigh, má tá sé taobh leis
+
→
dairt
Níl neart ag duine a dhul an bóthar acu, nach bhfuil cluiche acu amuigh roimhe lena dhalladh le dairteachaí agus le clocha. 'Siad na húdair iad. Is maith an tógáil atá sé a thabhairt orthu — gan smacht gan ceannús ceann
TUILLEADH (1) ▼
B'fhearr dó anois go díreach glan a dhul ag caitheamh dairteacha leis an ngealaigh ná a bheith ag iarraidh ceart a bhaint den tseanlánúin sin. Lá is gur chinn siad sin ar bhaile cheana, tá sé fánach aigesean a bheith leo. Agus dar fia, bhí set ar an mbaile sin roimhe seo nach raibh ar fónamh
+
Chaitheadh muid a dhul amach leis an réalt ar maidin ag baint fhataí san am a raibh muid ar aimsir tigh Sh. Diabhal smid bhréige sa méid sin. Is minic a bhí muid amuigh agus nach (nár) léir dúinn an láí. Agus dhá mbeifeá ag déanamh airneán domhain an oíche roimhe, nó amuigh ag ceol, chaithfeá an mhaidin ag cuimilt sramaí de do shúile, arae bheifeá in do dhall dúda le codladh. D'imigh an saol sin — míle buíochas le Dia
TUILLEADH (1) ▼
Is aige atá a údar a bheith ina dhall dúda le codladh. Fear ar bith a bhíos ina shuí le giolcadh an éin chuile mhaidin. Ach murach gur muid féin a bhí ar cuairt ann aréir agus go raibh ómós aige duitse, bheadh sé imithe siar a chodladh i bhfad roimhe sin. Bíonn sé ina shrainn ag an hocht chuile oíche. Tá sé chomh folláin leis an ngiorria. Is cóir adúirt an fear fadó: Téirigh a chodladh leis an uan agus éirigh leis an éan; Coinnigh do cheann agus do chosa tirim; Seachain na mná agus an t-ól agus go deo ná déan an t-athchodladh
Cén mhaith a bheith ag fuireacht leis. Nach bhfuil a fhios agaibh go ndéanfaidh sé sin an cleas a ghníos sé i gcónaí: gan a theacht nó go mbeidh sé an damhadh réag. Ní fhaca muide istigh roimhe ariamh é
→
damnaigh
Tá mé damnaithe ag an liúiste (leoiste) sin thíos ag iarraidh tobac orm chuile oíche. Tá sé taithithe anseo ar fad anois. Is dóigh go bhfuil cat crochta roimhe i chuile áit eile. Níl aon ghean ag aon duine é a fheiceáil ag teacht isteach ar cuairt chuige
Beidh sé taithithe síos ansin muis nó go mbainfidh na buachaillí báire atá síos ann an dara hairt as. Is orthu nach mbeidh an mhoill má chuireann siad rompu chor ar bith é
+
→
de
Tá an portach romham fós. Faraor gan é dhíom agam
TUILLEADH (2) ▼
Má tá sé roimhe, níl rud ar bith is fhearr dhó na a chur dheith (dhe, dhó)
B'fhearr dhúinn go fada dhaoinn (dhínn) ná romhainn é — ceann oibre eicínt atá le déanamh. B'fhearr déanta í ná í a bheith le déanamh
Tuilleadh diabhail aici anois. Sin cothromacan síne na huaire. Ní raibh sí féin ina dea-cheann don tseanbhean a bhí sa teach sin roimpi
+
→
deachma
Bhíodh ar an daoine deachmaí a íoc roimhe seo, ach ní fhaca mise ariamh iad. Ní raibh mé beirthe ná go ceann dhá fhichead bliain ina dhiaidh. Ní mó ná m'athair — go ndéana Dia maith air — a chonaic iad. É sin féin, ba tanaí é déarfainn. Ach chuala mé seandaoine ag caint orthu. Tá sé na cianta cairbreacha ó bhí na deachmaí sin ann — nach bhfuil?
TUILLEADH (2) ▼
Níor chuala mé gur tógadh deachmaí anseo ariamh ach bhídís ansin thoir ar Dhúiche an Bh. Na ministéaraí a d'fhaigheadh iad sin nach iad. Dheamhan mórán a chuala mé ariamh fúthu. Tá siad sin caite suas le saol is aimsir … Ón drochshaol ab ea? Bail ó Dhia ort. Tá agus i bhfad roimhe. Rugadh m'athair — beannacht Dé lena anam — trí bliana roimh an Drochshaol (1846-1847) agus ní raibh siad ann lena linn. Cáid ó bhí Oíche na Stoirme Móire ann? … Céad bliain díreach. Bhuel is roimhe sin a bhí na deachmaí ann, más fada gearr roimhe é, sin rud nach feasach dom. Ach fiafraigh de Sh. Ó. C. é. Sin é an fear a inseos na húdair dhuit … Tá aois mhór agamsa air, ach má tá féin, níl mé ach ar chosa bacóige lena ais. Tá údar aige faoi chuile shórt ón Díle
Anois atá sé ag íoc deachma na sláinte. Thug sé sin drochthónáiste dhó fhéin as a óige, agus ní fhéadfadh sé rith leis. Chaithfeadh sé a dhul roimhe uair eicínt. Dheamhan fear dhá bhfaighidh an tónáiste nach bhfágfaidh sí a shéala air luath nó mall. Is olc an rud í an chois fhliuch, agus an ghail bhruite as do chuid éadaigh thuas ar do chraiceann. Ba in é a fhaisean sin muis. Ní bheadh géilliúint ar bith aige d'athrú éadaigh ná stocaí. 'Sé an chaoi a dtosódh sé ag flithmhagadh fút faoi. 'Níl siad ag cur tada asam dhom,' adéarfadh sé. Ar ndóigh bhí an scéal sin ceart go leor, go dtí leis an aimsir. Sin é an buille
Is dea-dhíolaí é anois le gairid. Fadó ní íocfadh sé tada. Bhíodh a raibh de lucht siopaí anseo thoir roimhe chuile uair dhá dtéadh sé soir ag fuagairt fiacha air, ach ba bheag an mhaith dóibh sin.
→
dealg
Má tá tú ag aireachtáil pian ar bith, is fhearr a dhul roimpi in am ná in antráth. Níl lot ar bith nach mbeadh dealg chomh dona leis
+
→
déan 1
Tá sé bog te ag dul ann anois, ach feicfidh tú féin air, go ndéanfaidh sé intinn eile roimh thráthnóna, agus nach ngabhfaidh sé ann
TUILLEADH (3) ▼
Is beag faitíos roimh Dhia agat a bheith ag déanamh bréag mar sin
Déanfaidh an chois sin drochlot, mura dtapaí tú í agus a dhul roimpi
Bhíodh sí sin an-fháilí roimhe seo, ach rinne sí burla ó d'éirigh siad suas sa saol
→
deannach
Chuala mé gur bhain an fear seo thuas deannach as na másaí ag an inín faoi fhanacht amuigh san oíche Dé Domhnaigh. Bhí sé roimpi ag giall an dorais chuala mé, le beilt, agus bhí chaon iarraidh aige uirthi aniar sa gcadairne léithe ar feadh uaire ina dhiaidh sin. D'fhan muintir bharr an bhaile ag éisteacht leo ar feadh i bhfad. Ní raibh tada le cloisteáil uaidh ach "do gcuirfidh mise faoi ndeara dhuit" (do — aithris ar fhear nach raibh in ann a chuid g a rá; do = go)
+
→
deara
'Sé an chéad uair ar thug sí faoi deara go raibh rud eicínt ag dul di an lá ar cuireadh SeanMh. Ar éigean a rinne sí an baile an lá sin le pian ghártha a tháinig ina taobh. Dhá dtéadh sí roimhe an uair sin féin, bhí aici, ach d'fhága sí mar [...] cion faillí, go dtí ráithe ina dhiaidh sin
TUILLEADH (1) ▼
Cheal nár thug tú aon bhlas faoi deara aréir? An bhfaca tú í ag síneadh an leabhair chuige? Scríobh sí rud eicínt ar phísín de pháipéar roimhe sin, agus bhí an páipéirín sin sa leabhar. Chuirfinn a bhfuil istigh is amuigh agam gob (gurb) éard a bhí ar an bpáipéirín sin rá leis castáil léithe anocht in áit eicínt. Ní raibh aon deis eile aici é a rá leis os coinne na máthar. Is dall an mhaise dhuit é murar thug tú an méid sin faoi deara. Is maith a bhraith C. é. Nach bhfaca tú an fad a bhí sé a bhaint as a mhuineál ag iarraidh amharc a fháil isteach ar an leabhar
+
→
deargán
Sin deargán. Bhíodh an-tóir ag daoine roimhe seo air, ach ní hé an oiread sin a mbíonn a bplé anois leis
TUILLEADH (1) ▼
Ó a stór, roimhe seo a bhíodh na rudaí ann! Ghníodh muid bacstaí agus prochógaí, agus deargán. Ghabhfá síos ag an gcladach agus bhainfeá glac dhuilisc, agus thabharfá abhaile é agus dhéanfá deargán dó (de), agus dheamhan anlann go héag mar é. Bhíodh an-hate air
+
Mo dhearmad! Chuaigh mé siar ann ina dhiaidh sin aréir, agus fuair mé istigh romham é
TUILLEADH (2) ▼
Nach iad na deargdhiabhail anois iad, aistir a bhaint asamsa siar go D. an Fh. ar scáth na cupla scillingín dole sin. Bhí sé thiar romham i dteach an phosta ann, ach b'fhurasta a chomhaireamh nuair a bhí mé sa mbaile: chuile bhean ósta agus a hailp fhéin as. Orthu féin a bhí an dearmad. Ach cuirfidh mise geall gur beag an dearmad uathu a bheas orthu. Má chuireann siad scilling agat le cois, is maith luath a bheas leota de pháipéar amach ina coinne aríst, agus ní go teach posta Dh. an Fh. a chuirfeas siad é ach oiread! — moltanas ar fheabhas na Státsheirbhíse é seo
Rinne sé dearmad, agus tá sé sin ag dul roimhe ó shin — is minic adeirtear seo faoi bhean a chur ó chrích
→
dea-rún
Ní le dea-rún ar bith a casadh an l. sin aniar inniu. Cuirfidh sé cloch báiteach sa mbaithis ag duine eicínt roimh thráthnóna. Is air nach bhfuil an mhoill
Ní heod Cincís ar bith fós. Seo í an deascabháil. Tá seachtain eile ar an gCincís más leat urchar iascaigh a chaitheamh roimpi
→
deasóg
Iontaigh ar thaobh na deasóige ach a dtige tú go dtí an crosbhóthar, agus déan ar t'aghaidh síos. 'Sé an chéad teach é a fheicfeas tú romhat ar an ard
+
→
deatach
B'fhurasta deatach a ligean le gaoith roimhe seo, ach ó dhaoirsigh an tobac, ní fheicfeá an oiread sin dhe
TUILLEADH (2) ▼
Níl an puth féin deataí againn anois ó thóg J. Dh. láimh os cionn an tsimléir. Tharraingeodh sé páiste den teallach anois. Roimhe sin, bhíodh púir dheataí ar fud an tí i gcónaí. Bhí muid in ainriocht aige
Theastódh ó dhuine eicínt deatach a bhaint as ar scáth a bhfuil d'fhaitíos aige roimh an mbaile seo. Airíonn sé na daoine go dona: sin é atá air. Tá an strabhsachán sin thiar ag M. T. chomh dona leis chuile orlach
→
deibhil
Dhá dteagadh deibhil ar bith d'fhéadfadh dream eicínt a dhul amach chomh fada leo, ach ní raibh aon bhád dhá rinneadh (dhár dearnadh) ariamh in ann é a mharaíocht (bharraíocht?). B'fhada a chaith duine acu ar an gcarraig, nó gur ardaigh an taoille tuile léithe an duine bocht. Ach cén neart a bhí air. Céad fáilte roimh ghrásta Dé
+
→
déidín
Titeann déidín le gortú freisin. An bhfeiceann tú mac Th. G. ansin thiar ar bhuail capall de chic é isteach ar an ngiall. Níor chorraigh sé an giall go ceann fada. Bhí sé tugtha suas don bhás agus gan súil ar bith lena theacht. Chaith dochtúirí seachtain dhá láimhseáil; dar diagaí, shrian sé as faoi dheireadh. Sílim nach dteagann sé roimhe ná a dhath
TUILLEADH (2) ▼
Bhí sé anseo anuraidh agus dheamhan lá beo ach an Domhnach féin nach mbíodh sé thíos ag ceann an bhóthair roimhe fhear an phosta. Ag fanacht le scéala faoin dole a bhíodh sé, agus bhí an-mhoill air ag teacht. Shíl mé go dtitfeadh déidín aige faoi dheireadh thál (ó tharla) nach raibh sé ag teacht
Tá sé ina mhaide seaca thoir ansin ag an mbinn ó mhaidin ag faire uirthi a theacht amach. Mura dteaga sí amach muise roimhe an oíche, titfidh déidín aige. Tuilleadh ghéar den diabhal aige. Breá nach bhfanann sé thiar sa mbaile, muran fada aniar atá a chosa dhá thabhairt anseo
+
→
deifir
Is mó an deifir a rinne tusa ná mé ag imeacht as an mbaile mór, agus bhí mé sa mbaile romhat ina dhiaidh sin
TUILLEADH (2) ▼
Gabh siar roimh an sagart agus déan deifir a chur leis. Mura gcuire, ní bhéarfaidh sé beo air
Ní ag cur deifir libh é, ach sílim go mb'fhearr dhaoibh a bheith ag baint coisméig as pointe ar bith feasta. Tá aistir fada romhaibh
→
deil 1
An mar sin atá tú! Níor leag tú aon láimh ar an bhfeac fós agus gur shíl mise go mbeadh deil agat ann faoi seo. Sílim go bhfuil drogall ort an láí a chur isteach le faitíos roimh an earrach. Do leithide de scrománach luath láidir!
D'fheicinnse deileadóirí ar na haontaí roimhe seo ag díol tuirní agus rothaí tuirní ach ní fhaca mé aon duine dhá ndíol anois leis an tsíoraíocht. Bhí mná aráin agus abhrais ann an uair sin, ach cá'il an bhean óg in do thír inniu a bhfuil a fhios aici le breith ar thuirne agus próiste a shníomh. Tointe fada na hóinsí a bheadh ina diaidh, dhá mbuaileadh sí faoi
→
déileáil
Ní liomsa is fhearr dó muise a dhul ag déileáil, mura bhfuil sé ag tuaradh srón bhriste dhó féin. Má tá, beidh fáilte roimhe — plé
→
deimheas
Tá faobhar ar a deimheas aici anois. Feicfidh tú píosa sciolladóireacht anseo roimh an oíche, nár chuala tú a leithide ariamh, má ionsaíonn sí féin agus an rúisc thuas a chéile. M'anam, nach í an ribín réidh í an bhean thuas muise ach an oiread leis an gceann síos, má bheoíonn sí féin amach chun siúite. Bhí an chéad eadra den achrann seo [...] inné … Cearca deile … nach é an sionnach a fhéadfas a [...] a dhéanamh fúthu!
+
→
déirce
Ní fheicfeá lucht déirce ag tóraíocht anois chor ar bith mar a bhíodh roimhe seo
TUILLEADH (1) ▼
Níl léamh ar bith uirthi — níl sin. Deir tú léithe an oíche faoi dheireadh a chuir fios ar cháca, ar uibheachaí agus ar shiúcra anoir chugainn, an áit ar casadh clann J. L. 'na tí aici. Chuaigh mé fhéin soir ann ar cuairt d'uireasa mo chuid tae, arae d'ardaigh sí léithe an t-aon cháca a bhí fuinte sa teach. Ara a mhic ó, ar a theacht faoin doras dom, bhí na mílte fáilte romham, agus ní maith a bhí mé istigh ar lom an urláir nó gur cuireadh isteach ag ól tae mé. Siúd é an áit a raibh bia gan chuntas ag feara Fáil. Déirce dhá chuid féin don bhacach arsa tusa
+
Cén faitíos atá ort roimh an sagart. Ar ndóigh ní bhéarfaidh sé ar dheireadh ort!
TUILLEADH (6) ▼
Tá a dheireadh féin roimh chuile dhuine — bás nó slí bháis
Fág faoi Dhia é. Tá a dheireadh féin roimhe. Má rinne sé an chréatúlacht, agróidh Dia air é
D'imigh sé roimh an deireadh — roimh an gcrích; sula raibh an rud thart nó críochnaithe
Bainfidh mé cupla boirdín (feamainne) roimh dheireadh an rabharta
Ní bhfuair mise aon tús ar an bhfeamainn. Bhí chuile dhuine ann romham, ach b'fhéidir gur éirigh an oiread liom ina dhiaidh sin agus a d'éirigh le chuile dhuine. Níl a fhios ag duine cé is fhearr a thús ná a dheireadh
An madadh faoi dheireadh a bhí agam, d'imigh sé le dúchas nó diabhal eicínt, agus níor facthas ariamh é. An ceann roimhe sin mharaigh mótar é. Níl na madraí ag éirí liom
+
Bhí deireanas lae ann, agus gan iad ag teacht. Thóraigh muid go híseal agus go hard ina ndiaidh, ach chinn orainn aon amharc a fháil orthu. 'Ní áit buaile ná seanbhaile dhúinn an áit seo níos faide a Ph.,' adeirim fhéin. 'Cá bhfios nach romhainn sa mbaile a bheidís sin.' Agus b'fhíor dhom. Bhí an bheirt gróigthe istigh ar an teallach romhainn
TUILLEADH (3) ▼
Caithfidh muid imeacht roimh an deireanas
Tá bealach fada roimhe. Tiocfaidh sé chun deireanadais air ar an mbóthar — béarfaidh an deireanadas air ar an mbóthar
Tá an iascach caite i dtraipisí le deireanaí ó thosaigh an fuadach ar an móin. Roimhe seo, ghabhfadh fear suas taca Dhomhnach Chrom Dubh agus bhainfeadh sé dhá shleán mhóna le aghaidh na tine. Thriomódh ana na Féile Míchil dó í. Dheamhan buille a ghnídís i gcaitheamh an tsamhraidh ach mathshlua acu thíos ar chuile charraig ansin thíos ag iascach. Is deacair fear a fheiceáil anois ann
+
→
deis
Níl aon deis mhaireachtála aige ach ag imeacht mar sin i ndiaidh a chinn roimhe, agus lá oibre a dhéanamh anseo agus ansiúd ar lóistín na hoíche agus ar lón an bhóthair
TUILLEADH (2) ▼
Is mór a thit siad i ndeis le gairid, té (cé) go mb'fhurasta cur acu roimhe seo. Ach tá na caisleáin ag titim agus na cairn aoiligh ag éirí, mar adeir an ceann eile
Níor fhága sé sop feamainne sa gcladach anuraidh nár sciob sé. Dheamhan sop muis. Bhí an snáth bailithe aige i gcónaí uair roimhe lá, agus ba dona an deis a chuir sé uirthi ina dhiaidh sin: a fágáil ina meall thuas ar bruach nó gur lobh sí — gur lobh chuile dhosán ariamh di. B'fhearr leis sin féin chreidim, ná a feiceáil ag dul chun sochair don chomharsa
→
deiseal
An taobh eile! Deiseal! Breá nach mbreathnófá romhat? Ní fhaca mé aon fhear ariamh is místuama ná thú
→
deisigh
Séard a bhí sé a dhéanamh, ag deisiú cochaill le dhul ag saighdeadh. Sin é an fear agat, agus deireadh a gcuid allais tugtha ag a bhfuil sa tír ag crapadh móna roimh na tuiltí
→
deisiúil
Cén mhaith sa tubaiste d'fhear a bheith deisiúil, má bhaineann sé an craiceann dó féin ag saothrú na deise. Is beag an tsomhaoine d'aon duine é féin a chur síos sa talamh fiche bliain roimh an am. Ba mhaith le cuid againn sásamh eicínt a bhaint as an saol an fhad is a bheadh muid ann. Is iomaí lá sa reilig orainn mar adeir an ceann eile
→
deoch 1
Sin é an chaoi. Bíonn gairm roimh an bhfear mór i gcónaí: an té atá thuas óltar deoch air, a mhic ó mo chroí
→
deoir
B'fhéidir go raibh cótaí díonmhara ann roimhe seo, ach ní ó tháinig an cogadh é. Tá ceann agamsa, agus ní fhágann sé deoir amuigh nach ligeann sé isteach
→
deoladh
Bíodh ciall agat agus caith rud eicínt. Is maith buan an píosa bóthair atá romhat go mbí tú sa mbaile. Níl anseo ach deoladh beag. Ní taobh leis an teirgéis seo a chuirfinn thú murach gur shíl mé go bhfanófá go maidin
Cuirtear amach ag an scoil anois iad agus gan iad ach ina ndeolcacháin. Roimhe seo, bhídís suas ina bhfir óga agus ina mná óga sul má théidís ann. Ach d'fhanaidís ann dá réir — go mbídís in ann an máistir a bhualadh
→
deoraí
Ní raibh an deoraí féin istigh romham. Ná dheamhan dé ná deatach a bhí ann. D'fhan mé ansin cosamar uaire nó go dtáinig T.
+
→
dia 1
Ní hea, ach fágaim ansin í, agus tiocfaidh sí chuici féin uaithi fhéin! Dar fia muis, is groí an scéal é sin! Tá Dia láidir ach cailltear beithígh, mura dté duine rompu
TUILLEADH (5) ▼
Cuirfidh mé Dia isteach romham ann ar ball — gabhfaidh mé go dtí teach agus beannóidh mé isteach ann
Breá nár chuir tú Dia isteach romhat ag teacht duit — breá nár dhúirt tú bail ó Dhia oraibh ag teacht isteach duit
Dia linn agus Muire! Breá nach mbreathnaíonn tú romhat! Ach ní thú is measa ach an dream a d'fhága an stól i lár an bhealaigh
Ná raibh Dia leis an mbó mura soir léithe le fána, agus mise sna seala babhtaí ina diaidh, agus é ag cinnt orm a dhul roimpi! (sórt eascainí é) — ná raibh an séan ar an mbó; léanscrios ar an mbó mura …
Thug Dia dhom go raibh mé imithe roimh an mbáistigh — d'éirigh Dia liom go raibh mé imithe roimpi
+
→
dia 2
Lig sé an Aoine air féin gan a dhul siar ina choinne, agus ná raibh ann mura raibh sí díolta ag an bhfear thiar roimhe
TUILLEADH (1) ▼
Ní fhaca mé ón Déardaoin roimhe sin é
+
→
diaidh
Dhá mbeinnse chomh críonna roimhe agus a bhí mé ina dhiaidh, is fada go mbeadh mo láimh ann, ach ní fhaigheann duine ar bith a chomhairleachan in aisce chreidim
TUILLEADH (8) ▼
Dúirt Mac Dé nuair a bheadh an dá mhíle seo caite (suas go dtí 2000 A.D.) nach raibh a fhios cé is mó a bheadh ina dhiaidh ná roimhe
D'imigh gasúr de thamhnóig shléibhe thuas ansin an bhliain cheana. Dheamhan a fhios agam nach as L. é. Ceann eicínt de na tamhnachaí iargúlta sin ar chaoi ar bith. Ní raibh sé ach haon déag nó dó dhéag de bhlianta. Tháinig sé abhaile deich mbliana ina dhiaidh sin, agus níor aithin duine ar bith é, nó gur lig sé a aithne leo. Shíl siad gur báite nó marbh a bhí sé le na cianta roimhe sin. Bhí dalladh airgid aige
Bíonn sprus mór airgid anois i ndiaidh na móna ó thosaigh an cogadh. Roimhe sin, dheamhan mórán a bhíodh dhá barr ná cuid de mhórán
Déarfainn leis an gcaoi a bhfuil cois i ndiaidh na coise eile aige nach luar leis an sioc ná a dhul 'na chladaigh. Bíonn an-drogall aige roimh an gcladach i gcónaí. Goróir an-fhuar é. Dar príosta muis, níl an fheamainn an-te inniu
"Is fhearr breathnú amháin romhat ná dhá bhreathnú in do dhiaidh" (seanfhocal) — is fhearr duit cuimhniú ar an rud atá fút a dhéanamh, i riocht is gurb í do chríonnacht a dhéanfá, ná a bheith in aiféala faoi agus é déanta agat. Ní miste dhuit cén smaoitiú a dhéanfas tú ansin air, bíonn an anachain déanta
Ní anois atá agat a bheith ag cuimhniú air. Breá nár bhreathnaigh tú romhat shula ndearna tú é. Is minic a chuala tú gur fearr breathnú amháin romhat ná dhá bhreathnú in do dhiaidh
Tá sé mall agat anois fios a bheith agat céard a bhí agat a dhéanamh, agus an rud déanta. B'fhearr dhuit breathnú amháin romhat an uair sin, ná dhá bhreathnú in do dhiaidh anois
Sásaigh thú féin go maith anois agus ná bí in aiféala aríst. Má ghníonn tú an pósadh uair amháin, níl aon scaoileadh i ndán duit mura scaoile an bás thú, go sábhála Dia sinn. Mar sin, breathnaigh romhat go maith. Deir siad gur fearr breathnú amháin romhat ná dhá bhreathnú in do dhiaidh, agus go dtugann an duine dona dubhléim. Má cheapann tú nach bhfeileann an bhean duit, fág i do dhiaidh í. Sin é a bhfuil ina thimpeall