Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
déan suas
1.
suimiú.
+
Bhí sé ag déanamh suas an chuntais romham
Déan suas na figiúirí sin go bhfeice tú cé mhéad atá le n-íoc agam.
TUILLEADH (3) ▼
Rinne sé suas ar pháipéar ansiúd, cé mhéad teach sa bparóiste. Tá os cionn trí chéad ann
Ní raibh aon rath orm ariamh ag déanamh suas ag an scoil. Chinn sums ariamh orm
Ar ndóigh má chinn air an méid sin a dhéanamh suas níl scoláireacht ar bith air, ná cuid de scoláireacht
2.
cóirithe, gléasta.
+
Tá sé an-déanta suas — gléasta; gléasta go gáifeach nó go gairéadach
Casadh fear dom ag dul suas bóithrín an C. D. inniu agus é an-déanta suas, faoi chollar is tie is eile. Ní mé cé a bheadh ann?
TUILLEADH (13) ▼
Tá mac ansin thoir ag S. Mh. C. agus tá sé chomh suimiúil, chomh déanta suas agus a bheadh máistir scoile ann. Ach ar ndóigh mo léan, b'fhurasta dhó an leithead a thabhairt óna mháthair
Caitheann sí dhá uair dhá déanamh féin suas chuile mhaidin. Shílfeá gur inín duine uasail í leis an ngléas a bhíos uirthi. Diabhal a leithide de ghléas!
Chaill an déanamh suas siúd atá uirthi pínn mhaith agus a dhaoireacht agus atá éadach. Shílfeá go bhféadfadh sí a theacht le éadach ní ba tíriúla ná é siúd. Is gearr uirthi a bhfuil sí a shaothrú déarfainn
Beannacht Dé dhuit! Is mó an déanamh suas atá ar an scráibín ná ar an duine uasal anois. Chonaic mise an saol, agus níl sé an fhad sin chor ar bith ach oiread, agus ní ligfeadh an náire d'fhear na tíre seo collar a chur air fhéin mura mbeadh posta ar fónamh aige. Ach feicim anois iad, agus dheamhan is móide luach a mbéilí a bheadh acu, agus tá collair orthu chomh leitheadach leis an té a mbeadh rud aige
Tá an déanamh suas air ceart go leor. Shílfeá le breathnú mar sin air gur bó mhór é, ach níl de chur leis aige ach an ghaoth
Bíonn siad chomh déanta suas le ladies Dé Domhnaigh, ach dhá bhfeictheá lá den tseachtain iad, ní fhaca tú i gcaitheamh do shaoil ariamh aon tsraoilleannaí go dtí iad. Chuirfidís úis ort. Ach déanann siad sin an oiread oibre agus a dhéanfadh triúr fear ar bith
Is furasta aithinte uirthi gur Poncán í. An bhfeiceann tú a bhfuil de dhéanamh suas uirthi. Nach mbainfeadh an feisteas sin an t-amharc as do shúil
Is cuma cén déanamh suas a chuireas an ceann céanna uirthi féin, ní chuirfidh sin aon tslacht uirthi ina dhiaidh sin. Tá sí míshlachtmhar ó Dhia agus ón saol
Is maith an t-údar é do thalmhaí, fear ar bith a chaitheas leath an lae dhá dhéanamh féin suas agus dhá shlíocadh féin: Is beag an dochar dhó náire a bheith air, agus a gharraí ina churásach ansiúd thuas.
Do dhuine gaelach mar é, diabhal mé go raibh sé an-déanta suas inniu, mura luadar pósta a bheadh air. Thiocfadh dhó gurb ea freisin
Duine de chailleaichíní na Gaeilge sin í. Ní bheadh aon bhean tíre chomh déanta suas sin. Ach dheamhan a fhios agam. Is measa mná na tíre anois ná mná an bhaile mhóir fhéin, go háirid ó tosaíodh ag dul go Sasana
Tá rún siúlóide aige seo amach anocht agus an déanamh suas atá air. Feicim an aos óg anois chomh gléasta tráthnóna den tseachtain agus a bheidís Dé Domhnaigh
Cailín Domhnaigh í sin anois. Mar a chéile an déanamh suas a bhíos uirthi Domhnach is dálach chomh maith le chéile.
3.
+
Tá sé ag iarraidh déanamh suas le inín Mh. anois — tá sé ag suirí léithe, nó ag iarraidh mórtas a dhéanamh léithe
Is beag an néal air sin! Tá sé ag déanamh suas le C. seo thiar, ach ní le C. atá sé ag déanamh suas ach lena cuid airgid. Airíonn sé sparán teann aice
TUILLEADH (7) ▼
Nach bhfuil an cúpla sin déanta suas le chéile aríst. Má b'fhíor go raibh an brachán dóirte: troid na mbó maol a bhí ann sílim
Sin é an lá a ndearna sé lom dearg an mhí-áidh — ní dhá roinnt leis é — an lá a ndearna sé suas léithe sin. Ní fhágfaidh sí bonn bán air nach n-ólfaidh sí. Is gearr ar a scóig siúd a chuid céadta
Rinne siad suas le chéile aríst an t-am a bhfuair an mháthair bás. Go dtí sin, ní raibh siad ag beannú dhá chéile. Shílfeá go bhfuil siad ina dhá chuid déag le chéile anois aríst
Cáid déanta suas í féin agus J. … Diabhal an féidir. Déanfaidh sí bonn anois mar adeir an bádóir. Is fada í ag iarraidh duine eicínt a fhostú agus tá aici faoi dheireadh. Fanfaidh an liobaire sin mór léithe, mar chinn sé air féin aon chailín a fháil
Ní dhéanfaidh mé suas leis aríst go n-imí an ball dubh den fheadóig. Murach chomh tútach agus a rinne sé féin é, b'fhéidir dhom, ach fanfaidh mé glan air feasta
Tá sí i muinín a croí agus a cruite ag iarraidh déanamh suas leis an bpóilí rua atá ansin thiar, agus gan é sin ach ag baint a ghaisneas aisti, agus ag magadh fúithi ina dhiaidh sin. Tá óinseoigíní ar an saol fós!
Ní stró duitse máistreás scoile a fháil, ach caithfidh mise déanamh suas le talmhaí eicínt a mbeidh dhá chráig mhóra gharbha uirthi agus clár droma le aghaidh an chléibhín!

Féach freisin

suas