gorm (17)
+
→
deachma
Gearr na cloigne díobh. Níl aon-mhaith ionnta. Níor dearnadh ariamh le cloigeann bod gorm nó bláthain ach a fhágáil ag an deachma
TUILLEADH (1) ▼
Sin í anois an chreach rointe (conách iascaigh) cé's moite de'n dá bhod ghorma seo agus ní ghlacfaidh an cut féin iad. Tá ar ndóthain againn le tabhairt dó dhá bhfuireasbhaidh. Bíodh aca. Tá rud eicínt ag teastáil ó'n deachma. Caithfeamuid chuige iad. Caithfidh cheana. (Chaith siad uatha iad. Ní thiubharfaidís abhaile iad)
Is mó an deacracht an talamh anuas annseo ar an mínleach ná an talamh riascach sin i mbarr an bhaile, ach ní thugtar aon-saothrú ar bharr an bhaile nuair a theightear dhá shaothrú féin. Ba cheart é sin a lagann le aol agus le gaineamh gorm agus le dóib agus le 'chuile rud mar sin, shul a chuirfí rud ar bith ann
→
dealg
Ná bac le breac ar bith a bhfuil na deilgne coilgneacha sin air. Ní bhíonn rath ná righeacht le n-ithe orra. Feacha na buid ghorma agus na bláthain chladaigh sin. 'Ar ndú níorbh fhiú do dhuine ar bith dhá mheárú féin dhá dtabhairt abhaile
Galra díobhálach í an cheathramha ghorm sin. Is lionnán (leannán) leis an mbaile seo críochnuithe í
→
diocach
D'fheicfeá ag imeacht in a dhiocach suas ins na póirsí siúd é corr-uair agus pluideog dhearg air, agus é gorm leis an bhfuacht. Ba dona an mhalrait ag an duine bocht sin é. Dhá bhfanadh sé ins an áit a raibh sé, bhí aige, seachas a dhul síos ar na leaca fuara sin ag scríobadh leis an ngantann go bhfaghaidh sé bás
→
dod
Thosuigh sí ag gabhail le dod annseo aréir, an uair nach leigfí siar amach ag céilidhe í. Ba dheas an tabhairt a bhí sí ag iarraidh a chur uirre féin — sé mhíle bealaigh — agus ag teacht abhaile annsin le goirm na gcoileach
+
→
dó ghorm
Dógh ghorm a chuirfeadh bail air sin. Dheamhan riasc dhá fhiadháine nach bhfuil sé in don a thabhairt 'un míneadais
TUILLEADH (2) ▼
Dógh ghorm agus gaineamh gortach a chur air sin agus bheadh sé ag tabhairt chruithneachta duit faoi cheann dhá bhliain
Léan ar do chuid dógh ghorm agad! Cuirfidh mé "cement" ann. D'eile!
→
droim
Sin é a chuir na "Blue-shirts" de dhruím seoil annseo. Mharbhuigh siad é, lé'r bhuail siad air, ach ba chuma sin. Bheadh sé in a choileaichín aríst lá ar na bháireach, agus é faoi dhó cho líomhtha aca agus a bhí sé roimhe sin. Spreag sé na daoine in a n-aghaidh cho mór sin, agus nach raibh goir aca léine ghorm a fheiceál ar thom féin nach ndéanfaidís míle píosa dhi. An gceapfá choidhchin le breathnú air anois go mbeadh an oiread sin díocais ann. Is corr-dhuine a cheapfadh
→
dubh 1
Tá sé dubh-ghorm (dathannaí eile le dubh: dubh-ghlas, dub-buí, dubh-dhearg, dubh-rua, dubh-dhóite (dath dubh mar a bheadh rud dóite ann), dubh-dhonn, dubh-chrón agus rl.)