→
téigh
ní dheachaidh (50+)
→
fearacht
Chuir mise fataí freisin, agus fearacht an scéil ar ball, ní dheachaidh a ndóthain leasú orra, agus tá a shliocht orra
→
feiste
B'fhearr leis, dar liom fhéin, nach labhaireóinn chor ar bith leis. Tá a shliocht air. Ní dheachaidh mé in a fheiste ná in a fhínne ó shoin. Ná ní ghabhfaidh ach oiread
+
→
fliuch 1
Ní dheachaidh aon-fhliuchadh fuisce ar mo chroí (ar mo bhéal) le deich mbliana = braon ar bith
TUILLEADH (1) ▼
Ní dheachaidh an oiread sin óil de fhliuchadh ar mo chroí cheana le bliain mhór fhada
→
fága
Tá an fharraige ag míniú anuas aríst. Is furasta aithinte é, agus a bhfuil de na fágaí sin inti. Rinne an bádóir seól inniu, ach ní dheachaidh sé thar bharr na C. D'fhill sé ar ais aríst. B'oibrithe leis a bhí sí déarfainn. Tá sé saothraithe go maith ag an duine bocht agus fuiríocht caladh air annsin le seachtain.
Mo chreach a ndeachaidh de tae ar an "tae pot" sin muis. Ní dheachaidh fionna feanna ar fad ann
Ní dheachaidh a leath ndóthain fuinneamh sna súgáin sin. B'fhurasta aithinte agus cead a thabhairt don ghasúr sin a gcasadh: ceann ar bior bradach!
→
dallán
Bhí bean as C. annsin thoir san gcúirt agus í ag mionnú ar fhear. Ceist eicínt a chur an giúistís uirre: "go deimhin a dhuine chóir" adeir sí, "tá sé sin cho glan orm leis an sagart. Ní dheachaidh a shlat ní ba ghoire don dallán agam ná a chuaigh do shlatsa, bail ó Dhia ort." Spréach an giúistís. Fhobair gur b'ise a chuirfí isteach agus ní hé an té a chionntaigh léithe
Tá sé ro-dheáchroíúil, agus beagán dhá bhárr go minic aige. Is olc a chúitithear a shaothar leis. Ach is cuma leis. Ní dheachaidh aonduine an bóthar ariamh nachar bhain sé an tart agus an t-ocras dhó (dhe)
Ní raibh aon-cheann comhairle aice mar bhí a h-athair agus a máthair básuithe, agus ní dheachaidh aon-dheáchríoch uirre ní dhá roint léithe é
→
deaideo
Ba mhaith an cneagaire é a dheaideó muis. Ní dheachaidh blas a phighne ar bhéal aonduine ariamh. Bhí a shliocht 'ar ndú'. Rinne sé taisce. Ba é a rinne.
+
Níos mó ná deamhan ná diabhal ní dheachaidh mé in eascainí ariamh = déarfainn deamhan agus diabhal, ach ní abróinn eascainí ar bith níos gangaidí ná sin
TUILLEADH (1) ▼
Níos mó ná deamhan ná diabhal ní dheachaidh mé in eascainí ariamh = déarfainn deamhan agus diabhal, ach ní abróinn eascainí ar bith níos gangaidí ná sin
→
dearg 1
Shíl sé a thabhairt fúm dearg, ach ní dheachaidh leis. Bhí mise réidh faoi na chomhair. Is togha scéiméara é
Sin é é. Deireadh sean-ghearrán bán, nó deireadh sean-mháistir scoile. Is leath-fhocal é. Chuala muid ariamh é. Diabhal mé muis go sílfeá go bhfuil cion ar na sean-mháistirí scoile ar an saoghal seo. Tá fear aca annseo thiar, agus ní dheachaidh an oiread peiliúir ariamh faoi shean-ghearrán bán agus a bhíos faoi!
→
diúirinn
Is diabhlaí an brat diúiríní a bhí ar an mbairille siúd a fuair sé an lá cheana. Ach má bhí féin, ní dheachaidh siad thríd in a dheidh sin
→
drad
Má chuir an fear pearúl ort faoi bhí agad a choinneál taobh thiar de do dhrad. Ní dheachaidh sé dhá innseacht duit igcleitheamhnas agus go n-innseochthá-sa é d'Éire Bheag agus d'Éire Mhór
→
dris
Nach mé atá sáithteach ab eadh? Ní dheachaidh mé fút fós anocht nar thug tú an buille feill dom. Nar thugaidh tú do láimh glan ó do thóin leat ná do thóin ó na driseachaí gan dochar gan díoghbháil do mo chuid cártaí-sa!
→
drogall
Nuair a chonnaic mé an bhail a chuir na h-asail ar an gceapachín phlandaí, ní dheachaidh mé isteach chor ar bith innte le drugall agus cantal
→
dubh 2
Ní raibh a dhuth ná a dhath maitheasa ar a chuid muc thar mo chuidse, ach rinne sé a chríonnacht agus a ndíol de léim ar maidin. Sheas mis[e ó n]a ceannachóirí agus bhí a shliocht orm: dá leiginn uaim ar an gcéad tairiscint iad bhí agam. Ní dheachaidh mé fhoisceacht punt dó uaidh sin amach
Is furasta aithinte céard atá uirre: díomhaoineas. Ní dheachaidh fír na maitheasa innte nuair a bhí aige a dhul innte
→
rá
Bhí mise ag obair annseo agus ní dheachaidh bó ná gamhain suas an bóthar sin i gcaitheamh na maidne, mara ndeachaidh sí suas cho uain agus a bhí mé ag ithe mo dhinnéir, agus tá rud le rádh air sin = b'fhéidir di a dhul suas le linn mo dhinnéir
→
téigh ag
Is dona an fear thú feasta choidhchin. Bhí fonn ort a dhul isteach go bhfeicfeá céard a bhí ann, ach ní dheachaidh ag an bhfonn ar an bhfaitíos ort in a dheidh sin. Dhá mbeadh diabhail Ifrinn ann frén a chéile, ní bhacfaidís mise gan a dhul isteach dhá gcaithinn in mo cheann é. Ba bheag an baoghal
+
→
téigh ar
Ní dheachaidh deoir óil ar a bhéal ó shoin
TUILLEADH (12) ▼
Ní dheachaidh aon-cheo beatha ar a smut le seachtain = beithidheach
Ní dheachaidh greim ar a bhéal le mí
Ní dheachaidh sé ar bhladar liom dubh bán ná dubh buidhe mar bhí a fhios aige féin nachar ghar é.
Bhí ag dul ormsa nó go raibh seisean chúig cinn déag. Annsin fuair mise láimh istigh, agus ní dheachaidh mo láimh amach aríst, gur rinne (go ndeárna) mé sé cinn déag aisti. Ghnothuigh mé air ina dheidh sin (báire binne)
Ní dheachaidh sé sin ar aon-bhean ariamh
Ní dheachaidh air ach punt. Ar chuala tú a leithide de scéal ariamh? Ní fhaca mé fear poitín ag teacht amach ariamh cho saor sin
Ní dheachaidh aon-aithmhéala air ariamh nó go bhfacaidh sé mise dhá h-árdú liom. Annsin a bhí sé líomhtha ceart ag a dhul in éindigh léithe
Mara ndeachaidh aon-araoid orm, ní dheachaidh aon-chumaoin orm ach an oiread
Ní dheachaidh aon-fhios ar thobac dhom fós. An síleann sib go dtroiscfidh mé go maidin
Ní dheachaidh aon-éiliú ar an gcíos fós, ach is gearr go dteighidh anois
An ndeachaidh aon-chaoi ar an gclog fós? 'Ar ndú' mo léan, ní dheachaidh
Ní dheachaidh aon-chuma déanta ar an teach sin chor ar bith
→
téigh do
Chuaidh an misinéara dhó i riocht agus gur eirigh sé as an ól. Ní dheachaidh deoir ar a bhéal ó shoin.
+
Níl tú ar an bhfeath (meath?) mhóir fós, arae ní dheachaidh na Beanna Beola faoi. Choidhchin nó go gcuiridh muid iad sin fúinn, ní bheidh muid ar an muráite … Hó, anois … D'fhéadfá caitheamh amach nóiméad ar bith. Feicim a mullaigh
TUILLEADH (1) ▼
Ní dheachaidh aon-fhear ariamh amach faoi thír ag tóraidheacht mná is measa ná é.