→
fuil 1
fhola (31)
→
fios
Fuair tú amach muise cé aige a mbeadh fios a labhartha. Ab é an gráiscín sin? Náireodh sé thú dhá mbeadh aon duine ann a mbeadh cás ar bith agat faoi. Meas tú céard adúirt sé an lá cheana agus N. R. anseo … ? Ní thabharfainn deoir fhola le náire
→
focal
Bhí a fhios agam go maith ar an gcaoi ar las sí suas gur sciorradh uaithi a rinne an focal. Ní thabharfadh sí deoir fhola le náire. D'imigh an chaint uaithi uaidh sin amach
→
bálta
Ní maith liom an ramallae ná an grúdarlach fhola sin a bhíonns ar a bóltaí (báltaí) chuile mhaidin. Is mór m'fhaitíos gur tolgtha atá sí.
→
beo 1
Seachain Dia aithnítear! Deir siad dá gcuirtheá biorán thríd an áit a mbeadh an t-éasc beo ionat nach bhfanfadh deoir fhola ionat nach dtiocfadh.
→
bleánach
Rinneadh an bualadh céatach ann agus an bhleánach fhola a bhí ar an mbóthar ar maidin théis na hoíche
→
fiúntas
Dheamhan cuid an fhiúntais fhéin a bhí agam. Ní thabharfainn deoir fhola le náire. Cén bhrí ach go raibh daoine ann a raibh beann agam orthu
→
féith 1
Cnaipín beag crua a tháinig ar thaobh mo choise ansin agus thosaigh sé ag ithe roimhe. Níor chomhnaigh sé go raibh sé ina fhearsaid sa bhféith. Tháinig an draoi fola. Ní raibh inti ach mionfhéith. Níor mhór domsa nach raibh, nó ní fhanfadh aon deoir fhola ag gabháil liom.
+
→
fuil 1
Tá sé ag cur fhola; tá sé ag tabhairt fhola — bleeding
TUILLEADH (2) ▼
Ní thabharfainn deoir fhola le náire — bhí an-náire orm
Rinne a chroí uan fhola i lár a chléibhe — bhris a chroí; fuair sé bás le buaireamh; nó le galra a mbeadh urlacan fola leis
→
dairt
Chuaigh siad ar chaitheamh dairteacha in am dinnéir thuas ar an sliabh an bhliain cheana. Chuir siad N. le cuthach. D'éirigh sé faoi dheireadh agus faoi dhó (dheoidh) agus lean sé iad. Ach dhalladar é le na dairteachaí. Níor tháinig táirm ar bith orthu go dtí sin. Bhí sé ag uallfairt le teann drochmhúineadh. Sin é an uair a tháinig clann Ph. agus Sh. anoir. M'anam nach raibh aon dairteachaí ann uaidh sin amach, ach na hailt. Dhonaigh T. Sh. mac Sh. Chuir sé síos ar a bhéal agus ar a fhiacla i mullach píce trí ladhar a bhí sáite sa mbinse é. B'éigean an dochtúr a thabhairt ann ar an toirt boise. Bhí sé ag cur fhola ina srúillí: i gcruthúnas dhuit, mar adeir an fear fadó, nuair is fhearr an súgradh gurb ea is fhearr ligean dó
+
→
dealg
Dealg drise a d'fhuiligh orm. Dhá bhfeictheá an scaird fhola a tháinig as mo mhéir aice
TUILLEADH (1) ▼
Chonaic mise í sin nuair a bhí sí ina cailín óg agus bhainfeá fuil aisti le dealg spíonáin, bhí sí chomh craosach dearg sin. Ach ó phós sí, tá sí an-drochbhreathnaitheach. Shílfeá scaití nach mbeadh deoir fhola ar bith inti
+
→
deoir
Deoir bhainne, deoir uisce, deoir fuisce, deoir bhláthaí, deoir bháistí, deoir sháile, deoir ola, deoir phetrol, deoir fhola srl. — mónóg de na rudaí sin
TUILLEADH (10) ▼
Níl deoir fhola ann. Is furasta a aithinte é agus an dreach atá air
Fhóbair a bhfanfadh deoir ar bith fhola ann nár chuir sé
Shílfeá nach bhféadfadh deoir ar bith fhola a bheith fanta ann, leis an gcaoi a bhí air ag cur fuil sróine ar feadh an tráthnóna
Níor thug mé deoir fhola théis an leagan a fuair mé
Dá dtugadh sé deoir ar bith fhola dúirt an dochtúr go mba é a mhaith é — ach níor thug
Ní thabharfainn deoir fhola le náire — bhí an-náire orm
Nuair a thosaigh sí ag géaraíocht orm, ní thabharfainn deoir fhola le náire
Chuir mé mo láimh in mo phóca agus dheamhan an sciúrtóg a bhí agam ach an scilling. Bhí an deoch ar an gcuntar, agus gan a luach agam. Dheamhan a dtabharfainn deoir fhola le náire
D'ionsaigh sé mé os comhair an phobail uileag. Níl ainm thoir ná thiar nár thug sé orm. Dheamhan deoir fhola a thabharfainn le náire
Anall leis go dtí mé os comhair a raibh ann. 'Tá tú agam,' arsa seisean. 'Thusa a dhíol an bhodóig liom a bhí tolgtha.' Fhóbair dhom titim i mbun mo chos. Ní thabharfainn deoir fhola le náire.
Rug sí orm i lár na sráide agus phóg sí agus dhiurn sí mé os comhair na tíre. Ní thabharfainn deoir fhola le náire. Cén bhrí nó gur thosaigh sí ag caint: 'a mhac mo chol ceathar, a mhac mo chol ceathar nach bhfaca mé leis an fhad seo …' Mo choinsias is dar m'anam, níor tháinig aon lá ariamh mar é ar shlata an bhaile mhóir, agus cáir ar chuile fhear
→
driog
Rug sé ansin orm in aice an ailt. 'Sé a raibh ann go bhfeicfeá lorg ann agus níor tháinig deoir fhola. Ach mura dtáinig, bhí pian ann. Timpeall is leathuair ina dhiaidh sin d'airigh mé na driogannaí cráite ag snámh suas thrí mo láimh — suas go gualainn, agus níor fhan mothú ná arann i gcrobh mo láimhe. Chuir mé fios ar an dochtúr de léim. Níor mhór dhom féin gur chuir. Dhá bhfágainn leathuair eile í adeir sé, bhí mo chnaipe déanta. Chaithfí an láimh a bhaint anuas ón ngualainn díom
Ní bheadh aon ghair agat é sin a thabhairt in áit ar bith tá sé chomh cantalach drisíneach sin. B'fhéidir gur tosaí ag gol agus ag gárthaíl a dhéanfadh sé agus thú a náiriú. Ní bheadh sásamh ná séanadh air mura dtugainn chuig an aifreann é Domhnach anseo i mbliana, agus ní cheideonainn ar a bhfaca mé ariamh é nuair a bhí sé déanta agam. D'áitigh air ag blaoch agus ag blaidhriúch, gur thug sé aghaidh an tséipéil orm. Ní thabharfainn deoir fhola le náire
→
drithlín
Deir siad gur baineadh corrdhrithlín fhola as lá an aonaigh. Ba diachta dhó mura mbaintí, agus é ag imeacht ag cothú achrainn ar feadh an lae
→
dóirt
Dóirtfidh mé chuile dheoir fhola in do chorp a spreasáinín bhradaigh mura lige tú de do chuid sceaimhínteachta. Is mór an tseanmóir thú i dteach ar bith