→
drúchtín
gearradh (37)
→
dallán
Dalláin ag an diabhal ort. Cá'il na dalláin? An caoch atá tú? Tóraigh an méid atá gearrtha agat aríst agus togh na síolta caocha as. Is deas iad mo chuid síolta! Bhí sé chomh maith dhom imeacht ag gabháil Laddie O'Lee ar na cnocáin le dhul ag deargadh talúna lena n-aghaidh sin
→
déanta
Sin é an chaoi a mbeadh sé sin ag ithe agus ag gearradh ar chuile dhuine dhá mbeadh déanta lena bhás. Ní fhaca mé a chuid seamsánacht ag aon duine i gcaitheamh an tsaoil ariamh. Ach níl aird ar bith le tabhairt air. Sin é a bhealach. Dheamhan peaca air
→
déirce
Thug sé gearradh [...]adhair dóibh siar chomh fada le tigh J. ach chinn air aon bhean a fháil ar an réim sin. Bhí sé ina ghamal sa deireadh. Baintreach as D. U. ab éigean dó a phósadh sa deireadh. Ba bhuí déirce leis í sin féin a fháil. Murach í sin, bheadh sé ar an trá thirim. Dheamhan bean faoin mbogha bán a phósfadh é ar aon nós — an strabhsachán bradach
→
dia 1
Ba é de Valera an dia beag a bhí aige nó gur baineadh an dole dhe, ach mhaithfeá do Dhia gan a bheith ag éisteacht leis ó shin ag ithe agus ag gearradh air. Is beag atá in ann cuid de na daoine a iontú
Is mór an siamsa é. Nach fearr é ná a bheith ag gearradh na comharsan. Is mór atá eatarthu mo léan. Deir siad an áit a mbíonn fiannaíocht nach mbíonn diabhlaíocht. Ach 'sí an diabhlaíocht uileag atá anois ann, agus níl aird ar bith ar an bhfiannaíocht
Ní fhaca mé a mhacasamhail i gcaitheamh an tsaoil ariamh, tá sé chomh díbheirgeach sin. Chuaigh sicín linn soir anuraidh sa ngarraí gleannach siúd aige taobh thoir daoinne (dínne, d leathan). Dheamhan a raibh a fhios againne céard ba cor di, ná go raibh sí ar a chuid chor ar bith. Is uair sna naoi n-aird a thaobhaíodh aon chearc linn é, mar ní thugann muid d'fhaisean dóibh a dhul ann ach a gcoinneáil ruaigthe taobh siar i gcónaí. Bhí mé ag gearradh cuid muc ar an tsráid théis am dhinnéir agus níor airigh mé ariamh a dheirfiúr m'anama thú, gur caitheadh an sicín anoir thar an gclaí le m'ais agus í dícheannta. Nár fhága mé seo mura raibh. Chuir sé féin a chloigeann thar an gclaí. 'Coinneoidh mise feoil libhse,' adeir sé 'mura gcoinní sibhse a (bhur) gcuid cearc uaimse.' Nár dhíbheirgeach an mhaise dhó sin é. Ní chásóinn chor ar bith í, dhá mbeadh millteanas le déanamh aici, ach ní raibh. Shílfeá go bhféadfadh sé a fuagairt agus a rogha rud a dhéanamh léithe dhá mbeireadh sé aríst uirthi. Dheamhan fuagairt muis, ach an cloigeann a bhaint anuas ón dúid di
+
→
díogha
Is mór is fiú dhuit a bheith dealaithe amach uileag ó dhíogha na L. Sin iad an t-uisce faoi thalamh. Is leat uileag iad nuair a bheas tú ag caint leo, ach chomh luath agus a iontós tú do dhroim, tosóidh siad ag ithe agus ag gearradh ort. Sin é a mbéasa. Bhídís ag coiriúint ortsa freisin. B'fhéidir nár chuala tú féin é, ach chuala tuilleadh é. Is maith a rinne tú é agus a bhfágáil ansin
TUILLEADH (1) ▼
Ní den díogha an dream sin chor ar bith ach de thogha na ndaoine: cineál Th. Mh. nár fhéad aon duine ariamh a dhul ag ithe ná ag gearradh orthu. Níor dhún siad a súil ariamh ar bhaintreach, ná ar dhílleachta, ná ar fhear an anó. Is mór a bheadh le fán sa saol a chuaigh thart marach iad sin. Tá a fhios agat nár eitigh T. M. aon duine ariamh faoin rud a bheadh aige
→
diomdha
Tuilleadh diabhail acu anois, má tá diomdha na bruíne orthu. Chaillfidís síol a gclainne mura dtosaídís troid. Is beag atá dá barr anois acu ach malaí gearrtha
→
dó 1
Seo é mo mhaicín bán gan scríb chaorach, dó gréine ná gearradh láí — gan marach ar bith (bean adúirt ag moladh a mic)
+
→
dochar
Cén dochar a rinneadh dhó scáth cupla gearradh
TUILLEADH (1) ▼
Is lú go mór an dochar gearradh ó speal nua nó ó sheanspeal. Bíonn gearradh an cheann nua glan
→
dochrach
Dar fia tá gearradh sách dochrach uirthi. Ansin ar an ngrua, slán an tsamhail. Nuair a caitheadh den bhicycle in aghaidh an sconsa í, rug spiacán cloiche uirthi
+
Leac an doichill! Má tá tú dhá tóraíocht, téirigh siar ar bhaile na C. D. Sin é an áit a bhfuil sí. Níl dhá theallach ar bith ann ag caint lena chéile. Diabhal focal bréige ann. Tabhair gearradh éadain anois suas dóibh thú féin go bhfeice tú an bhfuil. Nach é an té a phósfadh isteach ina lár a bheadh i ladhar an chasúir? 'Sé a bheadh ar leac an doichill ar chaoi ar bith
TUILLEADH (1) ▼
Níorbh ait liom ariamh a dhul ag brú ar an doicheall mura gcinneadh an saol críochnaithe orm. Dhá dtéinnse isteach ansin, is beag an fháilte a bheadh romham, agus ní thiocfaidís ar chúla an chlaí lena inseacht dom ach oiread. Meas tú an éistfinnse leo do mo mhaslú go spleách mar sin. Baol orm. Chaithfinn díom féin agus ba chuma liom ina mná ná ina bhfir iad, ach thabharfainn gearradh éadain orthu — gearradh éadain mar a thug Féilim do chac an mhadadh. Diabhal a leithide de rúscadh a fuair aon dream ariamh ina saol mar a gheobhaidís dá n-ionsaínnse iad. Dhá laghad gnaoi dá bhfuil acu orm, níl a leathoiread agam orthu, ná ní raibh ariamh
→
dóigh 1
Ba mhaith an dóigh anois don triúr againn a dhul agus greim a ithe. B'fhéidir nach mbeadh sé chomh héasca dhúinn a fháil aríst. Ní beag dhúinn a bhfuil romhainn agus gan gearradh ocrais a bheith orainn ar ball
+
→
drabhlás
Shílfeá go mbeadh an-drabhlás ann, nó go ngearrtaí é (éadach); ach ó fheicfeas tú gearrtha é níl tada ann. Shílfeá gur crapadh a dhéanfadh sé
TUILLEADH (1) ▼
'Sé an gearradh a thugas sí air nach bhfágann aon drabhlás ann. Cuireann sí leath an éadaigh amú. Tá gearradh dhá cuid féin aici — gearradh a dhiomalaíos an t-éadach uileag. Murach sin 'sí togha an dressmaker í
+
→
drámh
"Casadh Bríd Ní Chearra orm agus bhí sí ag gearradh cártaí; D'iompaigh sí na muilte agus tharraing sí na dráití; D'aithnigh mé ar an ngearradh sin nach raibh fear ar bith i ndán di; Agus ólaigí liom an crúiscín agus bíodh sé lán" (Sliocht as amhrán a fuair mé i Maigh Cuilinn — Ólfaidh muid an chrúiscín)
TUILLEADH (1) ▼
Tá an teach ósta sin faoi dhrámh ar fad ó d'ionsaigh an sagart ag gearradh air. Ní maith le duine ar bith a bhéal siúd a tharraingt air fhéin agus sin é an fáth a bhfuil siad ag fuireacht amach as
→
drandal
Níl a fhios agam ó mo rí cén teach é — ach teach mór é ar aon chor. Tá geata leis agus é uileag faoi phictiúir madraí gearrtha as an gcloich. Agus ní móide go gcreidfeá an rud adéarfas mé leat anois: níl madadh ar a fhuaid nach bhfuil an drandal nochta aige!
Ní dreoiteacht féin atá air, ach tá sé ina chreathnach. Tá a fhios agatsa é a T. Bhí tú ag gearradh na gcriosannaí ar na dornáin inniu. An bhfuil a fhios agat céard adúirt fear an thrasher faoi nuair a bhí sé buailte aige. Níorbh fhiú dhuit cailleadh leis lena bhualadh adeir sé
Tá droichead do shróine gearrtha — an chuid den tsróin idir an caincín agus bun an chláir éadain. Is ann a bhíos na spéacláirí leagtha ar dhuine. Tugtar droichead na smaoise air scaití freisin ach gur le magadh nó drochmheas is mó a thugtar sin air
→
druid 2
An bhfuil sé anoir chomh fada sin. Diabhal mé go bhfuil sé ar ghort an bhaile mar sin. Tá sé ag tabhairt gearradh éadain dó i mbliana. Níl sé ag ligean lá ar bith thairis, cé is moite den Domhnach féin, nach mbíonn éisteacht aige i mbaile eicínt. Shílfeá go gcaitheann sé an-fhada sna tithe. Bhí sé an haon déag shula ndeachaigh sé soir as tigh Sh. S. an lá faoi dheireadh
→
dualgas
Tá sé sa dualgas aici sin a bheith drochmhúinte. Bhí ruibh ar a máthair, agus maidir leis an athair, ar ndóigh ba show shaolta é. Bhíodh muid ag caitheamh corrmhéaróg leis fadó agus d'fheicfeá gearradh fiacal air ag teacht ina (ár) ndiaidh
+
→
dún
Tá an gearradh dúnta anois. Is gearr go mbeidh sé cneasaithe
TUILLEADH (2) ▼
Dhá ndúnadh an gearradh chor ar bith, ní aireofá ag cneasú é
Is gránna an chaoi do chomharsanaí a bheith chomh dúnta sin in aghaidh a chéile. Deir siad gur ar scáth a chéile a mhaireas na daoine. Más ea muis, ní ag ithe agus ag gearradh ar a chéile, ná ag plioncadh a chéile, a dhéanfas siad cúis. Cé a bheas agat lá an anó. M'anam nach é an fear i bhfad ó bhaile é
+
→
dúradán
Níl aon duine faoi bhéal an aeir nach bhfuil tarraingthe anuas agus liobraithe gearrtha aici. Tá chuile locht ar chuile dhuine eile, ach bainfidh sí a muintir féin as margadh i gcónaí. An lá faoi dheireadh a raibh sí ag ithe agus ag gearradh ar an dílleachta bocht sin thiar tigh Sh., agus a raibh sí ag rá nach bhfágann sí amach an teach ag P. Dh. chor ar bith, tháinig sé go dtí an béal agam a rá léithe go bhfeicfeadh sí an dúradán i súil duine eile go maith, ach nach bhfeicfeadh sí an tsail mhór ina súil féin chor ar bith. 'Sé a bhí agam a rá léithe, ach lig mé tharam í ina dhiaidh sin, leisce clampar a tharraingt
TUILLEADH (1) ▼
Is diabhlaí an t-aon é. Ag caitheamh agus ag cáineadh agus ag baint fogha is easpa as chuile dhuine ar an gcaoi sin. Séard a bhí a dhéanamh leis, an chaint a bhíodh ag a athair — go ndéana Dia maith air — a mheabhrú dó. Chuile uair a gcloiseadh an t-athair duine ag gearradh na comharsan séard adéarfadh sé i gcónaí: 'Is léir do dhuine an dúradán i súil na comharsan ach ní fheiceann sé an tsail mhór ina shúil fhéin.' Ba bheag ab ionann é féin agus an mac seo anois. Níor chuala aon duine ariamh an t-athair ag gíbliú (díbliú) ar aon duine, ní hé a fhearacht sin ag an mac é. Ón máthair a thug an mac an cheird sin. Murab ea ní ón athair
→
dúshlán
Ní bhíonn mórán de bharr an dúshláin scaití ach malaí gearrtha agus dlí agus clampar. Séard ab fhearr do dhuine, a bhealach a dhéanamh agus gan aird a thabhairt ar leath dá gcuirfidh araoid air. Ba é an chaoi ba suaimhní é sa deireadh