→
isteach
shín (23)
Bhí sí ag ól an leanna go ndearna sí béiceadán di fhéin. Ansin shín sí siar ó chluais go rioball agus cailleadh í. Ba é an feall é, arae ba bhreá feiceálach an bhó í, agus an-bhó bhainne.
Is mairg dhuit nár shín isteach leis ó d'airigh tú an-bhoige shíne ann — ba chóir dhuit deasú isteach leis, agus a bhfaightheá a ghlacadh uaidh, ó bhí an fiúntas ann faoina chuid.
→
buail
Chomh luath agus a d'ól an capall an deoch, bhuail rud eicínt í agus shín sí siar ó chluais go iorball.
D'ionsaigh air ag rúscadh an cheannaí (ceannaí mála) le buailteán an tsúiste, ach níor leis an gceannaí ab fhaillí é mo léan! D'fhostaigh sé an buailteán agus chuir sé cor ann gur bhris an iall le teann fuinnimh, agus tháinig an buailteán leis. Thug sé pléasc den bhuailteán d'fhear an tí ansin a shín é ina staic ar an urlár.
Tháinig sé fúm gan aireachtáil ar bith agus shín sé ar shlatrachaí mo dhroma mé d'aon iarraidh.
→
airigh
Aireoidh na muca an bran a bheith ídithe. Ní chuirfidís smut sa tobán inniu nuair a shín mé beatha chucab.
Dhá bhfaighinnse ligean ceart air (bradán) bhí a chnaipe déanta, ach ní bhfuair. Bhí flithghob na camóige faoina bholg agam nuair a shín sé uaim. Ba mhór an feall é. Bhí béilí maith éisc air
Bhí beirt cheannaí ag dul an bóthar fadó. Thosaigh siad ag sáraíocht. Dúirt ceann acu go mb'fhearr an bhréag ná an fhírinne. Sháraigh an ceann eile air nárbh fhearr. 'Fágfaidh muid ar bhreithiúnas an chéad rud a chasfas linn ar an mbóthar é,' adeir duine acu. 'Tá go maith,' adeir an ceann eile. Chuir siad geall as. D'imigh leo dhá siúl ionsaí. Ba ghearr go dtáinig siad ar dheargadaol ar an mbóthar. Chrom an ceannaí bréagach síos. 'Cé is fhearr an fhírinne ná an bhréag,' adeir sé leis an deargadaol. 'An bhréag, go deile,' adeir an deargadaol. 'Sín amach mo gheall agam,' adeir an Ceannaí bréagach. Shín. Scar siad lena chéile. Ba ghearr a chuaigh an ceannaí bréagach nuair a thosaigh sé ag cur scrúdaidh air féin. Dheamhan easna dhó nach bhfilleann ar a chois aríst, nó go dtáinig sé suas leis an deargadaol. Cromann sé síos agus baineann sé póg dó. Ghreamaigh an deargadaol dhá bhéal. Is gearr go raibh seacht mbrat deargadaoil air, agus bhí siad dhá ithe isteach go grinneall. Cuireadh fios ar an sagart dó. Tháinig an sagart. Nuair a chonaic sé an deis a bhí air, chuaigh sé amach as an seomra agus thosaigh sé ag léamh a leabhair. 'Gabh isteach,' adeir sé leis an gcailín faoi cheann tamaill, 'agus féacha cén chaoi a bhfuil sé.' Chuaigh an cailín isteach. 'Tá sé faoi dheargadaoil ar fad,' adeir sí. 'Níl scioltar fágtha air nach bhfuil ite dhó.' Léigh sé leis eadra eile. 'Gabh isteach anois,' adeir sé, 'agus féacha cén chaoi atá air.' 'Tá fiche brat deargadaoil anois air,' adeir sí. 'Níl ann ach na cnámha geala. Is gearr an bás uaidh.' 'Tá an cholainn ag an diabhal,' adeir an sagart, 'ach beidh an t-anam agamsa dhá bhuíochas.' Tháinig an oiread eile díocais air ag léamh … (Scéal a fuair mé ó m'athair faoi na deargadaoil)
→
deis
Shín sé amach páipéar deich bpunt agam. 'Seo anois a bhean chóir,' adeir sé. 'Íoc do chuid dliteanais leis sin, agus ná bíodh deifir ar bith ort dhá íoc liomsa, nó go dteaga sé ar do dheis go maith. Níl dlús ar bith agamsa le airgead.' Caraid a dhéanfadh é, nach ea
Shín sí amach a dhá láimh, le breith orm agus mé a dhiurnadh aici, ach ní raibh mise ag iarraidh a cuid póga chor ar bith agus d'fhan mé glan uirthi
→
diúg
An bhfaca tú aon duine ariamh atá in ann píopa a dhiúgadh mar é. Coinníonn sé ina bhéal é, ag baint pluimíní as, nó nach mbeidh gráinne ar a thóin. Shín mé píopa anseo aige oíche, agus níor fhága sé a dhuth ná a dhath ann. Cén bhrí ach go raibh sé lán go drad. Níor thóg sé as a bhéal go ham suipéir é. Beirim féin ar an bpíopa agus tosaím ag breathnú siar ann, agus ag breathnú siar ann, féint a mbraithfeadh sé go raibh milleán agam air, ach ar ndóigh mo léan fuair tú amach é!
Chonaic mé faoileán droimeannach inniu ansin thíos agus é ag babhtáil. Meas tú nár thuirling sé sa deireadh, agus éirí as aríst agus stuifín ina bhéal aige. Siar leis os cionn gob an Bh. agus casadh faoileán eile dhó, agus nár shín sé an stuifín chuige, agus teagann sé féin ar ais aríst gur thóg sé ceann eile: nár fhága mé seo, mura bhfaca mé dhá dhéanamh thíos ansin inniu é!
→
déidín
Is diabhaltaí nach dtitfeadh déidín ag lucht na bocsála sin agus na hiarrantaí dalba a fhaigheas siad ar na géill. Chonaic mise fear dhá bhualadh i Sasana, agus dar brí an leabhair duit, thiocfadh sí thrí ghiall chruaiche. Shín sé ar shlatrachaí a dhroma é agus shílfeá dheamhan a bhéal a bhí sé i riocht a oscal. 'Tá do phosóid agat a bhuachaill,' adeirimse liom féin, 'Mura bhfuil déidín tite agatsa, ní chreidfidh mise go deo go raibh sé tite ag C. nuair a bhuail asal an tincéara é'
+
→
déirce
Ghlaoigh mé féin dhá phionta, agus dhá phionta eile théise sin (thar a éise sin). Ní ólfadh seisean an darna pionta. Shín sé anall chugam féin é. 'Déirce dhá chuid féin don amadán,' arsa mise. Sciorradh focail a bhain dom, ach sílim nach mórán slaicht a bhí aige orm faoi
TUILLEADH (1) ▼
Chaith mé an lá ag coinneáil cigarettes leis. Dheamhan an ceann féin a thug sé dhom. Bhí go maith nó go raibh mé féin feidheartha tráthnóna. Sin é an uair a tharraing sé amach nuitín beag bídeach nach dtógfá as an lathach, agus shín sé anall chugam é. Ba in é an déirce dhá chuid féin don bhacach ar chuma ar bith
+
→
díon 1
Cheannaigh mé cóta mór — ceann báistí — thíos i nG. cupla bliain ó shin. Shín mé mo thrí phunt amach air. Dheamhan cianóg rua a fuair mé as. Chaith mé dhá uair ag margáil faoi, ach ní ligfeadh sé laglabhartha as na trí phunt é. Chroch mé liom abhaile é. Chuir mé orm lá báistí ag dul ar an bportach é. Bhí mé bog báite isteach le mo chraiceann ag teacht abhaile dhom. Rug mé air de thaghd agus rinne mé ciseach faoi mo chosa dhó
TUILLEADH (1) ▼
Níl díon deor sa gcaipín seo ach sin é an chuma a chuir mé orm féin agus mé dhá ceannacht. Bhí mé lá báistí i nG. agus mé in mo mhaoil. Is gearr go raibh mo chloigeann ina líbín. 'Ceannóidh mé caipín,' arsa mise liom féin. Isteach liom de mhaoil mo mhainge sa gcéad tsiopa ba túisce agam. 'Leag anuas caipín agam,' adeirimse. Leag. 'Cé mhéad.' 'Trí scilleacha.' Shín mé amach aici iad. Sin é a raibh de Bhéarla ná de Ghaeilge ann, ach ní raibh mé féin anoir ar A. Dh. L. nuair a bhí mo cheann ina líbín in athuair
→
dúil
Bhí mé thuas ann lá ar cuairt agus bhí ciseog fhataí ann agus iasc. Fataí gáireacha. 'Siad an scoth atá aige. Bhí an teach fúinn féin ag an mbeirt againn agus shuíomar síos i mínis (i bhfianais) na ciseoige, nó gur ith muid gliúrach dhíobh. Shín muid muid féin ar an teallach ansin gur chodail muid spuaic. Níor leag mé béal ar aon fhata aríst go ceann míosa. Ghráinigh mé orthu. Bhain siad an dúil asam in éindí