→
fill
cíor (27)
→
baile
'Fágfa mise an baile seo, mar tá sé in a chíor-thuaithbhil; A's leanfa mé mo ghrádh fhéin is gach áit dhá bhfuighe mé a tuairisc'
→
coiric
InDomhnach muise, má theigheann rudaí de'n tsórt sin sa gcoirricín aige,tá faitchíos orm gur deacair iad a bhaint as. Ní bhainfe cíor ná raca as iad ar aon-chor! = amhuilleacht a' bith a ghlacfadh duine 'na chloigeann.
→
foscadh
"Bhí bratóigín shuarach aniar ar a druim, agus gan fascadh ná díon uirre ón mbáisteach" (as amhrán: "Na Ba Cíora agus Bána") = ní raibh teach ná áras as a cionn; ní raibh teálta ar bith aice
→
feadh
Deir tú le Franncach a chonnaic mé an lá cheana ag siúl siar ar feadh chíor an tí. M'anam gur shiúil go binn
→
fiacail
Níl na fiacla sách dlúth san raca sin. Fiacla mar bheadh i gcíor a bheinn a iarraidh inte (i raca)
+
→
deis
Níl aon-deis shníomhacháin in do thír anois. Má tá is fada ó chéile é. B'fhéidir go mbeadh cuid de na túirní féin indiaidh a chéile — na creatalaigh — ach tá na róthaí agus na rudaí eile briste le fada. Caithfidh siad filleadh ar cheann gan cíoradh anois, ó thárla nach bhfuil a mhalrait aca
TUILLEADH (1) ▼
Shílfeá go gcuirfeadh sí deis eicínt ar a cuid gruaige agus gan í a bheith ag imeacht in a stuithneachán mar siúd. Siúd í ceann gan chíoradh ar chaoi ar bith!
→
Diarmaid
Dheamhan a bualadh sin de bhean a gheobhadh sé dhá ndéanadh Dia Diarmuid dó. Feicfidh tú go bhfillfidh sé ar cheann gan chíoradh fós
+
→
diogáil
Beidh sé leis an tuighe sin anois dhá díogáil agus dhá bearradh agus dhá cíoradh nó go mbeidh sí ar deil aige
TUILLEADH (2) ▼
Caithfidh mé a dhul ag gíogáil cupla baibín le cur i gcíor an tighe. Tá báisteach anuas díreach le h-ais an mhaide mullaigh.
Bhí sé ag brath air bualadh faoi bhaintreach óg atá thoir i mB. agus í cho gíogáilte amach agus a bheadh eireoig ar a céad uibh. Chonnaic sé lá i nG. í, agus chaith sé leath-uair ag breathnú uirre. Bhíomar thiar ag ól deoch tigh Mh. Ph. trathnóna "Céard déarfá leis an mbaintri(gh)" adeirimse. "M'anam go sílim go bhfillfidh mé ar cheann gan chíoradh" adeir sé. Chuir an bhaintreach scáth air
Dhá bhfeictheá a raibh de chíoradh agus de dhiúrnadh aice ar a gruaig nuair a chuala sí go raibh S. síos faoi'n mbaile! Shíl sí go dtiocfadh sé ag breathnú uirre. Fuair sí amach é muis. Ní theastóchadh uaidh ach sin!
+
→
dlaoi
Sraoill cheart í sin. Má theigheann tú isteach chuice lá ar bith — Domhnach agus Dálach 's aon-chás amháin é — ní bhíonn a dhath cíoradh ar a gruaig aice, ach í in a dlaoitheachaí móra gránna anuas ina súile. Tuinte fada na h-óinsighe, adeir siad
TUILLEADH (1) ▼
Tiubharfaidh mé liom go dlaoi mhullaigh anois an stráca seo ó a thosuigh mé chor ar bith air. Is measa an chíor ná an teach féin
+
Chíor sé agus dhlaoithigh sé anuas drioball an chapaill
TUILLEADH (1) ▼
Dhá mbeadh suim in t'asal agad, gheobhfá do chíor agus do raca, agus dhlaoithfeá anuas muing an asail sin, nó go mbeadh sé ar nós an asail a bhíodh ag an mbeirt chailleachíní a bhí ar an mB. Á. Tá tú in do dhroch-cheann do'n asal!
→
dol 1
Dola amháin de na h-eangachaí atá aca sin (ag na Francaigh) agus chíorfaidís cupla míle fairrge leo. Is furasta aithinte é. Thréig an t-iasc an cuan ar fad ó a thaithigh siad sin ann. 'Ar ndú' níl aon-fheithideach beo dhá gcastar ins na h-eangachaí sin nach bhfuil criogtha cho maith leis an iasc
→
donán
Domhnaillín de dhonáinín de mhac atá ag T. S. annsin thoir a fhobair cíor-thuaifeall a dhéanamh de'n aonach inniu ag iarraidh achrainn; nuair nach mbéarfadh duine eicínt ar an arc salach agus a bháthadh i bpionta pórtair. Ach chreidim go mba mhór an carghas le aonduine pionta breá pórtair a chur amú leis
Tá sí ag imeacht mar sin agus a cuid eochraí imbarr an dubháin aice, ach ní rachainn imbannaí, nach gcodluigheann sí ar chuasnóig dhreancaidí 'chuile oíche 'sa leabaidh, in a dheidh sin. 'Ar ndú' ar chuala tú ariamh é: ceann cíortha a dhíolas na cosa
→
droim
Tá an druim sin ag dul ó Sh. an Gh. soir amach uiliog, go mbeiridh sí thoir ar thalamh C. an L. Aireochaidh tú cruadh teangmháilte faoi do chosa é, ach seachain na h-eascaidheachaí báidhte atá ó thuaidh dhe. Déanfaidh siad cíor-thuaithbhill dhíot, má eirigheann leat a dhul isteach ionnta.
→
dual 2
Teastóchaidh tuilleadh duail agus baibíní l'aghaidh na círe siúd maran lib an braon a bheith i gcomhnaí as an maide mullaigh agaibh
→
dustaí
Tháinic trí galúin déag poitín ann l'aghaidh cleamhnais agus bainse, agus nach dalba an dustaí a fuair sé agus nach raibh sdriog ann ag an dó dhéag an oíche sin. B'éigin do thriúr a dhul 'un tiomána go S. an A. gur chíor siad é in ath-uair. Trí galúin adeirigh leo.
→
déirce
Fuair. "Meiricins". Ba mhó déirce liom iad sin féin a fháil ins an deireadh ó a chinn 'chuile shórt eile orm. Tá an saoghal in a chíor-thuaithbhill anois an uair nach féidir le duine gail a fháil
→
dúil
Bhí sé ina chíor-thuaithbhill le dúil ins an tobac, agus gan aon-ghoir aige a fháil. Sin é an gléas air! Fanadh sé as an bpríosún aríst
Bíonn an oiread siomóideachaí agus paiteannaí ag dul thart, agus dhá ngéilleadh duine dhá leath go mbeadh sé in a chíor-thuaithbhill. 'Sé an chaoi a mbím féin, leigim isteach igcluais iad agus amach ins an gcluais eile, agus fágann sin, nach mbíonn scéal aonduine agam.
→
téigh
Chuaidh sé siar le cíor agus chuir sé corr-shlam annseo agus annsiúd, ach cé'n mhaith sin? Tastuigheann an teach ar fad a chur. Níl orlach bacaird ann, nach bhfuil ag leigean isteach