Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

ghabh (11)

 
dealg
I sean-scéal tá cur-síos ar fhear agus ar bhean ag siubhal na coille agus é ag cinnt ar an mbean cathú a chur ar an bhfear cé nach cheal a shaothruighthe é. Ins an deireadh chrom sí síos. "Céard atá ort" adeir an fear. "Dealg a ghabh in mo chois" adeir sí, "agus ní fhéadaim a bhaint amach." Chuaidh an fear dhá bhaint amach di, agus sin é an chaoi a bhfuair sé fios di de'n chéad-uair
 
Diabhal mórán drabhláis muise ins an tobac ach an oiread leo sin atá tusa a chaitheamh. Meastú an dtáinig mé leis an dá stuipéad ("plug") an tseachtain seo a ghabh thart. Dé h-Aoine a cheannuigh mé ag an bpinsean iad. Sáthach spurtha a bhí siad ins an oíche Dé Céadaoin a bhí chugad. InDomhnach b'éigean dom "an gaimbín" a fháil th'éis am dínnéir Diardaoin le mé a thabhairt go h-Aoine aríst. Níl an drabhlás ins an tobac anois mar a bhíodh fadó. Sin nó tá mise ag déanamh éagcóir orm féin
 
Níor chás é dhá mbadh goin adhairce é, ach ní h-eadh. Drúcht guiríní atá ag cruthú ann. Fuíoll eicínt é sin as an ngrís a bhí orm annseo imbliana. Sách rite a ghabh sé liom a cur as mo chraiceann, ach nuair a chuir féin d'fhága sí an féirín seo agam in a diaidh. Ní maith liom a dhul i láthair duine ar bith leó.
 
Thug sé an dubhléim ach má thug féin ní dona a ghabh sí dhó. Tá cac bó agus lochán aige dhá barr go h-áirid
 
dúil
Ó a tháinig dúil aige ins an ól, is beag a bhíos de bhrabach air. Chuir sé taobh le dhá scilling muid as luach na "crib" mhóna Dé Sathairn seo 'bh thart (ghabh thart). Dheamhan sásamh ná séanadh a bhí le fáil uaidh faoi
 
Is dona an déanamh a ghabh (chuaidh) ar an gcruach mhóna sin
 
Má ghabh sé go ceardcha is mór an t-iongnadh nach bhfaca mé ann é
 
Má ba iad na h-oinniúin féin iad ghabh caitheamh ionnta
 
An uair a ghabh sé sin le "bacsáil" i dtosach ní raibh oiread priompalláin ann. Ach chaith sé léithe in a dheidh sin ariamh ó shoin
 
B'fhurasta a dhul thar an máthair an fhad agus a mhair sí. Níor mhiste dhuit dhá mbeitheá gan aon-phighinn a íoc léithe ó bhliain go bliain. Ach ní hé sin do'n inghin é ó a ghabh sí ins an siopa. Tá sí sáthach géar a mh'anam
 
Is maith aibéil a ghabh sib thríd an bpoll fataí sin thoir. Thiubharfainn an leabhar nach h-iad na beithidhigh agus na muca a d'ith ar fad iad: gur tugadh corr-chruit as (fc. cruit) ingan fhios domsa