Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

cúram (10)

 
dearmad 1
A leithid sin, a bhfuil cúram air go leor figiúirí a dhéanamh suas, is deacair dhó gan dearmad a éireachtáil dó
 
Tá tú ródhícheallach ar fad. B'fhearr linn nach mbeadh leath do chuid cúraim ort. Ní minic gnaithí gan iarraidh buíoch
 
D'fhéadfá a rá gurb é atá giogáilte ag imeacht. Agus an láimh thuas i gcónaí aige faitíos a mbeadh cuileoigín chlúmhaigh ná donóid shalachair ar a chuid éadaigh. Is fiú dhó. Sin é a bhfuil ar a aire. Dá mbeadh cúram gort agus garraí air mar atá ar thuilleadh, mise i mbannaí dhuit gur beag an diogáil a bheadh aige air fhéin. Ach is mór is feictear don díomhaointeas arsa tusa
 
díon 1
Diabhal mé go bhfuil sásamh sna tithe ceann slinne féin nach bhfuil cúram dín ar bith dóibh. Bhíodh muid meata chuile bhliain ag cur suas dín, agus dhá gclistheá bliain ar bith, ba ghearr go n-íocthá ann: bheadh báisteach anuas ort
 
dligh
Dá ndlífidís sochraide dúinne, bheadh muid acu, ach tharla nár dhligh, níl aon chúram orainn a dhul ann. Níl aon fhear dár dhligh sochraide dhomsa nach raibh mé aige. Aithnímse mo dhuine féin agus níl call ar bith mé a chur ar an eolas faoi, bíodh a fhios agat
 
Cén chaoi a bhféadfadh sé aon trácht a fháil. An bhfeiceann tú an doicheall a bhíos air roimh chuile dhuine. Meas tusa an caoi d'óstóir a bheith mar sin. Cén chúram atá ar aon duine a thaobhachtáil mura dtograí siad é
 
Ní thaitneodh an ceann céanna chor ar bith liom. Tá an iomarca cóirí catha aige agus é ródhóighiúil as féin ar fad. Labhair mé leis an lá faoi dheireadh faoi shaor cloiche eicínt a thabhairt ag breathnú ar an mballa siúd atá sé a dhéanamh. Ba suarach an blas a bhí aige orm faoi go gcuimhneoinn ar a leithide de rud. 'Cén chúram saoir atá orm,' arsa seisean. 'Nach bhfuil mé féin in ann balla a dhéanamh chomh maith le saor ar bith'
 
droim
Théis a raibh de chúram faoin saol ariamh air, agus théis a raibh de sclamhaireacht aige faoi thalamh, sin é a bhfuil aige anois faoi dheireadh: leithead a dhroma thiar ar an gC. — uaigh
 
dubh- 5
Tá an carraigín seo dubhthriomaithe. Níl cúram níos mó tuair air
 
dúch
Deir siad nuair a bhíos bric eile ar a thí gurb in é an uair a dtosaíonn an láimhíneach sin ag cur dúigh uaidh. Ní fhágann sé míor meacan den fharraige ina thimpeall nach mbíonn faoi dhúch aige. Ní léir don iasc eile ansin é. Bhí mé fhéin agus máistir scoile a bhí anseo thuas ar leave tigh J. amuigh ar meath an bhliain cheana. Ná raibh ann mura mbuaileann ceann acu é. 'Caith amach é i dtigh diabhail,' adeirimse, 'ní eallach ar bith é sin le bheith dhá bhuachailleacht sa gcurach.' Diabhal caitheamh! Ag déanamh iontais de na dathannaí a bhí air a bhí sé. 'Oibrigh ort a bhuachaill,' arsa mise i m'intinn féin, 'ní móide go mbeifeá chomh dathúil ar ball.' Ach níor bhac mé níos mó leis. Tháinig muid isteach sa gcaladh ansin thíos. 'An bhfuil tú ag brath air an t-ógánach seo a thabhairt leat,' adeirim féin, agus theann mé siar scaithín ar an trá. 'Caithfidh tú treabhadh nó tiomáilt a dhéanamh, mar tá cúram orm an churach a chur suas.' Ní raibh fios na faillí aige. Beireann mo dhuine bocht ar an láimhíneach, agus ní leis an láimhíneach ab fhaillí é; scaoil sé scuaid as agus bhí an trá faoi dhúch aige suas go dtí an leicín shleamhain údaí sa meathdhuirling. Níor thaobhaigh mo dhuine na curachaí uaidh sin amach