Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

cúram (10)

 
dearmad 1
A leithid sin a bhfuil cúram air go leor figiúirí a dhéanamh suas, is deacair dhó gan dearmad a eireachtáil dó
 
Tá tú ro-dhicheallach ar fad. B'fhearr linn nach mbeadh leath do chuid cúraim ort. Ní minic gnaithí gan iarraidh buidheach
 
D'fhéadfá a rádh gurb é atá gíogáilte ag imeacht. Agus an láimh thuas i gcomhnuí aige faitíos a mbeadh cuileoigín chlúmhaighe ná donóid shalachair ar a chuid éadaigh. Is fiú dhó. Sin é a bhfuil ar a aire. Dá mbeadh cúram gort agus garrdha air mar atá air thuille mise 'mbannaí dhuit gur beag an díogáil a bheadh aige air fhéin. Ach is mór is feicthear do'n diomhaointeas arsa tusa
 
díon 1
Diabhal mé go bhfuil sásamh ins na tighthe ceann slinne féin nach bhfuil cúram dín ar bith dóibh. Bhíodh muid meathta 'chuile bhliain ag cur suas dín, agus dhá gclistheá bliain ar bith, ba ghearr go n-íocthá ann: bheadh báisteach anuas ort.
 
dligh
Dá ndlighidís sochraide duinne, bheadh muid aca, ach thárla nar dhligh níl aon-chúram orainn a dhul ann. Níl aon-fhear dár dhligh sochraide dhomsa nach raibh mé aige. Aithnighimse mo dhuine féin agus níl call ar bith mé a chur ar an eolus faoi, bíodh a fhios agad.
 
Cé'n chaoi a bhféadfadh sé aon-trácht a fháil. An bhfeiceann tú an doicheall a bhíos air roimh 'chuile dhuine. Meas tusa an caoi d'ostóir a bheith mar sin. Cé'n chúram atá ar aon-duine a thaobhachtáil mara dtogruighidh siad é
 
Ní thaithneochadh an ceann céadna chor ar bith liom. Tá an iomarca cóirí catha aige agus é ro-dhóigheamhail as féin ar fad. Labhair mé leis an lá faoi dheireadh faoi shaor cloiche eicínt a thabhairt ag breathnú ar an mballa siúd atá sé a dhéanamh. Ba suarach an blas a bhí aige orm faoi go gcuimneochainn ar a leithide de rud. "Cé'n chúram saoir atá orm" arsa seisean. "Nach bhfuil mé féin indon balla a dhéanamh cho maith le saor ar bith"
 
droim
Th'éis a raibh de chúram faoi'n saoghal ariamh air, agus th'éis a raibh de sclamhaireacht aige faoi thalamh, sin é a bhfuil aige anois faoi dheireadh: leitheid a dhroma thiar ar an gC. = uaigh
 
dubh- 5
Tá an carraigín seo dubh-thriomuithe. Níl cúram níos mó tuair air
 
dúch
Deir siad nuair a bhíos bric eile ar a thí gurb shin é an uair a dtosuigheann an láimhíneach sin ag cur dubhaigh uaidh. Ní fhágann sé míor meacan de'n fhairrge ina thimpeall nach mbíonn faoi dhubhach aige. Ní léar do'n iasc eile annsin é. Bhí mé fhéin agus máistir scoile a bhí annseo thuas ar "leave" tigh J. amuigh ar meath an bhliain cheana. Ná raibh ann mara mbuaileann ceann aca é. "Caith amach é i dtigh diabhail" adeirimse "ní eallach ar bith é sin le bheith dhá bhuachailleacht sa gcurrach". Diabhal caitheamh! Ag déanamh iongantais de na dathannaí a bhí air a bhí sé. "Oibrigh ort a bhuachaill" arsa mise i m'intinn féin "ní móide go mbeitheá cho dathamhail ar ball". Ach níor bhac mé níos mó leis. Tháinic muid isteach sa gCaladh annsin thíos. "An bhfuil tú ag brath air an t-ógánach seo a thabhairt leat" adeirim féin, agus theann mé siar scaithín ar an tráigh. "Caithfidh tú treabhadh nó tiomáilt a dhéanamh, mar tá cúram orm an churrach a chur suas". Ní raibh fios na faillighe aige. Beireann mo dhuine bocht ar an láimhíneach, agus ní leis an láimhíneach ab fhaillighe é; scaoil sé scuaid as agus bhí an tráigh faoi dhubhach aige suas go dtí an leicín shleamhain údaidh sa meath-dhúrlinn. Níor thaobhuigh mo dhuine na currachaí uaidh sin amach