Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

doininne (6)

 
Is furasta a aithinte ar an tine anocht gur tuilleadh doininne atá air. Bhí an camán luatha thríd an lasair.
 
Is diabhlaí cuisneach é agus é a bheith in ann seasamh mar seo ar aghaidh na riteachta agus na doininne. Ach dhá chuisní é, má fhaigheann an sceird siúd seachtain eile air, giorróidh sí leis.
 
aire
Ba chóra dhó aire a thabhairt dhó fhéin, agus fanacht istigh, tharas a bheith amuigh ar an gcriathrach sin ar aghaidh na doininne agus na riteachta.
 
Is fhearr a bheith ar thaobh an fhoscaidh ná ar aghaidh na doininne ar chaoi ar bith. Déanadh duine chomh díreach agus is féidir leis agus ní baol dó an lá deiridh — fear a bhí ag caint ar na críocha déannacha; bíodh anam duine glan
 
Isteachaidh (séimhiú amanta ar an g agus amanta nach mbíonn. Go hiondúil bíonn séimhiú i gCois Fharraige agus a mhalrait sin in iarthar Chonamara) libh (líb — Cois Fharraige; lib — iarthar Chonamara, ach nach leantar an nós ródhlúth. Ní bhíonn an b séimhithe in aon áit) agus ná deallraidh sibh fhéin ansin i mbéal na doininne (i mbéal na báistí, na gaoithe srl.) — tagaidh isteach sa teach (sa scioból, sa teálta) agus ná cailligí sibh fhéin leis an bhfuacht ansin ar cheart-aghaidh na gaoithe
 
Ní bheidh aon cheo de bharr na móna mura bhféada duine caitheamh léithe dólámh. Fadó, ní bheadh call duit a dhéanamh ach a baint agus thriomódh sí uaithi féin, ach tá a fhios ag mo chroí go dtigeann an oiread doininne anois sa samhradh agus nach mór giollacht mhaith féin a thabhairt di, nó ní thriomóidh sí