Deir na seanfhondúirí gurb iad an dá rud is siúráilte amuigh comhar na gcomharsan agus cothromacan síne na huaire. Well, níl locht ar bith ar chothromacan síne na huaire, ach 'sé mo mheas go bhfuil comhar na gcomharsan caite in aer. D'fheicinnse le mo linn fhéin iad agus dheamhan ceann oibre dhá mbeifeá a dhéanamh — crapadh an fhómhair, ag baint mhóna, ná ag bualadh coirce — nach mbeadh daoine sa mbealach ar a chéile a chúnamh dhuit. Ach dheamhan meitheal a d'fheicfeá in aon áit anois. Caitheadh an obair sin i gcártaí. 'Sé do chlochneart é scorach a fháil a ligfeadh súgán dhuit, tada leis.

Chuireadh muid buadáin fadó ar na bróga, aimsir sheaca — súgáin thuí, píosa mhálaí, nó rud ar bith ba thúisce againn. Choinneoidís ó sciorradh thú ar an leic oighre.

Buail súgán ar an gcoca.

D'fhága sé buille marbh sa súgán — ball bog nó giota nár chuir sé a dhíol fuinnimh ann agus a bhí fabhtach dhá bharr sin

Chuir mé ceaintín mór súgáin ar an bportach — ceaintín a bhí líonta suas go buinne bruach, agus shílfeá ina dhiaidh sin go raibh siad ag fuasaoid tairt.

Níor chuir tú a dhóthain fuinnimh sa súgán — le súgán a dhéanamh téann fear istigh i mbun coca tuí nó féir, nó bíonn sé ar a dhearnachaí in áit a mbíonn glac thuí nó fhéir nó a leithidí. Beireann sé ar shlám agus déanann sé dlaoi dhó agus láimh aige i ngach aon cheann dó. Cuireann an fear eile corrán nó cor shúgáin i ngreim sa slám agus tosaíonn sé ag casadh an acra seo chuige agus ag déanamh rópa dhe nó go mbíonn sé sách fada aige. "Ag cur fuinnimh ann" a bhíos sé leis an gcasadh sin. Ligeann an fear eile an súgan dó .i. coinníonn sé ag cur tuí nó féir isteach ina cheann as an gcarnán

Bheadh S. sin ar siúl go gcuirfeadh sé dallach dubh ar Chearrbhach na Súgán. Tá an diabhlánach in ann na cártaí a dhathú. Murach go bhfuil, ní bheadh bua imeartha aige mar atá.

Bhí an súgán danra le caislimíní an áit ar chuir sé an iomarca fuinnimh ann. Bhí mé ag ceapadh chuile nóiméad go ndéanfadh sé píosaí agus ní fhéadfainn an corrán a bhaint dhó (de) ina dhiaidh sin. Bhí leisce orm

Cuir fuinneamh sa súgán: deiseal. Cas uait amach é

"Chuir mé scéala siar aici go gceannóinn diallait ard; 'Sé an scéala a chuir sí aniar agam gur súgán saic ab fhearr" (lúibín a bhíos in Peigín Leitir Móir)

D'fhéadfadh duine éirí i ndiallait leis an súgán saic (fc. súgán)

Ní mór daoibh an buinín féir sin thiar a dhiogáil as láimh agus cupla súgán a chur faoina mhullach. Beidh sé ina dhórtadh roimhe thráthnóna

Ní chinnfeadh Cearrbhach na Súgán orthu seo anocht. Tá siad ag dul cluichí fúthu agus thartu. Faoi dhris a chuaigh na healaíontóirí sin

Cuirtear dhá dhual sa súgán dúbalta le go mbeadh sé tacúil ceart. Ní théann sa súgán singil ach dual amháin. Níl sa súgán reatha ach dual amháin mar a chasfá é

D'fhága tú an súgán dubhghearr

Tháinig mé le díolaíocht a dhéanamh leat. Tá sé thar am, ach dheamhan neart a bhí ag na daoine air, nó gur díoladh an dá shúgán muice sin