Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: deimhin

Nualitriú Bunlitriú

deimhin

—/d′iv′in′/

—sa leagan go deimhin amháin. Fágtar an go ar lár go minic. Deimhin ní dhéanfaidh sé mórán srl.

go dearfa; go cinnte, go siúráilte; gan aon amhras; gan bhréig; gan baol ar bith.

+–

Go deimhin ní dhéanfaidh sé mórán nó is cinnt air é

Deimhin is beag an bheann atá agam air

TUILLEADH (6) ▼

Go deimhin ba chóra dhó ciall a bheith aige agus gan a bheith ag imeacht ar an gcaoi sin!

Go deimhin bhuail! Chonaic mé é dhá bhualadh

Deimhin muise tá! Is agamsa is fhearr a fhios

Go deimhin muis, tá sé in am agat anois

Deimhin tá a mh'anam, agus go hard os cionn na trí scóir

Deimhin bhain muis. Chonaic mé dhá baint é

+–

Dar go deimhin ní dhéanfad!

Dar go deimhin muis, is deas an buachaill siopa a dhéanfadh sé

TUILLEADH (1) ▼

Dar go deimhin ní fhaca mé a leithide ariamh

+–

Go deimhin fhéin, is beag an dochar duit náire a bheith ort ag imeacht mar sin!

Go deimhin féin dhá mba duine den tsórt sin mé, is fadó a d'fhéadfainn é a bheith déanta agam

TUILLEADH (1) ▼

Go deimhin féin is mór a d'ól sé ariamh agus is dona a chuaigh sé dhó

+–

Go deimhin dhuit tá caint aige

Go deimhin duit, is gránna an cheird atá air!

TUILLEADH (1) ▼

Go deimhin duit ba chóra dhó sméaróid chéille eicínt a bheith aige feasta choíchin

+–

Go deimhin agus go dearfa, tá sé in am agat a theacht

Go deimhin agus go dearfa dhuit, níl a fhios agam céard is cor dó chor ar bith

TUILLEADH (1) ▼

Go deimhin agus go dearfa dhuit, ba deas an feic é ag teacht aniar dhó

+–Tá go deimhin — tá go cinnte; Tá go deimhin! — ní baol go bhfuil.  Is de réir béim na cainte atá an t-idirdhealú seo.  Níl béim ar bith ar an gcéad deimhin (tá go deimhin), ach tá sa dara ceann
Chuaigh go deimhin!  Baol air!

                                TUILLEADH (9) ▼
                            
Gheobhaidh go deimhin!  Gheobhaidh, nuair a gheobhas Pól a shúil!
Is maith é go deimhin! — níl aon mhaith leis
Dhéanfadh sé rud go deimhin!  Níl aon chíos ar an gcaint ar ndóigh!
Tá airgead aige.  Tá rud aige go deimhin!  Cac éanachaí i mBaile Átha an Rí, mar adeir N.
Dhéanfadh go deimhin!  Ní dhéanfadh sé púirín cearc, ní áirím teach
Deimhin is deas an chaint atá ort!
Deimhin is mór a bhaineas sé dhuit anois.  Tá tú róchaidéiseach uileag
Deimhin dhéanfása cat agus dá rioball dhá bhfaightheá cead do chinn!  Breá nach ndéanann tú rud eicínt mar sin
Is maith é go deimhin!  Ní fiú do sheacht mallacht é

deimhin in iontrálacha eile (100+)

→ daigéad

Leag sí anuas daigéad de cháca ina láthair, agus go deimhin agus go dearfa duit a Mhic Uí Fh., dá n-iteá ceathrú dhe, bheifeá sách go ceann trí lá. Ó dheamhan an oiread is a bhuailfeá ar shúil dreoilín a d'fhan d'fhuílleach uaidh. Agus déarfaidh an craosánach sin ina dhiaidh sin nach bhfuil sé ag caitheamh tada

→ daigh

Daigh ghoile a theacht air siúd go deimhin! Tá coimpléasc aige siúd a leáfadh an chloch ghlas dhá dtugtaí dhó ina bhrúitín í. Is air, mo léan, nach mbeadh an mhairg. Chonaic mise ag ithe fataí fuar beithíoch cheana é

→ dáil

Tá a chuid portaigh i ndáil leis an easca. Go deimhin is drochphortaigh iad. Ní tada eile iad

→ dáimh

Go deimhin níl gaol dáimhe ná dúchais ag J. le duine ar bith eile dhá bhfuil istigh ar an mbaile sin. Amhais de speireadóirí uilig iad ach é féin. Níor rugadh aon duine ariamh ar an mbaile sin nach mbeadh anam duine air — cosúlacht

→ dall 3

Tá go deimhin, sé amuigh ina ghnaithe! M'anam má tá gurb é an gnaithe é, dallta thiar sa teach ósta

→ dallach dubh

Chuir sé an dallach dubh ort. Breá ar ghéill tú dhó. Nach simplí an mhaise dhuit é feasta choíchin. Ag tabhairt scilling do shomachán nach raibh aithne ná eolas agat air, ar chuntar go dtabharfadh sé cigarettes agat. Bhí baol air go deimhin. Tá tú réidh le do scilling anois. Caith sneachta ar a lorg — gheall an gasúr dó go raibh a fhios aige féin áit a bhfaighfí toitíní, agus mheall sé scilling ón bhfear

→ dallán

Bhí bean as C. ansin thoir sa gcúirt agus í ag mionnú ar fhear. Ceist eicínt a chur an giúistís uirthi: 'Go deimhin a dhuine chóir,' adeir sí, 'tá sé sin chomh glan orm leis an sagart. Ní dheachaigh a shlat ní ba ghaire don dallán agam ná a chuaigh do shlatsa, bail ó Dhia ort.' Spréach an giúistís. Fhóbair gurb ise a chuirfí isteach agus ní hé an té a chiontaigh léithe

→ dall dúda

An té atá ina dhall dúda le codladh, ní ag céilí atá aige a dhul — ní hea sin. 'Sé a áit é go deimhin!

→ damnaigh

Damnú síoraí ar an bpoitín céanna! D'ól mé scaird inné dhó, agus go deimhin má d'ól féin, ní bláth ná biseach a chuir sé orm. Dar leat, tá roth na glintíochta istigh in mo cheann ó mhaidin aige

→ dán

Cuireadh sí dán ar a rogha duine anois, ach ní ormsa é ar chaoi ar bith. Go deimhin ní theastódh uaim ach sin, aird a thabhairt ar an mbideach sin

TUILLEADH (1) ▼

Dá gcuireadh sí bun a bundúin amach anois, cinnfidh uirthi dán a chur ar fhear ar bith. 'Sí an phrae í go deimhin, ag imeacht ina cailín Domhnaigh.

→ dathúil

Go deimhin muise níl sí dathúil ná tada mar é. Tá sí rórua. Gile na ruacha an ghile gan bhuíochas, adeir siad

→ dea-chomharsa

Dea-chomharsa é Séamas. Go deimhin duit ní tada eile é

→ dea-chomharsanacht

Go deimhin níl mórán den dea-chomharsanacht ag siúl leis an gceann céanna. Tá sé róghar dó féin. Is cuma leis sa diabhal é ach uisce a tharraingt ag a mhuileann féin

→ deacrach

Mo chreach mhaidne agus mo léan deacrach! Gheobhaidh tú rud uaidh sin go deimhin!

→ dealbh 2

Ní dhéanann sé ní dhár dhealbh an ghrian anois, ach gróigthe ar an sconsa beag údaí, ag cur cara chainte ar an bhfear anoir agus ar an bhfear aniar. Go deimhin is go dearfa, is aige atá saol an duine uasail

→ deamhan 1

Ní ghabhfainn ar páí chor ar bith aige. Dheamhan é, ná dhá dtugadh sé punt sa ló dhom. Dar a shon go deimhin!

TUILLEADH (1) ▼

Pósfaidh go deimhin! Dheamhan é ná dhá mbeadh liaga óir ina cúl!

→ déan 1

Déanfaidh tú rud go deimhin! Tá baol ort

TUILLEADH (7) ▼

Déanfaidh tú tuirne. Déanfaidh tú rud go deimhin! — is beag an baol go ndéanfaidh tú tuirne

Tiocfaidh tusa go G. Déanfaidh tú rud go deimhin!

Is tusa a chuir an garraí sin anuraidh! Rinne tú rud go deimhin!

Tá sé in ann nuaíocht a léamh! Tá sé in ann rud a dhéanamh go deimhin! Diabhal é muis!

Bhuailfeása S. B. b'fhéidir! Dhéanfá rud go deimhin! Dhéanfá caint!

Déanfaidh tú rud go deimhin. Ar chuala tú ariamh é: is minic doicheall mór ar bheagán fearthainn. Sin é a fhearacht agatsa é. Gaotaireacht uileag thú

Tá mairg air go deimhin! I nDomhnach féin muise níl. Dar fia má chuaigh an ola air arú inné, tá sé ag déanamh go hóg inniu. Ag stróiceadh ag iarraidh feola a bhí sé

→ déan le

Déanfaidh sé rud leis go deimhin. Is beag dhá chuid gaisce é sin. Dhá gcaitheadh sé cur leis, bheadh smideannaí beaga aige, deirimse leat.

→ déanta

Ní dhéanfaidh siad sin mórán cúis i gContae na Mí nó go mbeidh siad déanta ar an talamh agus ar an treabhadh. Agus is fada é sin. Is mór atá a fhios ag C. Sh. céard a bhaineas do chéachta go deimhin! Dá mba cloch a shínfí chuige agus rá leis go raibh duine de Chlainn Mhac C. ag teacht aníos an bóthar …

→ dearfa

Go deimhin agus go dearfa, is beag an dochar dhuit náire a bheith ort, ach níl a fhios agat céard í, ná tada dhá shórt — cuirtear an dá fhocal le chéile mar sin leis an gcaint a neartú

TUILLEADH (1) ▼

Go deimhin agus go dearfa duit, is dona an fear le pósadh é. Níl sé ann níos measa

→ dea-rúnmhar

É sin dea-rúnmhar go deimhin! M'anam muise go bhfuair tú amach é!

→ deas 1

Deimhin is deas thú! Tuige a mbíonn tú ag gráiscínteacht mar sin i gcónaí

TUILLEADH (2) ▼

Is deas an chaoi é go deimhin! Iasacht na n-iasacht. Ise ag fáil bainne uainne, agus dhá thabhairt uaithi aríst

Ólfaidh sé foracún anocht, agus má ólann féin, 'sé atá deas air! Go deimhin ní chuirfidh sé aon ghearranála air, mar a chuireadh sé ar an athair nuair a theagadh sé ar turn an deoch a sheasamh. 'Chinnfeadh orm níos mó dhe a ól,' adeireadh an creagaire. 'Airím gearranála ag teacht orm fhéin'

→ deilbh 1

Ní fhaca mise leis an tsíoraíocht cheana é, agus go deimhin mura bhfaca féin, tá sé deilbhithe amach faoi chomhair an bháis anois. Tabharfaidh dhá lá dhéag na Nollag rud le déanamh dhó

→ deimheasóirí

Tá sé féin go lách síodúil, ach go deimhin séard atá sa mbean atá aige deimheasóirí de ropaire. Nach bhfeiceann tú ag imeacht ansin í agus gob uirthi

→ deis

Bhí mé istigh tigh S. G. tráthnóna agus go deimhin má bhíos féin, bhí deis chainte (stiúir nó slis chainte) ar Mh. Bhí sé ag scilligeadh bréag mar a bheadh Dia dhá rá leis. Is iontas liom go seasann a theanga dhó chor ar bith ar an gceird siúd

TUILLEADH (3) ▼

Go deimhin agus go dearfa duit, is olc é mo dheis mharcaíochta: seanbhicycle ón díle a bhí caite thuas ar lota an sciobóil, agus a dheasaigh muid an lá cheana. Níl ann ach gur fearr é ná a bheith gan tada

Tá maith mhór dhuit leabhar nua a fháil don ruifíneach sin go deimhin. Cuirfidh sé an deis chéanna uirthi a chuir sé ar an leabhar cheana. Ní sheasfadh airgead Damer do dhuine ag coinneáil leabhra leis sin

Is géar a theastódh deis a chur ar an gcathaoir seo, agus gan a fágáil mar atá sí. Chaith mé an oíche aréir in mo shuí uirthi agus go deimhin, má chaith féin, ní mórán deise a bhí orm. Bhí sí ag sníomh fúm, agus faitíos orm chuile phointe gur ar shlatrachaí mo dhroma ar an urlár a bheinn

→ deo

An-choisí go deo é, ach go deimhin más ea, ní hé sin don deartháir eile é. Sách támhleisciúil atá sé

→ deoch 1

Go deimhin, chuirfeadh sé deochannaí ar an smut agamsa dhá n-ólainn uaidh iad, ach níor ól

→ deoir

Tá ainm tí aige. Ach go deimhin is ainm é. Níl an deoir féin amuigh nach bhfuil istigh aige

→ deoladh

Má ardaíonn geoladh beag ar bith caithfidh mé an gráinnín coirce. Níl gnaithe ar bith aige ansin níos faide sa mbealach ar na daoine. Go deimhin ní fiú an tairbhe an trioblóid. Níl ann ach síobhaisín beag

→ dia 1

'Sé an rud is lú do chuile dhuine bail ó Dhia a chur ort, nó ar an rud a mbeidh sé ag caint air. Dar a shon go gcuirfinn bail ó Dhia ar chat ná ar mhadadh. Ní theastódh uaim ach é go deimhin!

TUILLEADH (3) ▼

Go deimhin féin, is furasta giorrú leis siúd. An buille is fánaí ar bith, chuirfeadh sé ag tabhairt na gcor é. 'Sé a bhfuil ann go bhfuil an t-anam caite ann

Go deimhin is duine le Dia é mo dhuine bocht; sea sin. Níl leath a dhóthain guis ann

Tá sé baclámhach ó bhroinn. Agus dheamhan a bhfuil thairis sin de theanntás aige ar na cosa ach oiread. Go deimhin is duine le Dia é, go bhfóire Dia orainn!

→ diabhal 2

Téadh sí don diabhal anois, agus faigheadh sí an té a dhéanfas di é más breá léithe. Is deas í mo cheird go deimhin, ag obair di sin ar bheagán buíochais

→ diachta

Ba diachta dó nár fhan sa mbaile. Is fada siar a thug a chosa é. Cár fhága tú an cunórtas ar ndóigh! M'anam féin muise dá mbeadh seisean buailte síos — nár lige Dia an fear bocht! — gur fada go gcuimhneodh J. Mh. a theacht aniar do shiúl a chos ag breathnú air. Tá baol beag air go deimhin

→ diaidh

Go deimhin tá sé in ann béadán agus cúlchaint agus bréaga a chur i ndiaidh a chéile. Ní mé an bhfuil sé in ann a phaidreacha a chur i ndiaidh a chéile leath chomh maith. Ní beo é mura mbeidh sé ag coiriúint ar dhuine eicínt

TUILLEADH (3) ▼

Náire ortsa go deimhin! Is fadó an lá a d'fhága tú in do dhiaidh í — is fadó an lá ó scar tú léithe

Diabhal aithne air, leis an gcaint atá air, nach duine eicínt atá ag iarraidh a dhul i ndiaidh an gharraí sin air. 'Sé an frae é go deimhin. Ní fiú do sheacht mallacht é

Tá caitheamh mhór ina dhiaidh agat go deimhin!

→ Diarmaid

Diabhal a cos siúd a fhillfeas chuige nó go ndéana Dia Diarmaid dó. Tá baol uirthi go deimhin! Dhá mbeadh rún aici a theacht ar ais, ní imeodh sí ariamh

→ dilleoireacht

Má bhíonn sí ag dilleoireacht le thú a thabhairt in éindí léithe, abair amach gan frapa gan taca léi gur chomaoin duit a dhul in éindí léithe go deimhin! Nuair a d'iarr tusa ar son Dé uirthise a dhul in éindí leat go B. na mB., ba deas an sásamh a thug sí duit. 'Nach beag a bheadh le déanamh agam,' adeir sí, 'a dhul siar go dtí na hamhais bhradacha sin, agus gan a fhios agam nach mé a speireadh le cloich a dhéanfadh duine acu shul má bheinn aniar abhaile aríst.' An scaoinn bhradach!

→ díol 2

S. Ó. N. a casadh leat. Fear go deimhin a bhfuil díol fir de thalamh faoi

TUILLEADH (3) ▼

Chonaic mé an sceathracháinín óg sin ann ag dul síos teach an phobail Dé Domhnaigh, agus go deimhin má chonaic féin, bhí díol fir de thalamh faoi. Bhí go deimhin

Dheamhan díol dhár chuala tú ariamh nár thug an máistir ar an gceann s'againne an lá cheana faoi nár thug sé aon mhóin ag an scoil fós. Ach dheamhan fód againn féin más é is measa dhúinn. Tá cás againn ann go deimhin — é féin agus a chuid móna!

Siúd é atá in ann an díol a thabhairt ar dhuine. Fainicíodh chuile dhuine a theanga, mar go deimhin, níl sí ar fónamh

→ diomdhach

'Sé atá diomdhach di nár iarr sí ar an mbainis é, ach go deimhin fhéin, is beag a bheadh le déanamh aici a dhul ag tarraingt seanscramaire mar siúd isteach ina teach dhá mhilleadh

→ diomlachaí

Tá an talamh siúd ina dhiomalachaí as béal éadain anois. An-talamh a bhí ansin agus chuile fhód dhó saothraithe, ach níor choinnigh seisean aon chaoi air. Go deimhin agus go dearfa dhuit, ní talmhaí é

→ diúg

Aníos ag forcamhás ar thobac a tháinig an codaí sin anois. Ach gheobhaidh sé tobac ar mo shonsa. Go deimhin is deas na gnaithí a bheadh orm a dhul ag síneadh mo phíopa aige sin nó go ndiúgadh sé an gráinne deireanach as. Rófhada a fuair sé in m'amadán mé. Faigheadh sé tobac anois i muráite eicínt eile

→ diúilicín

Go deimhin is deas é do cheird, ag diurnadh an diúilicín de chat sin chuile ré solais! Caith ansin i dtigh an chlampair é. Ní beag dhó a dhonacht agus atá sé, agus gan tusa a bheith ag cur farasbarr donachta air. Má fheicim tú ag leagan láimh ná cois aríst i mbliana air, bainfidh mé an t-anam asat, bainfidh sin!

→ diúltaigh

Níor tháinig sé go raibh an lá ag diúltú den tsolas, ainneoin gur cuireadh parúl air a bheith anseo ó ló mhór. Ach mo chreach mhaidne, bhí maith ann go deimhin!

TUILLEADH (1) ▼

Diúltaímid don áit sin! Ní ghabhfainn ag aon damhsa ann go díreach, go dtéinn síos agus go mbáfainn mé féin i dtosach. Damhsaí gnaíúla go deimhin! Is cuma leis an ngnaíúlacht cé leis a ndéantar a samhailt, más in damhsaí gnaíúla. Bhí siad ar siúl ariamh ariamh nó gur stop siad chuile dhamhsa eile. Anois tá a bhfuil de phínneachaí dá bhfuil ar liobarna sa tír ag dul síos ina bpócaí féin. Tá faitíos orm nach rithfidh leo i gcónaí!

→ diurnaigh

Ag diurnadh prindín ime a bhí sí ar a dhul isteach dom. Go deimhin chásaigh sí nach bhféadfadh sí láimh a chroitheadh liom

→ dlaoi

Dhá mbáití istigh sa teach é, dheamhan dlaoi tuí a chuireas mise dhó. Ba chomaoin dom go deimhin!

→ dlí

Nach bog atá an craiceann orm go dtiocfainn ag dlí leis go deimhin. Is beag an baol atá orm a mhaisce

→ dlúth 2

Is maith an éadáil go deimhin é an leámháinín scagach sin. Níl clúdadh ar bith ann faoi chomhair an gheimhridh. Breá nach bhfaightheá giota breá dlúth agus gúna mar é seo a dhéanamh dhó

TUILLEADH (1) ▼

Tá siad ina gcónaí an-dlúth dhá chéile ansiúd. Agus go deimhin má tá fhéin, ní choinníonn siad aon chomharsanacht le chéile, ach ag ithe agus ag liobairt ar a chéile chuile lá dhá n-éiríonn ar a súil

→ dochtúireacht

Tá sí ag oiliúint agus ag dochtúireacht thíos anseo thíos ó mhaidin. Go deimhin, tá an páiste ag fáil aire uaithi

TUILLEADH (1) ▼

Go deimhin níl mórán cúis leis ag dochtúireacht agus 'sé a chuma atá air. Céad slán le na dochtúir a bhí ar fónamh!

→ doghrainneach

Chuaigh sé go bog agus go crua orm ag iarraidh a inseacht dó. Níl tada dhár chuimhnigh sé air nár dhúirt sé liom. Théadh sé amach, agus isteach aríst. Thosaíodh sé ag dilleoireacht agus scaití eile ag bagairt orm. Tá sé sách doghrainneach ó chaithfeas sé rud ina cheann. Ach ba aon mhaith amháin dó a bheith ag gabháil domsa. Ní ghéillfinn dó dá gcaitheadh sé liom ó shin. Tuige a ngéillfinn. Is beag a bheadh le déanamh agam go deimhin

→ doicheall

Ní bhfuair muid tada ann ach an doicheall. Dheamhan láimh féin a croitheadh linn ná fáilte a cuireadh romhainn. Bhí siad chomh gruamánta, agus gan smid den chaint acu … Bail ó Dhia ort! Tae muis! Bhí cosúlacht mhór orthu siúd go deimhin, a dhul ag réiteach dhúinn. D'imigh linn ar an dá luath is a bhfuair muid an deis

→ dóid

Tá sí in aon láithreachán amháin ansiúd, agus í gan tógáil as a scaradh ariamh. Ach ba doiligh í a thógáil as a scaradh, agus í chomh fliuch leis an lá ar baineadh as an bportach í. Go deimhin, sin é an chuma bhainte a chuaigh uirthi: dóideacha mar a bhainfí le sluasaid í

→ dóigh 1

Is máistir scoile é an mac aici mar dhóigh dhe. Sea go deimhin! Bíodh sé buíoch más buachaill aimsire é in áit eicínt thart síos

→ donacht

Go deimhin féin níl aige ach an donacht agus an bhochtaineacht istigh ansiúd ar thamhnóigín shléibhe

TUILLEADH (1) ▼

Tá donacht mhór air sin go deimhin! M'anam má tá gur donacht phórtair é, sin nó donacht dá uireasa

→ donán

Go deimhin is gearr an bás ón lao beag sin thíos aige. Tá dioc air istigh faoin gclaí leis an bhfuacht. Níl ann ach donán, ná i lao ar bith eile a tháinig ón tarbh sin thiar

→ drad

Níl fiacail ag gabháil le mo dhrad uachtair, ach aon bhuinín beag amháin de chúlfhiacail, agus go deimhin ní éadáil mhór dhom í sin

→ dradgháire

Ná tabhair d'fhaisean duit féin mar sin a phutacháin, a bheith ag dradgháire, nó greamóidh sé dhuit! Dhá bhfeictheá tú féin anois. Go deimhin agus go dearfa, is breá dathúil í do cheannaghaidh!

→ drámh

Déanaidhse a (bhur) rogha rud, ach ní thaobhóidh mise é ar mhámh ná ar dhrámh. Sin é a bhfuil ina thimpeall. Go deimhin ba chomaoin dom sin!

→ dramhailte

Is dramhailte an duinín é sin lena chur isteach i dteach ar bith ag iarraidh mná. Bean ar bith a fheicfeas é, go deimhin déarfaidh sí léithe féin nach téagar mór é sínte leis an taobh aici ar dhubhluachair na bliana mar seo. Ach tá an spaga aige ina dhiaidh sin

→ dramhsach

Is dramhsach dona an tsuaróigín de bhean a casadh air faoi dheireadh thiar, léis (tar éis) a raibh de ghoití aige. Go deimhin is gearr an bás uaithi, nó tá sí féin agus a cosúlacht in aghaidh a chéile

→ drandal

Dhá dtiteadh an drandal aisti anois d'uireasa duilisc thuas ansiúd, dheamhan blas duilisc a gheobhas sí uainne. Má tá sí dúlaí ag duileasc, teagadh sí anuas agus baineadh sí é. Tá dalladh dhó (dhe) thíos ansin thíos. Is beag a bheadh ar a (ár) n-aire go deimhin, a dhul ag baint duilisc dhá drandal sise. A dhul ag fágáilt a (ár) gcuid móna ansin gan tógáil le dhul ag baint duilisc do mhagarlach anuas ó shléibhte

→ dranntaireacht

Diabhal bean dhá bhfeiceadh é siúd ag dranntaireacht gháirí léithe nach ngreadfadh sna fáscaí uaidh. Tuige nach ngreadfadh. Nach sílfeadh sí gurb é ithe an mhadaidh a bheadh sé ag dul a thabhairt uirthi. Go deimhin ní mheallfaidh sé bean lena gháirí choíchin ar chaoi ar bith

→ drantán

Chuala mé féin drantán ceoil i dteachín beag chois an bhóthair agus isteach liom ann. Ba ghearr gur phlúch an teach isteach, agus thosaigh an siamsa. Dheamhan mo chos ná mo chnámh fhéin a chorraigh as go maidin. Go deimhin bhí oíche chroídhílis agam ann

→ draoibeáil

Tá a cuid stoicíní draoibeáilte aici. Go deimhin ní coisbhirt iad na stoicíní sin le aghaidh lathachaí na háite seo

→ dreancaid

C. na ndreancaidí a thugadh an sagart ar an mbaile sin. Agus go deimhin más é féin, níor bhréag dhó é. Níl sé in ann tada eile a thógáil

→ dreancán

Bhí sé seo thíos ann, agus go deimhin má bhí féin, bhí sé mar is minic leis a bheith, ina dhreancán bhradach. Séard a bhí a dhéanamh leis, a smut a bhriseadh. Is mór an úis é nuair a bhíos aon deoir caite aige

TUILLEADH (1) ▼

Go deimhin ní drisín ná dreancán é, ní hé t'fhearacht féin sin (fc. dris. Cuirtear drisín agus dreancán le chéile mar sin)

→ dréim

Níl aon sciúrtóig ag an Ghiúdach sin a bhí ag dul thart an lá cheana, ach is gearr go mbeidh. Feadh is é sin a dhul ag dréim chor ar bith, déanfaidh sé airgead mar adéarfá leis é. Ghiúdach go deimhin! Is air nach bhfuil an mhoill

→ dreoilín

Go deimhin muise, ní raibh call ar bith di an méid a d'itheadh sí sin a thaibhsiú. Ní raibh sí ag ithe an oiread le dreoilín

→ dreolán

Bíodh unsa chéille istigh in do cheann. Ag ceapadh go bhfaighidh an dreolán sin an ceann is fearr ar bhulaí. Gheobhadh go deimhin. Ní sheasfadh sé ala na huaire dhó.

→ dris

Go dtuga Dia ciall duit! Níl tú ach ag cur do chuid cainte amú leis siúd. Tabharfaidh sé toradh ort go deimhin. Bhí sé chomh maith dhuit go díreach glan a bheith ag caint le dris lena bheith ag caint leis siúd

→ drochmhúineadh

Níl drochmhúineadh ná oilbhéas ann agus go deimhin sin é atá i ndán is i ndúchas aige freisin. Níor tháinig drisín ná dreancán ar a chine ariamh

→ droim

Cuireadh droim díbeartha air uileag as an tír seo. An t-am a raibh sé tugtha síos faoin ngearrchaile sin thoir, chuaigh an sagart go dtí é agus d'fhuagair sé air a bheith ag imeacht go beo deifreach nó go gcuirfeadh sé féin ag imeacht é. Go deimhin, níorbh áirge mhór ar bith i bpobal é

→ droimeann

Tá sé taobh le dhá bhó anois: céile óg agus bó droimeann bhán. Go deimhin bhí sé chomh maith dhó an ceann droimeann bhán a ligean le fear na seanbheithígh, mar ní bhuachfaidh sé aon cheo choíchin uirthi, ach anró a fháil dhá cur

→ droimnochta

Bhí an S. bailithe soir go fada ag J. an uair sin. Dheamhan easna dhósan nach mbaineann anuas an jaunt anseo amuigh — bhain a mh'anam — agus fáscadh ar an gcapall droimnochta agus as go brách leis soir ina dhiaidh. Chuaigh sé sínte soir an S. agus chuaigh sé fhoisceacht "mbeannaí Dia" dó gasúr le M. Mh. a mharú. Thoir ag bóithrín an tS. a scoith sé é. Thosaigh sé ag glaoch ag dul thairis amach: High for caiple droimnochta adeireadh sé. Cén bhrí ach "caiple droimnochta" go deimhin!