hata (39)
→
freagair
Ní fhreagraíonn an hata sin do mo chloigeann beag ná mór. Ghabhfadh dhá chloigeann mar mo cheannsa ann
→
fálach
Leagfaidh mé isteach an hata (i wardrobe), faitíos na fálach. Is furasta leis salachar a thógáil caite ansin. Ní mór aire a thabhairt dó, ach b'fhéidir gur buaine é ná muid féin — bhí faitíos air go salófaí an hata mura gcuirtí ar chaladh shábhála é
Shílfeá go mba deacair dóibh (do na mná) na hataí coiricíneacha sin a chinnireacht chor ar bith dhá mbeadh farra ar bith ann.
→
cleite
Dheamhan luach leithphínne de mhaith a rinne a deartháir ariamh di, agus más fíor di fhéin ina dhiaidh sin, 'sé an cleite is fhearr ina hata é.
+
→
coiric
Tá coiric suas ar a hata. Le galántacht, deile!
TUILLEADH (5) ▼
Rinne sé dhá leith de choiric a hata an áit ar shuigh sé air, agus ar lioc sé faoi é — cíor an hata; an chuid chruinn os cionn na bileoige.
Bhí cleite i gcoiric an hata aici.
An bhfaca tú na coiriceachaí atá ar na hataí atá ag teacht amach anois?
'Breá ó chuaigh tú dhá cheannacht nár cheannaigh tú hata mar is ceart tharas an choiric sin!
Shílfeá go mba deacair do na mná na hataí sin a chinnireacht chor ar bith lá gála agus na coiriceachaí atá astub.
Bíonn buimbiléad de hata ag imeacht anois air agus ní thabharfá samhail ar bith ach an hata a bhíodh ar Ph. na gC. fadó.
Níl fataí ar bith a chinnfeadh ar na fataí fabharcáin sin. Ar ndóigh lena maith a bhíos siad iontu. Bíonn chuile cheann acu chomh mór le do hata
+
→
fill
Buail filleadh ar an hata sin agus is amhlaidh is deise a ghabhfas sé duit — cuir speic nó billéad air; iontaigh suas binn dhe
TUILLEADH (2) ▼
Tá filleadh ar a hata aige, le teann leitheid. Go deimhin níl sé gan talamh a bheith faoi
An bhfaca tú an hata atá ar an inín sin thiar ag P. Tá sé cocáilte ar chúl a cinn agus filleadh suas ann. Sin í an onóir chreidim
+
→
folach 2
Chuaigh sé siar agus gan folach bríste ná hata air — bhí an hata stróicthe nó b'fhéidir caillte aige, agus an bríste ina liobair
TUILLEADH (1) ▼
Deir sí nach féidir léithe folach a cinn de hata a fháil in áit ar bith. Tá an-bhuimbiléad de chloigeann uirthi go dearfa, bail agus beannú uirthi!
→
fóidín
Ba deas mé i lár Shráid na Siopaí (i nGaillimh) agus mo hata iompaithe amach. M'anam nach fóidín mearaidh a bheadh orm ansin ach go ndéarfaí gur imithe as Béal Átha na Sluaighe a bheinn (as an ngealtlann)
→
dearc
Is aige a bhí an dearcadh ar do hata nua. Is beag nach sílfeá gur ag brath ar a iarraidh ort a bhí sé
→
deatach
Mo dheatach ort a stór, mura beag a theastaíos hata uait! Ní raibh hata ar aon duine de do chine ariamh, agus rinne siad gnaithe maith dhá uireasa freisin. Ach níl a fhios ag mná na beagmhaitheasa cá suífidh siad ná cá seasfaidh siad le teann suimiúlachta
→
deisigh
Is bean deisithe ceart inniu í faoina hata dearg agus cleitiúchaí ann, agus bróga ar dhath na láibe atá thuas ansiúd thuas sa bportach agam
→
deoraí
Ba mhaith teann iad tamall ansin thoir. Ní raibh sé ann an té adéarfadh hata bán leo, ná a ligfeadh an faitíos dó a rá. Agus féacha ina dhiaidh sin go bhfuil na préacháin ag dul thrína gcuid fuinneog agus nach bhfuil deoraí an bhéil bheo acu sa gcomhaireamh ceann inniu
→
dingthe
Cheannaigh mé hata breá nua — luach punt — agus fé brí cén chaoi ar leag mé ar an sate le m'ais é, dheamhan easna de sheanchailleach nár tháinig isteach agus nár ghróig sí í féin síos ina mhullach. Ní fhaca tú carghas go dtí é. Bhí sé dingthe brúite ar fad. Chinn orm ariamh a chumraíocht féin a chur air ina dhiaidh sin. Is mór dhá fhonn a bhí orm, bíodh a fhios agat, a dhul ag bleaisteáil na seanmhná
A dlúthmhuintir fhéin uileag atá ansin: ainteanna agus col ceathrachaí. Is deacair hata bán a rá léithe ansin deirimse leat
→
doiligh
Is doiligh "hata bán" a rá leis anois — tá sé éirithe suas nó ceannasach sa saol; tá sé láidir nó ar chaoi eicínt gur deacair araoid ar bith a chur air
→
dáimh
Nach iad an chuid eile dhíot fhéin iad sin: an cleite is fhearr in do hata. I nDomhnach tá na dáimheannaí ann, ach a gcomhaireamh
+
→
díol 2
Ní fhéadann sí a díol de hata a fháil i siopa ar bith. Bíonn chuile cheann rómhór nó róbheag di
TUILLEADH (1) ▼
Ní díol náire dhuit chor ar bith iad. 'Siad an cleite is fhearr in do hata iad a mhic ó. An bhfuil tú ag séanadh an ghaoil? Nach bhfuil a fhios agat gurb in iad an chuid eile dhíot fhéin
→
dóirt
Tá dórtadh uisce as do hata. Caith dhaot é go beo, agus ná bíodh sé ag rith síos le do mhuineál
→
téigh do
Ná bain díot an hata a dhuine sin. Sin é an slacht uileag ort. Is breá atá sé ag dul duit