Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: damh

Nualitriú Bunlitriú

damh

—

Cuir Gaeilge air: An ox ate a raw egg in Heaven — ("d'ith damh ubh amh ar neamh"). (Níl ann ach cineál tomhaise a cumadh ar mhaithe le na fuaimeannaí is cosúil. An té nach mbíonn sé aige, comhairtear go mbíonn sé ar bheagán Gaeilge, nó nach bhfuil an chruaGhaeilge aige)

damh in iontrálacha eile (9)

→ aer

Nach iontach a caitheadh na damh(n)saí in aer ar fad agus a raibh de thóir orthub tamall — nach mór an t-ionadh gur ligeadh astu ar fad srl

→ aice 2

An mbeidh damh(n)sa ar bith in aice láithreach anocht?

→ aird 1

Cé is moite d'uair sna naoi n-aird anois, ní thaobhaíonn sé damh(n)sa ar bith.

→ airde 1

Tá an damh(n)sa caite in airde anois ó tháinig an dlí nua seo amach.

→ amach

An-daimh(n)seoir amach is amach é

→ amuigh

Is mó a d'fheilfeadh néal chodlata dhom ná damh(n)sa — fear a bhfuil a sceadamán amuigh aige ag déanamh bóthair le seachtain.

→ bain amach

Nach bainte amach againn atá sé — ag iarraidh a dhul ag damh(n)saí ina aois.

→ éirigh amach

B'fhearr oíche na héirí amach ná oíche na bainse. Bhí neart ceoil, spóirte agus damh(n)sa ann.

→ dearg 1

Is maith atá an pósadh ag dul dó. Tá sé bruithleach dearg. Má mhaireann dó is gearr go mbeidh sé ina dhamh