Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
Nualitriú Bunlitriú
deilgne
fc. dealg

Féach freisin

deilgne in iontrálacha eile (10)

+
dealg
Níl rud ar bith is géire deilgne ná an ghráinneoig agus an dris agus an cluan mara. An bhfaca tú cluan mara ariamh. Is geall le gráinneoig na deilgne atá air. D'fheicfeá go minic thíos sa gcladach sin thíos é
TUILLEADH (8) ▼
Tá an ghráinneog faoi dheilgne uileag
Ná bac le breac ar bith a bhfuil na deilgne coilgneacha sin air. Ní bhíonn rath ná ríocht le n-ithe orthu. Féacha na boid ghorma agus na blátháin chladaigh sin. Ar ndóigh níorbh fhiú do dhuine ar bith dhá mhearú féin dhá dtabhairt abhaile
Baile na nDeilgne a thabharfainnse air. Bhí mé ag bainis ann agus níor léir dom tada ann ach draighean agus driseachaí
Cé a tharraing na deilgne sin isteach ar an tsráid. Tá beatha cos iontu sin muis, mura mbí sibh san airdeall
Cá'il an áit agat le aghaidh caorach: sna breaclachaí sin siar ab ea. Cuir ann iad más leat do chuid olna a bheith ar na deilgne
Níl aon gharraí ag gabháil leis nach bhfuil faoi bhrat deilgne. Agamsa atá a fhios sin. Shiúil mé a bhfuil ag gabháil leis. Má shiúil féin ní i ngan fhios do mo chuid éadaigh sin
Níl sé inrásta a dhul chuig an teach aige anois chor ar bith le deilgne. Bhioraigh sé an iothlainn le sceacha, agus streachail na gasúir nó an gála anuas aríst iad agus tá an bóithrín druidte leo anois. Níl a fhios agam cén chaoi a seolann siad bó ar bith acu
Níl aon lá san aer nach bhfuil na cosa buailte suas acu le deilgne. Bíonn muid ag iarraidh orthu na bróga a choinneáil orthu, ach níl aon mhaith acu ann ina dhiaidh sin go ngreada siad sna boinn. Tá a shliocht orthu
 
1
Níl dó tine leath chomh dona le dó uisce. Cneasaíonn an dó tine gan aon stró mar is dó glan é, ach is drochlot é an dó eile. Bíonn an oiread léarsachaí (léasrachaí) agus puchóideachaí ina dhiaidh agus gur mór an tseanmóir é. Níl a fhios agam féin an bhfuil aon rath le teanga an tsionnaigh ar dhó. Níl cinneadh léithe ar lot ar bith eile ar chaoi ar bith. 'Sí an cailín í le deilgne agus fleascannaí a thabhairt as cosa agus as lámha