doineann
—ainm-fhocal, buineann
—geineamhnach uathaidh = doininne.
—an fhuirm thabharthaidh — doininn — is minice i gcaint
—
droch-uair; gairbhthean; uair mhór; uair dheannachtach; báisteach agus fearadh gráin; gála agus báisteach. (fc. sluagh — sluagh le doininn).
+–
Tá an-doineann ann le seachtain.
Tá sé ag déanamh an-doininn le scáthamh
TUILLEADH (7) ▼
Tá tú réidh le dhul ann ar an doininn seo. Caith as do cheann é
'Sí an doininn seo a fhágfas arbhar réidh. Ná bac anois leis. Tá tú as aon-cheo a bhalú air
Is millteach an aimsir í míle buidheachas le Dia, le doininn agus gairbhthean. 'Chuile lá ag baint earr agus barr dhá chéile
Má's soininn nó doininn é ambáireach, gabhfaidh an ghlaicín féir sin isteach. Diabhal baoghal ormsa a bheith dhá bhuachailleacht amuigh ins an móinfhéar sin níos fuide. Aon-chás amháin é ar aon-chor. Níl aon-athrú in dán do'n uair
Ní féidir buille maitheasa a dhéanamh ag doininn agus ag fuacht.
Sháruigh sé doininn an gheimhridh, tá sé cho dona sin
Ní amach annseo ar an doininn agus ar an dubhluachair atá agad a bheith dhá dhéanamh. Is fhearr duit go fada é a dhéanamh anois 'fhad agus atá sé ag tabhairt anna uaidh go breagh
+–
Le gaoith agus le doininn uainn féin agus ón ar muintir thú = sin é adéarfá nuair a d'fheicfeá fiach dubh, nó dhá gcloisteá ag screadach é
Ná raibh an séan ort! Le gaoith agus le doininn uainn féin agus ón ar muintir thú gan dochar gan díobháil duinne
TUILLEADH (2) ▼
An bhfeiceann tú an fiach dubh? Le gaoith agus le doininn uainn féin agus ón ar muintir thú, agus ná raibh aon-cheo dhár gcuid sinne in do bhéal
Bhí cupla fiach dubh annsin thuas inniu agus iad ag screadach cho h-árd agus a bhí in a gceann le gaoith agus. Le doininn uainne iad, ar chaoi ar bith. Ní eallach maith iad sin ag taithiú in acar linn. Is olc rud a bheith ar a leabhar ag an bhfiach dubh.
Féach freisin
doineann in iontrálacha eile (1)
→
dólámh
Ní bheidh aon-cheo de bharr na móna mara bhféadaidh duine caitheamh léithe dólámh. Fadó, ní bheadh call duit a dhéanamh ach a baint agus thriomóchadh sí uaithe féin, ach tá a fhios ag mo chroidhe go dtigeann an oiread doininne anois 'sa samhradh agus nach mór giollacht mhaith féin a thabhairt di, nó ní thriomóchaidh sí