Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

Tadhg (10)

 
dána
Bhí an t-ádh ar an tír s'againn féin nach raibh sí sa gcogadh chor ar bith. Cúnamh Thaidhg an tSléibhe do Mhuirbheach gan buille leis ná ina aghaidh arsa tusa. Agus b'amhlaidh ab fhearr é. Mura bhfuil tú mór ná láidir ná bí dána ná drochmhúinte
 
Deartháir do Thadhg Dónall (seanfhocal) — dhá rud a bheadh cosúil le chéile; beirt dhaoine ar aon mhéin; mar a chéile an ball séire agus a ghiolla (fc. Tadhg)
 
Easna den tseandair iad na Flaithbheartaigh a mhic ó. Cine an-díonmhar a bhí iontu scaitheamh. Ach bochtaíodh iad ar nós cuid mhaith eile. Deir siad go raibh, agus go holc freisin. Chuala mé fear aniar ag cur caoi ar Fhlaithbheartach na hAirde — Tadhg na Buile …
+
"Deartháir do Thadhg Dónall" — mar a chéile an cúpla; má tá duine den dís mí-ásach, mífhortúnach, ábhailleach, achrannach, luathlámhach srl., ní taise den cheann eile é: tá sé féin chomh dona leis an gcéad duine
TUILLEADH (6) ▼
Níl a fhios agatsa ach an oiread é, más fíor duit féin. Ach deile cén chaoi a mbeifeá. Deartháir do Thadhg Dónall
Tá sé seo thuas chuile orlach chomh bainte amach leis ag achrann. Ach céard sin orm! Nach deartháir do Thadhg Dónall
Tá ceann eile ag béal an dorais againne nach ndéanann buille maitheasa ó mhaidin go faoithin ach ag imeacht ag liúistíocht (leoistíocht) sa ngarraí ag chuile dhuine. Is deartháir do Thadhg Dónall mar adeireadh T.
Deartháir do Thadhg Dónall. Dheamhan tada dhá thais ag fear an bhaile s'againne. Chaithfeadh sé Lá Fhéile San Seáin ó réalt go réalt, agus ní iarrfadh sé ar an bhfad sin ach ag coiriú ar a chomharsa
An bhfeiceann tú P. Mac C. nach nglacfadh é ach an oiread. Is geall le chéile an cúpla. Deartháir do Thadhg Dónall
Máthair Thaidhg agus seanmháthair Dhónaill. Cén gaol a bhí ag Tadhg le Dónall? (Cineál tomhaise)