→
do 1
dhá (100+)
+
→
abair
Tá do dhá dhíol ar fad le rá agat
TUILLEADH (21) ▼
Mac maith atá agam, ní as ucht mise dhá rá é — tá sé go maith agus ní ag déanamh gaisce as atá mise más mé a athair féin
Ón lá ar phós mé an bhean sin, ní raibh easpa punt ná scilling orm, ní as ucht mise a bheith dhá rá é
Abair "ábab" agus ná buail do dhá chlab faoi chéile — rud adeirtear le gasúir. Ní féidir na bannaí a rá gan do dhá chlab a bhualadh faoi chéile
Cuirfidh mé geall leat nach n-abróidh tú "ábab" gan do dhá chlab a bhualadh faoi chéile
Abair nár bhac fear le cur ar bith, ach tosaí ag baint mhóna sa Márta, agus tosaí ag cur potaí nuair a thiocfadh séasúr na gliomadóireachta, meas tú nach mó a bheadh dhá bharr aige, ná a bheith dhá mheath féin ag tochailt idir dhá chloich sna breaclachaí sin amach — cuir i gcás
Abair gur cheannaigh tusa leota feola agus go dtáinig tú aniar abhaile agus gur chaith tú trí nó ceathair de laethantaí dhá slamairt, nár shomhaoiní dhuit é sin, ná sceimhil a chur ar do bholg ansin thiar le piontaí pórtair
Diabhal a chois ná a chnáimh a ghabhfadh ann, dhá mbeinn leis nó go gcaithfinn mo theanga. Anois céard adeir tú le Gaillimh agus gan ann ach baile beag! Nach maith luath atá sé ag dul ó smacht
Deir tú leis a bhí ar an bportach inniu roimh lá. A Dhia dhá tharrtháil muis! Is cor sa saol é sin
Déarfainn go bhfuil olc dhá bhualadh — ceapaim; ach tá sé an-choitianta mar seo sa modh coinníollach
Déarfainn gur bocht an chaoi dhá leithide a bheith teáltaithe istigh sa teach sin chuile ré solais agus iad sin ag magadh faoi
Dhá mba é an Seoigheach a bheadh ag caint déarfainn fear maith leis, ach an scráibíneach sin — déarfainn go mba fear maith é
Ní abróinn nach ndéanfadh sé é freisin dhá gcaitheadh sé ina cheann é
Deir siad nach ligfear duine ar bith go Sasana, dhá mbeadh an bhliain seo caite
Deirimse leatsa go gcuirfidh mise taobhach air dhá fhada go dtí é
Gheobhadh sé faoi na foraí é, deirimse leat, murach le ómós dhá bhean
Déarfá anois dhá seadaíodh an uair seo, gur gearr go mbeadh a seaneire (dasachaí) ar fhataí
Dhá bhfaighteá dhá lá eile air mar adéarfá, bheadh iarracht mhaith agat air
Is beag eile, mar adéarfá, a theastódh uaidh anois, ach dhá laghad sin féin, níl aon fháil agam air
Dhá dtéiteá ag an gcéad aifreann mar adéarfá, agus a dhul ann ansin gan méir a bhaint de do shrón, diabhal mé go mbeifeá ann in ucht an lae
Bhí sé dhá fheiceáil dom mar adéarfá, go n-éireodh rud eicínt dom
Tá dhá ghabháltas aige, dhá mbeadh sé uileag cruinn mar adéarfá, ach 'sé an chaoi a bhfuil sé ina sceidíní thall is abhus
+
→
abair le
Tá mo chroí istigh dhá rá liom nach ceart dom a bheith ag dul in éindí léithe: nach bhfuil mé ach dhá cur amú
TUILLEADH (6) ▼
Bhí sé ag rith mar a bheadh Dia dhá rá leis — sna feire glinnte; sna seala babhtaí
Tá sé ag báisteach mar a bheadh Dia dhá rá leis
Tá sé ag ól mar a bheadh Dia dhá rá leis
Bhí sí ag caint mar a bheadh Dia dhá rá léithe
Tháinig an mótar anoir an bóthar mar a bheadh Dia dhá rá leis
Lean sí an giorria mar a bheadh Dia dhá rá léithe
Ansin, slán an tsamhail, i gcaol an droma a sádh é. Dhá dtéadh sé ionga eile isteach, bhí sé thrína chuid aobha agus leagha na bhFiann ní leigheasfadh é. Is maith a chuaigh sé as
+
→
céadéaga
Ar ndóigh más fíor do na seandaoine, ghnídís uachtaí fadó sna céadéaga. Is beag na céadéaga atá ann anois, ach thú fuadaithe ag an séipéal chomh luath agus a aireofar an anáil imithe asat. Ní fhéadfaidís gan rud eicínt a theacht orthu an uair sin. Nach gcoinnídís seachtain dhá dtórramh iad
TUILLEADH (2) ▼
Chuaigh sé sin, nuair a bhí sé ina pháiste bheag, sna céadéaga le convaidhlsiuns (convulsions). Ba mhinic nach raibh a fhios a imeacht nó a theacht dó. Chuir mé trí thuras air ag tobar Cholm Cille dhá dtugadh Dia biseach dó. Thug, míle buíochas leis féin. Shrian sé as théis liostachais fhada. Sílim dheamhan aird ar na turais aige ina dhiaidh sin, ainneoin go mbíonn muid ag stróiceadh leis ag iarraidh air a gcur dó (dhe)
Tá an scanrachán seo thoir ag dul sna céadéaga le obair. Nach dona na gnaithí atá air a bheith dhá chur fhéin thar a fhulaing mar sin. Sínfidh na clochair siúd leis, feicfidh tú féin air. Níl rud ar bith in ann fear a shníomh ach ag briseadh cloch.
Chuir an gabha an t-iarann sa teallach agus ba ghairid go raibh sé dubhdhearg agus ansin cródhearg aige. Thosaigh sé dhá lascadh ar an inneoin ansin agus murar bhain sé dreas as ní lá go maidin é
+
→
dá
Tá tú idir dhá dhoras na gaoithe ansin — duine ina shuí agus an seoide ón dá dhoras air
TUILLEADH (65) ▼
Tá sé in ann snámh idir dhá uisce
Níl rud ar bith is mire ná cat idir dhá theach
Tháinig mar a bheadh iomghaoth ann idir dhá cheach orainn agus bhuail ré roithleagán an churach ar an toirt
Tá sé ag mianadóireacht idir dhá leachta ansin thiar — ag iarraidh a bheith ag cur (fhataí nó eile) i dtalamh clochach
J. B. agus bean mhór bhog aige idir dhá thom shaileánaí ansin thuas — b'olc an dóigh d'fhear bean den tsórt sin nach mbeadh mórán déantús maitheasa inti, agus a bheadh mórthráthach, ar thalamh driseach saileánaí
Bíonn sé ag imeacht idir dhá thulán ansiúd mar a bheadh lon dubh ann — ag dul de léim ó thulán go chéile; fear sléibhe
D'imigh mise i gcoinne na mbeathach agus cheangail mé sa gcró iad, agus tháinig seisean idir dhá am — ó chuaigh mise amach i gcoinne na mbeathach nó go dtáinig mé isteach aríst
Níor mór don bhréim sin dhá uisce a bheith faoi: uisce anois agus uisce aríst — an t-uisce a bhaint uaidh nuair a bheadh sé faoiscthe agus uisce eile a chur faoi
Tá an-fhiuchadh aige sin. Ní mór dhá fhiuchadh a bhaint as — a fhiuchadh faoi dhó
Tá dhá iontú ag an gcarraigín sin — nuair a bheadh sé ar tuar, chaithfí a iontú faoi dhó le go mbeadh sé sách tirim
Tá dhá ligean amach ar an bhféar sin — ní mór a ligean amach faoi dhó
Beidh dhá dhéanamh air anois: do dhéanamhsa agus an duine a chaithfeas a dhul air in do dhiaidh
Dhá ghlas caorach atá sa gculaith sin (fc. glas)
Bíonn dhá shuaitheadh ar an moirtéal sin
Ní raibh aon fhear maith ariamh idir dhá abhainn — an abhainn thoir agus an abhainn thiar
'Sé an ruta seo anois idir dhá abhainn an áit is boichte in Éirinn
Ní fhágfaidh sé fear idir dhá dhroichead nach maróidh sé
An tSráid idir Dhá Dhroichead (fc. droichead)
Tá hocht dteach is dá fhichead idir dhá Chuigéal
Tá mé idir dhá Mhac Uilliam (/wakəʟ′īəm/) — idir leic is losaid; idir ord is inneoin; i ladhar an chasúir; a bheith i dteannta. Deirtear idir dhá bhata Liam freisin. Cuimhne é, b'fhéidir, ar chogaí Mhac Uilliam Uachtair agus Íochtair
Chuala mé fothramán mar a bhuailfí dhá chlár an domhain faoi chéile — fothramán gártha
Ní bheidh aon lá suaimhnis aige lena shaol aríst má phósann sé a hinín sin. Beidh sí rite siar aige i gcónaí idir dhá shíon lena bhánú — chuile fháfall nó chuile dheis dhá bhfaighidh sí, beidh sí go dtí é dhá shladadh
Lá idir dhá shíon é
Is beag atá idir dhá scéal aige sin — tá sé luathintinneach, teagann malrait intinne dhó an-éasca; tugann sé áthas ar bhrón, nó an bharúil seo ar an mbarúil siúd go rísciobtha
Tá dhá intinn ag an nG. — dhá chineál tréathra nach bhfuil aon chosúlacht acu le chéile; dual personality
Tá sé idir dhá chomhairle
Bhí sé ar nós gasúr a dtiocfadh dhá chroí dhó nuair a d'fhágfaí ón scoil é — tháinig an-ríméad air
Tháinig dhá chroí dhom nuair a chuala mé ag caint thú — lúcháire
Tá mo dhá ordóig briste (baill mar seo a bhfuil péire díobh ann deirtear dá leo go hiondúil ach níl an riail chomh géar agus atá sí sa mBreatnais le baill na colna)
Tá mo dhá chois seacáilte
Is maith an fear é sin ar dhá mhaide rámha déarfá!
Tá mo dhá sháil amuigh thrí mo bhróga
"Dhá chluais choinín i dtoimín fhéarach" (as rann páiste)
Shílfeá gur dhá leath deiridh cait atá air!
Tá dhá spreangaide de dhá chois air agus iad chomh scaipthe agus go bhfuil ceann acu i chaon leathbhaile den dá leathbhaile
Tá dhá leiceann (dhá phluic, dhá ghrua srl.) chomh beathaithe air!
Dar príosta tá dhá mhása feola uirthi ar chaoi ar bith!
Tá siad ag tuíodóireacht anois ar dhá leathchaoin an tí
Níl iontu ach dhá leathbhróig — ní hiad an péire céanna bróg iad, cé go mb'fhéidir gurb iad bróga a chéile iad
Dhá leathchois atá air — duine a mbeadh marach eicínt ar a chosa, mar dhóigh dhe nach raibh an dhá chois feilteach dhá chéile
Chaith mé dhá leathráithe ann — leathráithe anuraidh agus leathráithe arú anuraidh
Dhá uair (faoi dhó), dhá scór nó dhá fhichead; dhá chéad; dhá mhíle; dhá mhilliún; dhá dtrian srl.
Bhí sé dhá uair anseo
Tá sé dhá uair chomh mór leis
Bhí dhá dhuine dhéag ann (dhá dhuine fhichead, dhá dhuine is fiche, dhá dhuine dhéag is fiche, dhá dhuine is dhá fhichead nó beirt is dá fhichead, dhá dhuine dhéag is trí fichid, dhá phunt is cheithre fichid srl.)
Bhí dhá chaora dhéag is dhá scór aige
Thug mé dó is dhá fhichead air (£2 2s) (trí is dá fhichead, deich is dá fhichead, dó dhéag is dá fhichead, … seacht déag is dá fhichead srl.)
Tá a dhá airde ann
Tá mo dhá mhéadsa ann
Tá bóthar na G. a dhá fhad
Tá a dhá oiread sin anseo
Tá mo dhá théagarsa sa mbean sin — tá an bhean sin mo dhá théagarsa
Níor mhór dhuit a dhá leithead sin
Ara, cén 'is gaire é do Gh. ná S.' Tá sé a dhá ghaireacht ar a laghad ar bith
Tá sé deacair go leor cailín ar bith a fháil ach tá a dhá dheacracht cailín ar fónamh a fháil
Tá an ceann (rothar) sin agat sciobtha go maith, ach tá sé seo a dhá éascaíocht. Cuirfidh mé geall leat
Níorbh fholáir duit maide a fháil a bheadh a dhá spreacadh sin. Is beag an baol air sin a choinneáil
Déan dhá leith dhe — dhá chuid chomh-mhóra
Tá mo chloigeann ina dhá leith le tinneas cinn
Tá an baile ina dhá leith anois — é ina dhá dhream agus iad in aghaidh a chéile
Déan dhá leith den cháca
Ní fhéadfaidh duine dhá leith a dhéanamh dhe fhéin. Ba deacair domsa a bheith in éadan féir agus i ndiaidh beathach — ní fhéadfaidh an gobadán an dá thrá a fhreastal
Cén chaoi a bhféadfaidh mise a dhul ann mura ndéana mé dhá leith dhíom féin? Nach bhfeiceann tú nach bhfuil aon ghair agam corraí as seo
Níor bhain sé dhá fhata — níor bhain sé ach glaicín bheag
Níor chuir sé dhá spreab le seachtain — is beag a chuir sé