→
do 1
dhom (50+)
+
→
faitíos
Fan de chuideachta dhom anocht ar fhaitíos nach dtiocfadh S.
TUILLEADH (1) ▼
Is fhearr dhom a dhéanamh as láimh faitíos na timpiste. An rud a théas i bhfad, téann sé chun righneadais — le faitíos nach ndéanfainn aríst é
Ná bain roghain ná díogha as an dream sin. Níl ann ach gach uile dhuine acu ag baint earasbarr dhá chéile. Nach fíor dhom é?
+
Chítear dhom go bhfuil feadhnach mór sa ngarraí aige inniu ag baint fhataí murab iad na cliamhaineachaí atá ann
TUILLEADH (1) ▼
Thug sé feadhnach anraith dhom agus deirimse leat gur ól mise go súite í. Ní raibh an oiread dúil i mo bhéilí agam ariamh roimhe — paol
+
→
fios
Is faide leis ná fios a shaoil go n-imí an ceann eile as an teach go dté sé fhéin isteach ann. Chítear dhom gur suarach an mhaise do dhuine a bheith mar sin
TUILLEADH (3) ▼
Go gcuire Dia an t-ádh ort agus lig dhom. Níl fios rúin ná mioscais agamsa faoi fhéin ná faoina chuid cúrsaí. Muise nach aisteach an cleite comhrá a tharraing tú chugam i mbrollach an lae?
Ní thabharfadh sé d'fhios dhom air ach an méid sin, théis go ndeachaigh mé go bog agus go crua air.
Ní bhfuair fios a ainme nó a shloinne; d'fhiafraigh sé fios m'ainme dhom, ach níor thug mé aon fhios dó air (faoi)
Bhí mé uair ag fanacht le fear fobhairne a chuirfeadh an churach siar a chúnamh dhom, ach diabhal duine a bhí ag teacht. 'Buailfidh mé fhéin faoi,' adeirimse faoi dheireadh agus faoi dhó. 'Rinne mé cheana é gan fear fobhairne ar bith.' Ach m'anam má rinne nárbh é an lá sin é. Dhá mbeadh breith ar m'aiféala agamsa agus mé leath cuain choinneoinn stuaim ar an bhfoighid, agus ní chorróinn as an áit a raibh mé. Bhí farraige ghártha ann agus an sruth i m'aghaidh
→
focal
Tá láimh agus focal idir í fhéin agus S. Mo chreach mhaidne an láimh agus focal sin muis. "Gheall tú dhom agus rinne tú bréag liom go mbeifeá romham ag cró na gcaorach". Sin é a fhearacht aici sin é. Ní fhanfadh sí dhá mhionóid leis dhá bhfaigheadh sí a mhalrait
→
foilsigh
Ba deacair dóibh an t-ádh a bheith orthu, go mba leo fhéin uainne é. Shíl siad go raibh siad ina rith seoil ceart críochnaithe anois. Bhí a dhá láimh timpeall ar an saol. Ach is ag Dia is fhearr a fhios. Foilsíonn Dia an chneámhaireacht agus an míscrupall i gcónaí. Is fada ar an saol mé agus níl aon lá ó tháinig cuimhne dhom nach amhlaidh a fheicim é. Chuala tú an scéal faoin bhfear a chonaic fear eile ag marú duine agus dhá chur i ngan fhios. Mhionnaigh sé agus mhóidigh sé mura bhfoilsíodh Dia é nach mbeadh aon aird aige fhéin ar Dhia níos mó. D'fhan mar sin. Chonaic sé go raibh an saol ag féithiú leis an té a rinne an marú … Sin é an chaoi a raibh sé. Bhí fear eile marbh cheana ag an té a maraíodh. Nach maith gur fhoilsigh Dia an choir sin!
Gabhfaidh mé ag leagan bruachannaí sa ngarraí seo thiar go ham dinnéir. 'Sé is freagraí dhom ó bheas orm aistear portaigh a dhéanamh ina dhiaidh sin
+
→
fág
Fág seo go Gaillimh inniu a chuideachta dhom
TUILLEADH (5) ▼
Fág sin, agus tabhair bealach dhom. Cén fáth dhuit a bheith in do staidhce ansin i mbealach chuile dhuine
Fág mo sholas. Ní léir dhom céard atá mé a dhéanamh agat
Seo ní fhágfaidh sibh nó go dtuga sibh saoradh nó séanadh dhom ar mo chuid airgid.
Murach gur thug sé dhom é, sin ní fhágfadh sé (beo) — murach gur thug sé dhom é, mharóinn é san áit sin (an áit a bhí i gceist)
Sin ní fhágfainn le mo ló murach go raibh lón ar iompar agam. Sliabh gortach a tháinig orm. Ní hé a athrú a bhí ann. B'fhurasta a aithinte dhom é
→
fágtha
Chítear dhom go bhfuil tú an-fhágtha le gairid bail ó Dhia ort. A dheamhain tá tú ag dul amú in do chuid éadaigh!
+
→
fánach
Tháinig sé a chúnamh dhom, ach b'fhuar fánach uaidh
TUILLEADH (2) ▼
Is fánach dhom a bheith dhá thóraíocht — níl aon mhaith dhom ann; ní bhfaighidh mé é
Ba fánach a bheannaigh sé dhom inniu chítear dhom. Bhíodh sé an-spleodrach maidineachaí eile
→
fánán
Bhí sé ceart go leor sna fánáin ach b'éigean dhom na haird ar fad a shiúl. Bhí an-ghála in m'aghaidh
→
fóir
An buidéal sin a thug an dochtúr dom thug sé fuairínt (fóirithint) bhreá dhom ar an bpian — fuarú, réidh an achair; lag sé an phian orm
Níl mé ag iarraidh do chuid cabaireachta beag ná mór. Murar mian leat an méid sin de shoilíos a dhéanamh dhom, ná bac leis. Déanfaidh mé cúis mhaith de t'uireasa.
→
cadhail
Dheamhan coisméig den bhealach nach raibh mé do mo chaidhleadh le sneachta, agus cén bhrí ach nár léir dhom troigh den bhóthar.
→
caidhl
Leag sé an tsinseáil ina caidhlín ar an gcuntar, agus meas tú murach gur thug Dia dhom í a chomhaireamh, nach mbeinn scilling gearr. Sin é an cneámhaire agat!
+
→
caidéis
Fuair sé caidéis do mo chulaith nua. Dúirt sé go raibh sí ag teacht dhom go maith.
TUILLEADH (1) ▼
Níor mhaith liom go bhfaigheadh an ceann céanna caidéis ar bith dhom fhéin ná do mo chuid. Deir siad go bhfuil drochshúil aige.
Muise ag baint lá as, slán an caidéiseach. Dheamhan a bhfuil basctha dhíot fhéin, feictear dhom.
Ar a theacht faoin doras dhom, chuala mé an chantaireacht istigh agus staon mé nóiméad go bhfeicinn cé a bhí ann.
Ní fhágann an chaolóid riabhach an chuach chor ar bith, ach dhá tíolacan, agus ag soláthar di. Níl a fhios agam féin an ndéanann sí imirce léithe amach faoi na tíre (tíortha, tíríochaí) coimhthíocha nó nach ndéanann. Feictear dhom nach bhfaca mé ariamh í, ach nuair a bheadh an chuach ann.
→
caolóid
Bhí mo chuid síl fhéin ídithe agus fuair mé an oiread ó T. Mh. agus a chroith na cupla caolóid a bhí thiar le claí dhom. Nach n-aithneofá an mhaith atá orthub thar an gcuid eile den gharraí!
→
carn
Ó bhuail an méid sin gearranála mé, bíonn mo phíobán carnaithe leath na gcuarta. Fuair mé buidéal ón dochtúr air ach dheamhan lá maitheasa a rinne sé dhom, ainneoin gur íoc mé mo leathghine bhuí air.
→
ceal 1
Baol ormsa a bheith in ann an chnáimh sin a chrinneadh, cheal fiacla. Mo dhóthain mhór a thugann sé le déanamh dhom aon cheart a bhaint den tsaill fhéin.
+
Chaith sé an lá ag ceartú dhom thíos ar an mbóithrín. Is aige atá údar chuile shórt. Ach is beag an dochar dhó agus gur ag léamh a chaitheanns sé a shaol.
TUILLEADH (2) ▼
Rinne sé clogán streille den oíche ag ceartú dhom faoin dole agus faoi de Valera agus faoi na Blue Shirts. 'Sé atá in ann an chaoi a chur ar an saol.
Tá mé siún sioncaithe aige ó mhaidin, ag ceartú dhom faoi scholarships, agus faoina bheirt iníon atá imithe chuig coláiste. Dheamhan aithne air a raibh aon duine ariamh i gcoláiste cheana ach a bheirt iníon fhéin.
+
→
ceas
'Cheannaigh mé cupla ronnach do Sh,' adeir sí, 'tá ceas aige air fhéin leis an bhfeoil, agus tá sé gráinithe uirthi. Ní mór dhó malrait bídh a fháil.' Shantaigh mé fhéin a rá léithe go mba gearr ó ba mhaith leis aige na ronnachaí fhéin, ach scaoil mé tharam é. Bhí sé chomh maith dhom
TUILLEADH (1) ▼
Níor chodail mé aon néal go raibh an oíche caite thar droim le brúchtaíl, an áit ar chuir mé ceas orm fhéin le ronnachaí tirime ag dul a chodladh dhom.
→
ceasúil
Feictear dhom, théis gurb í sin feoil na hÉireann (muiceoil na hÉireann), go bhfuil sí an-cheasúil. Tá mé ag glacadh col léithe ar fad.
Dheamhan lá ó tháinig cuimhne dhom, nár chuala mé an ceann céanna ag ceisneamh, agus ag ligean tinnis uirthi fhéin, ach tá sí ansiúd ina ruacán caillí fós agus gan cosúlacht ar bith báis uirthi.
→
cinnire
Is deacair dhom tada a dhéanamh agus mé chomh haonraic agus atá mé. D'ordaigh cinnire cúnamh, agus sin rud nach bhfuil agamsa, ná faill ar bith air.
An bhfuil a fhios agat áit ar bith a mbeadh ciseadóir a dhéanfadh cupla ciseog agus ciseán dhom. Ó d'imigh S. Mh., dheamhan duine istigh ar an mbaile acmhainneach ar bhuinne ciseáin a thógáil.