Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: téigh isteach

Nualitriú Bunlitriú

téigh isteach

Chuaigh scéala eicínt isteach air go dtí an fear atá os a chionn, agus is beag nár briseadh é faoi

Bhí sé ag déanamh poitín, agus chuaigh spíodóireacht isteach air (ní féidir a rá: chuaigh spíodóireacht air) go dtí an beairic, agus dheamhan mórán ar bith nár rug siad air

Ghabhfainn isteach doras ar bith dhá bhféadfainn

Chuaigh na Gearmánaigh an-fhada isteach sa Rúis, ach cuireadh amach aríst iad

+–

Níl aon dul isteach ann — ní féidir a dhul isteach ann

Ná bac lena dhul isteach ann, d'uireasa cloiche. Tá an áit istigh beo le amhais

TUILLEADH (1) ▼

Níl aon dhul isteach ann gan íocaíocht — níl gair a dhul isteach ann

Féach freisin

→ isteach

téigh isteach in iontrálacha eile (50+)

→ dubhfhaitíos

Bhí an dubhfhaitíos air ag dul isteach

→ faitíos

Bhí faitíos aige roimh an deartháir, ach chuaigh ag an bhfonn ar an bhfaitíos air ina dhiaidh sin, agus thosaigh sé ag spochadh léithe. Diabhal easna den deartháir nach dteagann isteach agus nach mbeireann air …

TUILLEADH (1) ▼

Le neart an fhaitís a bhí air, níor bhain sé cois de rith nó go ndeachaigh sé isteach béal an dorais

→ farasbarr

An gcuimhníonn tú ar an Lá Nollag a raibh muid ag ól thoir tigh Ph. Sh.? Tháinig M. P. Th. isteach agus d'ól sé buidéal pórtair. Chuaigh an láimh síos sa mbrollach, agus go deimhin tháinig sí aníos (le) sparán a raibh ceangal air! D'iontaigh sé a chúl linn gur thug sé an t-airgead aníos as agus gur chuir sé taisce aríst ar an sparán faoin gcích. An dara buidéal a d'ól sé, chuaigh sé siar sa sáinn siúd ar chúla an tsiopa leis an sparán a bhaint aníos aríst. Le earasbarr a chur ar an gcuibhiúlacht. Deile? — chuaigh sé ar cúlráid i riocht is go mbeadh cuibhiúlacht ní b'fhearr aige le luach na dí a fháil

→ feadhnóg

Nuair a scaoil mé an feadhnach (feadhnóg; feadhnac; cleitheog) tháinig leatroma san ualach agus chuaigh an tsrathair agus a raibh ann anuas droim ar ais. B'fhada go dtáinig mé isteach ar an bpéire a scaoileadh in éindí

→ feithideach

Chuaigh an feithideach is aistí dhár leag mé súil ariamh air isteach faoi bhruach in íochtar Gharraí an Chladaigh an lá faoi dheireadh. Péist a bhí ann agus feirí siar uileag air. Bhí sé fad crobh na láimhe. Thíos leis an ngaineamh rua a thaithíos sé, pé ar bith cén sórt feithideach é

→ fios

Is faide leis ná fios a shaoil go n-imí an ceann eile as an teach go dté sé fhéin isteach ann. Chítear dhom gur suarach an mhaise do dhuine a bheith mar sin

→ fudairnéis

Tháinig an bullán mór sin aige isteach an bhearna chugam tráthnóna agus thosaigh sé ag bualadh na mbeathach orm. Dheamhan a leithide d'fhudairnéis a chonaic tú ó chuaigh tú in ord Mhuire agus a bhí ann. Shíl mé nach bhféadfainn a chur amach chor ar bith

→ fág

Ba dona an teach a bhí ansin nó go ndeachaigh inín S. Th. isteach ann. Má tá brá gill orthu inniu dise is cóir dóibh a bheith buíoch. Más thíos a fuair sí é (an teach) is thuas a d'fhága sí é.

TUILLEADH (1) ▼

Chuaigh sé isteach sa mbainc ag iarraidh airgid, adeir tú. Sin é a fhágas bocht é — cruthaíonn sin go bhfuil sé bocht

→ fáinne

Chuaigh sé isteach ag ceannacht an fháinne pósta

TUILLEADH (1) ▼

Chuirfeá J. Mh. amach i bhfáinne anois de bharr an airm. Deir sé nach bhfaigheadh sé leath a dhíol le n-ithe ann. Ba dhiabhaltaí an rampaire é shula ndeachaigh sé isteach

→ fáinneoireacht

Chaith sé an-fhada ag mháinneáil ar an tsráid sula ndeachaigh sé isteach

→ fánach

Buail isteach ann go fánach mar dhóigh dhe gur soir chuig an S. atá tú ag dul, agus má fhaigheann tú deis ar bith tarraing anuas é

→ fán

Chuaigh an bheirt sin i bhfán ar a chéile. Dhá mbeadh ceart le fáil bheidís pósta ag a chéile, ach daoine eile ag cur a ladar isteach i ngnaithí nár bhain dóibh beag ná mór. Tá an bheirt ansin anois: ise ina cailleach agus eisean ina sheanduine agus gan brat pósta ar cheachtar acu

→ féar

Níl ag Nóra s'againne anois ach bliain eile le dhul isteach ar an Preparatory(Examination). Agus níl sí ag breathnú ar leabhar ná ar pháipéar. Tá an ghrian ag dul siar agus gan an féar dhá shábháilt

→ ceas

Tá sé mórthráthach, agus níl aon uair dá dtéann sé ag ithe nach gcuireann sé ceas air fhéin leis an ngliúrach (ngleorach) a leaganns sé isteach.

→ coinicéar

Chuaigh sé fhoisceacht mbeannaí Dia dhá bheith aimsithe ag an madadh rua, agus é ag dhul isteach béal an choinicéir. Bhain sé fíonnach as, ach mar sin fhéin, thug sé a bheanna leis.

→ cora

Tá mé thart ag fiacail atá agam a bhfuil poll inti. Dheamhan uair dhá n-ithim aon cheo nach dtéann cora den rud chrua isteach inti, agus nach gcránn sí go hanam mé.

TUILLEADH (1) ▼

Is mór is fiú nach bhfuil aon chíos ar an gcaint nó dheamhan mórán duine a gcuirfeadh an creagaire sin cara chainte air muis. Cuirfidh mé geall leat nach mórán cara chainte a chuirfeas sé ar aon duine ag doirse tithe ósta lá aonaigh má bhíonn sé ag dul isteach ag ól béiréiste!

→ cuntanós

Duine ar bith a bhfuil aon phínn sa mbainc siúd aige, tá cuntanós dó ann. Ara croithfear lámha leis a mhic ó, agus tá sé ina sir anseo, agus ina sir ansiúd. Ach má théann créatúr bocht isteach ann ag iarraidh trifle ar airleacan, is cam na streillí a chuirfeas siad orthub fhéin leis.

→ céithireacht

Dheamhan stopadh a tháinig uirthi ó chuaigh sí isteach chuig an aifreann go dtáinig sí amach aríst, ach ag céithireacht chasachta mar sin. Ach dheamhan is móide neart a bhí aici air.

→ cíos

Chuala mé nach mbeidh cíos ná cabhlach ann níos mó ó chuaigh an dream seo isteach (dream polaiteachta)

→ baile

An mbeadh a fhios agat beo ná baistí, cén cat mara a bhí uirthi an chéad lá ariamh a ndeachaigh sí isteach ar bhaile na gortan céanna (bean a phós i ndrochbhaile)

TUILLEADH (1) ▼

Ba é do cheartsa fanacht sa mbaile agus gan cur isteach faoin té a bhí folamh.

→ bealach

Ní mó ná duine a rugadh agus a tógadh ann a dhéanfadh eolas a bhealaigh ann lena bhfuil de chorannaí agus de chasaíochaí ag dul isteach go dtí é.

TUILLEADH (2) ▼

Níor lig sé aon teach ósta thairis, i gcaitheamh an bhealaigh, nach ndeachaigh sé isteach ann agus nár ól sé failm ann.

Má bhíonn do bhealach isteach tigh W. A., tabhair abhaile chugam an cléibhín a d'fhága mé ann i ndearmad Dé Sathairn seo chuaigh thart.

→ beart

Tá sé ina bheart Mh. Bh. agat fadó, a raibh a leath ag dul isteach san iothlainn agus an leath eile ag teacht ag an mB. L.

TUILLEADH (1) ▼

Chonaic mise an saol a raibh soilíos sna daoine agus nár mhiste le comharsa lá nó dhá lá a thabhairt isteach do dhuine aonraic nuair a bheadh an chruóg ann. Ach an té nach bhfuil in ann a bheart fhéin a iompar anois, beidh sé ar deireadh.

→ béalóg

Téigí isteach an bhéalóig atá i lúbainn an chlaí ó thuaidh.

→ cuilín

I nDomhnach fhéin ,is diachta dó (do cheann an tí nó don leathchaoin) aon chuilín a bheith anuas ann agus a ghairdeacht agus chuaigh díon air. Anuas leis an gcír atá an chuilín sin. Diabhal an bhféadfadh an tuí nua a bheith ag ligean isteach fós, ní fhéadfadh sin.

→ beo 1

Dhá dtéiteá sách domhain leis an bhfód beo, mise i mbannaí, nach mórán láin a d'iarrfaidís, ach níor chuir tú isteach an chlaise sách maith chor ar bith.

TUILLEADH (1) ▼

Dheamhan Críostaí an bhéil bheo ag dul isteach ná amach ina shiopa anois. Sin é an gléas air!

→ beo 2

Fear ar bith a chuaigh isteach ina lár sin, déarfainn gur fear é gan mórán suim ina bheo ná ina mharbh.

TUILLEADH (4) ▼

Tá méirín ar an láimh aige an áit a ndeachaigh fleasc isteach i mbeo na hiongan, agus tá mé ag ceapadh go bhfuil an ionga scoite aige. Ní fhéadfadh sé gan a bheith (fc. méirín, fleasc).

Tá méir bhocht air an áit a ndeachaigh dealg isteach faoin ionga agus chuaigh sé sa mbeo.

An greim a d'ith mé, chuaigh sé go beo isteach in m'fhiacail agus bhuail daitheachaí mé, agus dheamhan foras ná suaimhneas a thug siad dhom aríst i gcaitheamh na hoíche.

Is diabhaltaí maith fada isteach a chuaigh tú go ndeachaigh tú go dtí beo na coise.

→ biorach 1

Is deas a chuaigh mo dhó beag isteach biorach i ngan fhios do na gadhair mhóra ar fad.

TUILLEADH (1) ▼

Níorbh é mo cheart cur fútsa chor ar bith, ach ní fhéadfainn a mhalrait a dhéanamh lá is go raibh do pháirtí ag dul isteach biorach.

→ bior

An té a thiocfadh i gcleithiúnas tútaíola den tsórt sin, ní raibh le déanamh leis go díreach glan ach bior dearg a shá isteach thrína shúil.

→ bocht 2

Níor labhair sé le bocht ná nocht ach déanamh ceann ar aghaidh go ndeachaigh sé isteach.

→ bratainn

Nach air a bhí lom an mhí-áidh mhóir an chéad lá ariamh a ndeachaigh sé (ar phós sé) isteach chuig an mbratainn atá ansin

→ bruach

Thug sé (an gluaisteán) cor agus chuaigh sé isteach ar bhruach an bhóthair d'aon iarraidh (bruach an bhóthair = colbha an bhóthair in aice leis an móinín bán)

TUILLEADH (1) ▼

Nach diabhaltaí an tuile a bhí thíos i gCill Dara an geimhreadh seo chuaigh thart. Dúirt ceannaitheoir ar an aonach liom gur líon sí isteach sa teach aige agus go raibh sí bruach ar bhruach le posta na leabthan sa seomra a bhí le talamh. Déanann sí mínós i gcónaí sna taltaí íseala sin.

→ adhartha

An té a aireos sé sin buille adhartha chor ar bith, leagfaidh sé isteach chuige. 'Sé atá deas air.

→ buail

Buaileann sé isteach chuile lá a dtéann sé an bóthar.

TUILLEADH (1) ▼

Tá fuíoll na bhfuíoll ag fir oibre sna bailte móra ó chuaigh an government seo isteach, ach 'siad na feilméaraí atá buailte

→ buinne 1

Mura dté tú roimh an mbróig, éireoidh an bonn di. Mar sin, b'fhearr dhuit duine eicínt a fháil a chuirfeadh buinne isteach ansin inti.