Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

Diomdha (33)

 
abair
Déarfainn go raibh diomdha ag teacht air an uair sin nach ndeachaidh sé féin ann freisin
+
Is measa dhom an méid sin imní ná diomdha mo bhliana. Shíl mé siúráilte go raibh sé criogtha an uair nach raibh sé ag teacht
TUILLEADH (30) ▼
Is measa dhom an gheit a baineadh asam aréir ná diomdha na bliana. Mhionnóchainn go raibh an capall marbh. Chonnaic mé ag dul isteach indiaidh a mullaigh ins an gclochar í, agus treascruigheadh í, agus shíl mé nach raibh cnáimh in a corp nach raibh in a leithríní …
M'anam a Dhia agus do (d ní g) Mhuire! Is measa dhom an méid easonóir a fuair mé uatha sin anois ná diomdha mo bhliana
Is measa dhom an méid cainte a baineadh asam ná diomdha na bliana. Nach diabhlaí an smál atá ar chuid de na daoine nach beo iad mara mbeidh siad ag cothú achrainn. Ach 'sé an chaoi a bhfuil sé, is beith é sin atá orra.
Tá diomdha na bruighne anois air = cantal, aithmhéala, brón nó ceann faoi, faoi gur buaileadh duine in achrann nó go raibh sé in achrann
Póit na maidne agus diomdha na bruighne: sin iad atá air indiu. Má's iad féin is gearr aríst go bhfeicidh tú óltach é, agus ag dul le buile ag iarraidh achrainn
M'anam má theigheann sé ag míoladóireacht leis siúd go mbeidh diomdha na bruighne air. Siúd é an diabhal céadna nach mbeadh mórán éisteacht' aige le aonduine
B'fhéidir an uair a bheadh a ráithe príosún déanta aige faoi'n mbuille sin go mbeadh diomdha na bruighne air. Comhairleochaidh an áit sin é
Ní chaithtear an t-achrann gan diomdha na bruighne
Is fhearr dhuit é a ghlacadh in a réidhteach anois agus gan diomdha na bruighne a bheith ort ar ball. Má bhíonn tú in do thús achrainn annseo ní ghabhfaidh leat
Tuilleadh diabhail aca anois, má tá diomdha na bruighne orra. Chaillfidís síol a gclainne mara dtosaighidís troid. Is beag atá dá barr anois aca ach mailí gearrtha
Beidh diomdha na bruighne ort má theigheann tú ins an gceann sin leis. Diabhal bréag nach mbeidh. Is uilce iad seo eile ná na h-easógaí má bhaineann tú asta é. Meastú an mbeadh suim aca sin iarraidh mharbhthach a thabhairt duit. Dheamhan a dhath!
Bhí diomdha air adeir sé nach bhfaca sé in am mé, go gcuireadh sé cumaoin eicínt orm = caitheamh in a dhiaidh.
Bhí diomdha an domhain air má b'fhíor dó féin, nach bhfuair sé scéala faoi'n tsean-bhean, go dteagadh sé ar an tsochraide. Ach bhí sochraide dlighte dhó annseo cheana agus ba bheag an luadh a bhí aige a theacht ann. Dar príosta muise, ní ag amhdú an uilc é, ní thaobhóchaidh muid é má bhíonn an t-anshógh air fhéin
Beidh diomdha an tsaoghail uirre mara n-iarrtar aon-duine de'n chlann inghean an Inid seo. 'Ar ndú' mo léan iarrfar, má airigheann siad (lucht iarrta ban) aon téagar in a h-aice
Tá sé cho maith dhom a rádh nach bhfuil diomdha ar bith orm faoi'n margadh. D'eitigh mé dhá phunta dhéag deich uirre luath ins an ló, ach is fearr liom ag duine muintreach í go fada, má tá sí aige faoi'n a luach féin (Diomdha = brón, duibhthean)
Ní raibh aon-diomdha ariamh uirre faoi'n a phósadh th'éis go raibh a muíntir uiliog ag casaoid uirre an uair sin mar gheall air. Níl beirt indiu ins an bparáiste cho teolaidhe léithe
Níl aon-mhaith dhuinn craos a dhéanamh. Tá ar ndóthain ólta againn. Má ólann muid níos mó, diomdha a bhéas orainn ar maidin
Tá a dhóthain diomdha air anois faoi nar imthigh sé an fhad agus bhí a dheis aige
Tóg anois é agus ná bíodh diomdha ort aríst
Níor bhac mé leis, té (cé) go raibh mé ar tí snaoim (snaidhm) a thabhairt dó an chéad-uair. Ach is fhearr sin féin ná diomdha a bheith orm aríst
Diabhal mórán diomdha a chuirfeadh sé ar chuid againn dá mbeadh an baile ar fad sínte cho maith leis. Ní deagh-éadáil ar bith iad sin
Níl aon-mhaith do dhuine rud a dhéanamh a ghabhfas 'un diomdha dhó = a mbeidh aithmhéala nó caitheamh in a dhiaidh air faoi; rud nach ndéanfadh sé dhá mbeadh breith ar a aithmhéala aige
Má dhéanann tú é sin anois — ní ag cur aithne ort é — gabhfaidh sé 'un diomdha dhuit féin
"Diomdha Rí na h-Aoine do'n té a thóigfeadh mo ghrádh uaidhm (uaim); Nach bhféadfainn a dhul dá féachaint aon-oíche Dhomhnaigh ná go moch Dé Luain". (Diomdha Rí na h-Aoine; diomdha Dé; ná raibh Dia buidheach dó!; go n-agruighidh Dia air é!)
Diomdha Rí na h-Aoine dhó le cleas a dhéanamh!
Diomdha an Rí dhuit nachar fhan mar a bhí tú, agus gan a dhul ag brughadh anuas annseo orainn, agus muid sáthach cumhang mar a bhí muid, d'fhuireasbhaidh do dhá sprionglán-sa (brionglán) a sháthadh treasna an teallaigh
Diomdha Dé dhuit nach dtarraingeann anuas scéal eicínt eile, agus gan an rud sin a choinneál seaduighthe i gcaitheamh na h-oíche. Ní maith scéal ar bith é a leanacht ro-fhada
Diomdha Mhic Dé dhi, marab uirre atá an t-uabhar. Is deacair a cuibhriú anois, ó fuair sí blas an gharrdha sin chor ar bith
Diomdha Dé dhó nach bhfanann as. Nach bhfuil a fhios aige gurb shin í an bhail a ghabhfas air, 'chuile uair dá dtaobhóchaidh sé an áit sin
Tá diomdha uirre leis nachar roinn sé an údhachta léithe = mí-bhuidheachas
 
dúid
Nach ámhuilleach anois a bhíos cuid de na daoine. Ní shásóchadh tada an té a casadh annseo nó gur chuir sé feac na sluaiste go filleadh dúda 'san talamh. Tá an scéal go maith marar bhris sé uiliog é, arae tá an talamh sin an-chruadh, agus chaithfeadh sé go raibh cloch aige in a éadan. Diomdha Dé agus Mhuire dhó ar chaoi ar bith!