Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: Teanntás

→ faiteach

Bhíodh muid an-fhaiteach fadó. Dhá bhfeiceadh muid póilí ná sagart ag teacht, ghabhfadh muid thar claí nó go dtéidís tharainn. Tá teanntás thairis sin sna daoine anois

→ faitíos

Níl faitíos a bháite air ar chuma ar bith agus an teanntás a níos sé ar an bhfarraige

→ fios

Níor mhaith liom fios a iarraidh ar aon duine faoi rud den tsórt sin, gan an-teanntás a bheith agam air

→ coimhthíos

Rinne sí an-teanntás orm i dtosach, ach shílfeá go bhfuil sí ag gabháil chun coimhthís liom le gairid pé ar bith cén fáth é.

→ baile

Dhá mbeinn ar mo bhealach abhaile, gheobhainn duine eicínt a ndéanfainn teanntás air le greim le n-ithe a thabhairt dom, ach fear gan airgead i mbaile mór, is olc an lón dó goile géar'.

→ beann

Dhá mbeadh beann ag S. L. ort, d'fhéadfá do rogha teanntáis a dhéanamh air, ach mura bhfuil, ní bheannódh sé sa mbóthar dhuit tada leis.

→ aiféala

Ná déan iomarca teanntáis air nó is in aiféala a bheas tú as a dheireadh.

→ buille

Breá nár fhan sé uathub agus ní fhéadfaidís an buille feill a thabhairt dó, ach níor bheo é gan a bheith ag brú orthub agus ag déanamh teanntáis leob má b'fhíor dhó fhéin. Is olc a chuaigh an teanntás dó as a dheireadh.

→ aire

Tabhair aire do do chois anois agus ná déan aon teanntás uirthi go snadhma na cnámha aríst — déarfaí caint den tsórt seo le fear a bhrisfeadh, a leonfadh, nó a chuirfeadh amach a chos; ná luigh rómhór ar do chois, nó ná lig do mheáchan mórán uirthi, go bhfása an dá chnámh ina chéile aríst.

→ amach

Is gearr amach i ngaol chor ar bith uaim é, agus dheamhan thairis sin de theanntás a rinne mé ariamh leis ina dhiaidh sin.

→ dia 1

Tá sé baclámhach ó bhroinn. Agus dheamhan a bhfuil thairis sin de theanntás aige ar na cosa ach oiread. Go deimhin is duine le Dia é, go bhfóire Dia orainn!

→ dochar

Tá bua eicínt aige. Níl baol ar bith nach bhfuil. Níor fhiafraigh sé a dhath dhíom ach an oiread is atá tusa a fhiafraí dhíomsa, ach siúl anall go dtí mé. 'Anseo atá an dochar,' adeir sé go leathfhánach, agus rug sé ar na féitheacha faoin nglúin, agus bhain sé fáscadh astu. Chuir sé pian bheag orm, ach ba bheag an bhrí í le hais an phian ghártha a bhíodh orm roimhe sin. 'Téirigh abhaile,' adeir sé. 'Tá sí deasaithe. Ná corraigh í go ceann trí seachtainí go snadhma sí ceart. Féadfaidh tú a bheith ag déanamh teanntáis uirthi ansin i leaba a chéile.' Sin é an fear a bhfuil an scil i gcnámha aige!

+

→ dorcha

Ní leithead ná móiréis é chor ar bith, ach sin é an bealach atá leis. Tá sé an-dorcha den tsaol, mura mbeadh an-teanntás aige ort. Dhá mbeadh, ní féidir a chur ina shost chor ar bith. Caitheann sé stráisiúin mhóra anseo agamsa, agus 'sé an cainteoir é! Tá a mhaisce, agus gnaíúil

TUILLEADH (1) ▼

Bíonn sí an-dorcha liom, théis a bhfuil de theanntás aici orm. Ach dheamhan maith ann. Foscadh ar fad í. Níor chaintigh sí amháin liom faoin inín, ná go raibh cuimhne ar bith aici imeacht

→ dornán

Níl roinnt punann ná dornán idir é féin ná an cliamhain anois. Measaim nach bhfuil siad an-gheal dhá chéile chor ar bith, ach go mbeannaíonn siad dhá chéile ar aontaí agus ag teach an phobail. Ach ní dhéanann siad níos airde ná sin de theanntás ar a chéile, sílim

→ drogall

Bhí drogall orm aighneas ar bith a chur uirthi tharla nár labhair mé léithe ariamh. Níor mhairg ar bith dhuitse é: bhí tú in ann teanntás a dhéanamh uirthi

+

→ déan 1

Ní dhéanaim teanntás ar bith air (fc. teanntás)

TUILLEADH (1) ▼

Is deacair leis teanntás a dhéanamh ar aon duine

→ déanta

'Sé an diabhal dearg é mura bhfuil tú déanta ar an mbaile sin fós. Breá nach mbrúnn tú orthu. Ní fhéadfaidh siad thú a ithe. Buail amach ar cuairt, agus déan teanntás orthu. Chonaic mise laethúil fáilí ariamh iad, ach tá an iomarca den phúcaíocht ag siúl leat féin ó chaithfeas mé a rá leat …

→ díol 2

Dá mbeadh mo dhíol teanntáis ionam, bhrúfainn air, ach sin rud nach raibh ionam ariamh as baile amach

→ dóigh 1

D'fhéachfadh sé lena theacht isteach dhá bhfaigheadh sé an dóigh ach ní bhfuair. Ní raibh mé dhá iarraidh. Sháródh sé muid ceart críochnaithe. Cén bhrí, ach ní chuirfeadh an tubaiste ag imeacht é ó dhéanfas sé teanntás in áit

→ dúisigh

Déarfá le breathnú air nach bhfuil ann ach codladh ina dhúiseacht agus nach bhfuil meabhair ar bith ann. Ach deir siad ina dhiaidh sin go bhfuil éirim mhór ann nuair a bhainfeadh sé amach chun cainte. Ach is beag duine a ndéanann sé teanntás ar bith air

→ téigh chun

Tá sé ag dul chun teanntáis anois ar na daoine

→ téigh roimh

Níl mé in ann teanntás ar bith a dhéanamh uirthi fós, agus mura bhfuil ag Dia, tá faitíos orm nach mbeidh ach oiread. Mé féin is ciontaí. Ní dheachaigh mé roimpi nuair a bhí agam a dhéanamh an lá ar chuir mé amach í, ba cheart dom a dhul ag fear cnámh léithe, ach bhí mé dhá chur ar an méir is faide i gcónaí ag ceapadh go dtiocfadh sí aici féin uaithi féin

Teanntás (24)