díol
—briathar, ainm briathartha, ainmfhocal
1.
an rud a bheadh agat, a thabhairt do dhuine eile ar airgead.
a.
+–
Díol ar an bpínn is airde má fhéadann tú
Díolann sé i gcónaí ar an bpínn is airde nó is cinniúint air é
TUILLEADH (11) ▼
Dhíolfadh sé an seanasal sin anois ar phunt
Dhíol sé ar leath a luach í
Dhíol sé a chuid talúna le fear anuas, ar cheithre chéad
Díol le S. í. 'Sé is fhearr a íocfas thú
Is mór faoina luach a dhíol sé an chruach mhóna sin. Dhá ndíoladh sé faoina droim í, nuair a d'éiligh J. a ceannacht, is mó a bheadh aige dhá barr ná mar a rinne sé
Díol leat í má thograíonn tú. Is córa dhuit thú féin a shásamh ná duine ar bith eile
Dhíol mé maith go leor iad. Ar ndóigh is maith an rud do dhuine roinnt dhá shásamh a fháil
Dhíolfadh sé an bullán siúd anois ar shladmhargadh. Tá sé thar bharr a chéille aige ag dul i mbradaíl
Díoladh ar a luach an bhó sin
Dhíoladh sé ó chúig cinn déag go dtí scór bainbh chuile bhliain roimhe seo, ach sílim gur fear bochtaithe anois é — le hais mar a bhí sé ar aon chor
Dhíol mé. Chaith mé uaim iad. Bhí chuile shórt faoi ráta inniu ar an aonach
+–
Ní bhfaighidh tú aon díol ar an móin sin — ní cheannóidh duine ar bith uait í
Is beag an díol atá ar rud ar bith anois
TUILLEADH (11) ▼
Níl díol ar thada ó tháinig an cogadh seo le hais an chogaidh a bhí ann cheana
Dhá mbeadh díol ar bheithígh, thógfadh muid iad, ach ní fhiafrófar dhíot ar aonach cá'il tú ag dul leo
Níl rud ar bith is mó a bhfuil díol uirthi ar an saol seo ná móin. An té a thabharfadh aire don mhóin ní fhágfadh sí ar deireadh é
Dhá laghad díol dhá bhfuil ar bheithígh, bheadh na daoine thart uileag murach iad. Céard a d'íocfadh cíos, agus a cheannódh beatha agus éadach?
Tá beagán díol anois ar bhodógaí
Is lú an díol atá anois ar chuile shórt ná a bhí an t-am sin a raibh na beithígh stoptha an bhliain cheana
Ní díol mór é sin — lao
Díol fánach a rinneadh ar an aonach inniu — sea sin
Rinne sé drochdhíol — ní bhfuair sé a sháith ar an rud a bhí sé a dhíol
Bhí an-díol ar bhromaigh ar aonach na G.
Is iomaí díol a rinne sé an lá sin — ól, sweets, maidí milis, brioscaí agus chaon tsórt
+–
Tá fataí le díol agam
Tiocfaidh an capall siúd ó dhíol uileag air. Bíonn sí ar chuile aonach aige ach ní bhíonn fear a fiafraithe ann ina dhiaidh sin. Gheobhaidh sé anró uaithi
TUILLEADH (1) ▼
Fanfaidh sí aige ansiúd gan díol nó go dtuga sé anuas ar a luach í. Le margadh a dhéanamh ní mór beirt a shásamh. Is gránna an rud do dhuine a bheith ina scanrachán ar fad
+–
Tá sé in am a gcur chun díolta feasta — a gcur dhá ndíol ar an aonach nó ar an margadh
Tá sé thar am na bainbh sin a chur chun díolta, tá sin
TUILLEADH (1) ▼
Bhí an-mhéid sna turkeys shular cuireadh chun díolta iad
·
"Nuair a labhras an chuach ar sceich gan duilliúr, díol do bhó agus ceannaigh arbhar" (seanchomhairle) — má ghaireann an chuach roimh theacht don duilliúr ar an gcrann, beidh gorta ann an bhliain sin, agus más le duine a chríonnacht a dhéanamh, cuireadh sé beatha i leataobh le haghaidh na coise tinne ar uain nó ar éigean
"Pós ar an gcarn aoiligh agus díol do bhó i bhfad ó bhaile" — má phósann tú do chomharsa bhéal dorais nó bean aitheantais, tuigfidh tú céard a bhaineas di, agus céard iad a suáilcí agus a duáilcí, thar is an bhean thar tír isteach nach bhfuil aithne ar bith agat uirthi. Ar an gcóir chéanna, is feasach do chuile dhuine dhá gcónaíonn in aice leat cén chaoi a bhfuil do bhó, ach ní bheidh a fhios ag an bhfear i bhfad ó bhaile é
b.
brath a dhéanamh.
+–
Dhíol siad sin an tír. Dhíolfaidís a máthair ach airgead a fháil uirthi — rinne siad spíodóireacht nó brath ar dhaoine eicínt nó ar chúis eicínt a bhí ag dul chun sochair don tír
Bean a dhíol é ina dhiaidh sin. Rinne sí scéala air
TUILLEADH (1) ▼
Sa L. a díoladh é. Bhí sé i dteach ann ar a chaomhúint agus cuireadh uisce ina chuid piostail, agus chuaigh fios ar an Arm Dearg ar chúla téarmaí
2.
·
Díol an Choirce, Díol an Ghabhair — cluichí nó cleis (fc. lch 225-229 Obair agus Luadhainn — Ó Gaora)
Díol na mBromach — cleas (fc. bromach)
3.
íoc; íocaíocht.
+–
Is iomaí duine a bheadh ar meisce mura mbeadh aon díol air (seanfhocal) — is iomaí duine a bheadh ar meisce, dá mbeadh gan aon íocaíocht nó díolaíocht a bheith ar an ól. Is annamh anois a bhíos ciall ar bith ar fud na Gaillimhe le díol ach amháin sell. Íoc an gnáthfhocal Gaillmheach ar pay, ach tá díol ann i mbeagán ráití freisin
D'ól sé a bhfuair sé ach níor chaill sé féin mórán leis. Á, ar chuala tú ariamh é; is iomaí duine a bheadh ar meisce mura mbeadh aon díol air
TUILLEADH (5) ▼
D'ólfadh sé a dtuillfeadh sé, ach ní hé féin is measa ina dhiaidh sin. Caitheann sé a mbíonn aige ar shúdairí. Iad sin ag maíochtáil leis mo léan, agus ag gabháil abhaile dallta chuile oíche. Is iomaí duine, arsa tusa, a bheadh ar meisce mura mbeadh aon díol air
Ní mó ná dhá bhfaightheá gan tada é go mbeifeá ar meisce anois. Is mór a bheadh ar meisce mar adeir an fear fadó, mura mbeadh aon díol air. Is gearr le dhul puintín gágach airgid anois i dteach ósta má bhíonn beirt nó triúr abuil a chéile ann
Tá sé sin ina chreagaire chomh mór agus atá as seo go Breatain. Dhá mbeadh sé in éindí leat go Lá Philip an Chleite, ní thairgfeadh sé aon deoir a ghlaoch, ach d'ólfadh sé go súite é. Is mór leis atá amhlaidh. Ach chreidim gurb iomaí duine a bheadh ar meisce mura mbeadh aon díol air
Bhí daoine ar meisce aréir, agus ag troid agus ag bruíon, nach bhfaca aon duine aon deoir ag dul ar a mbéal ariamh cheana. B'fhurasta sin dóibh ar ndóigh: is mór a bhíos ar meisce nuair nach mbíonn aon díol air. Fuair siad in aisce é
Sin iad na carracháin chéanna nach bhfeicfeá mórán meisce orthu murach daoine a bheith ina bpleotaí dhá chaitheamh acu. Tá sé ráite ariamh gur mór a bheadh ar meisce mura mbeadh aon díol air
+–
Dhíol sé an déirce — d'éirigh sé as an lathaigh; d'éirigh sé as an donacht, nó as an mbochtaineacht
Ní raibh béilí na hoíche aige sin nó gur phós sé, ach dar fia dhíol sé an déirce ó shin. Is fearr éirí as ná titim ann ina dhiaidh sin
TUILLEADH (5) ▼
Ó rinne siad an teach nua, dhíol siad an déirce. Tá sruth is gaoth leo ó shin
Dar mo choinsias, ní aithneoidís daoine dona ó dhíol siad an déirce. Galántacht agus galamaisíocht uileag ó shin iad. Onóir — onóir dhona!
Má dhíol siad an déirce féin, dheamhan a bhfuil dhíobh mar atá tuilleadh a bhí bocht agus a d'éirigh suas. Cuid den dream seo a fuineadh agus a fáisceadh as an mbochtaineacht, chomh luath agus a éiríos siad as an lathach chor ar bith, ní ligfidh siad orthu féin go bhfeicfidh siad thú. Ach iadsan, diabhal mé go bhfuil siad cainteach carthanach agus nach ndúnfaidh siad a súile ar aon duine, bocht ná saibhir
Dhíol sé an déirce, ach m'anam má dhíol, nach i ngan fhios dá chnámha féin sin. Tháinig sé isteach ansin thuas áit nach raibh slí do choise de thalamh, agus an méid sin féin chomh maolscreamhach leis an bpláta sin. Chuir sé a chuid allais leis. Bhí sé amuigh moch is deireanach ag obair agus ag luain, ag rómhar agus ag fuirseadh. Rinne sé cat agus dhá rioball ann. Ach rinne sé seanfhear dhó (dhe) féin fiche bliain roimh an am freisin
Díolfaidh sé siúd an déirce má ghníonn éadan agus treallús dó é. Dheamhan fear a chonaic mé ariamh a bhuailfeadh faoi chuile rud ach é. Chuaigh mé síos thairis an lá faoi dheireadh agus é ag déanamh láthair mhoirtéil ar an tsráid. 'Cé le aghaidh í,' arsa mise. 'Le aghaidh giall a chur ar an tobar,' adeir sé, 'i gcaoi is go bhféadfar buicéad ar rópa a ligean síos ann nuair a thiocfas an triomach.' Fear ar bith a chuimhneodh ar intreacht den tsórt i mbrollach an earraigh, is fear é a dhéanfas cúis mise i mbannaí!
·
Diabhal a fhios agam an bhfuair sé aon díol ariamh air — díolaíocht, íocaíocht
Má théann tú i mbannaí déan díol (fc. díolaíocht, bannaí)
díol in iontrálacha eile (100+)
→
dáil
Dhíol sé a chuid talúna anseo agus chuaigh sé suas i ndáil le Baile Átha Cliath. Deir siad go bhfuil feilm mhór aige ansiúd
→
danra
Mo chreach mhaidne, tá a bhfuil sa teach ansiúd chomh danra le chéile faoi bhuille ar bith oibre a dhéanamh: dar leat féin gur ag comórtas le chéile a bheidís, go bhfeicidís cén duine acu ba deacra a chur amach agá n-a chuid oibre. Gróigfidh fear acu é féin ar an teallach agus déanfaidh fear eile agus fear eile an cleas céanna, nó nach mbeidh áit ag míoltóig ina ngaire. Níl go dona ann ach an díthreabhach bocht is athair dóibh atá amuigh moch deireanach ag saothrú. Sin é an díol trua ar chaoi ar bith
+
→
daoire
Ar ndóigh bheadh sin ceart go leor: ceannacht ar a shaoirse agus díol ar a dhaoirse. Is gearr go mbeifeá in do cheithearnach an uair sin ar chaoi ar bith. Ach faigh thusa an té atá in ann é sin a dhéanamh. Cuirfidh mé geall leat go gcinnfidh sé ort
TUILLEADH (2) ▼
Tá an chaint sin ceart go leor. Bhí earra ar bith a bheifeá a cheannacht ar a dhaoirse le linn an chogaidh cheana. Ach níor thaise don rud a bheifeá a dhíol é. Bhí lán laidhre ar ghamhainín, ar mhuic, ar chaora agus ar chuile shórt ní. Breathnaigh ar na haontaí anois. Dheamhan ar fiafraíodh dhíom cá raibh mé ag dul le trí aonach. Tá láimh na dó ceart go leor, ach ní fheicim cá'il láimh na tarrthála
Níl aon cheannaitheoir faoi sheacht ranna na néal is measa ná í, théis chomh taithithe agus atá sí ar aontaí. Ceannaíonn sí chuile bheithíoch ar a dhaoirse, agus cinneann uirthi a cuid féin a fháil air aríst agus í dhá dhíol. Dheamhan tógáil a thugas sí orthu ar aon nós le tada a bheith aici astu
Baol air siúd a bhodóigín a dhíol leat. Ar an dá luath is a bhfaca sé go raibh tú líofa ag (chuig) a ceannacht, ní ligfeadh sé lag labhartha as na aon phunt dhéag í. Ag iarraidh thú a chur uaithi a bhí sé an uair sin. Ba mhór leis duit í pé ar bith cén t-airgead a thiocfá léithe. Tá sé chomh daoithiúil le aon duine a chonaic mé ariamh
+
→
de
Níl díol na hoíche de mhóin istigh
TUILLEADH (3) ▼
Tá do dhá dhíol den ealaín (d'ealaín) agat ar fad
Tá mo dhíol den spealadóireacht agamsa aríst i mbliana
D'fhiafraigh sé dhaom an raibh aon uain le díol agam
Tá do dhá dhíol dea-chainte uileag agat. Breá nach bhfanann tú thoir ar do bhaile fhéin agus a dhul ag dea-chaint leo, go bhfeice tú cáid a éistfear leat. Ba ghearr go mbeadh rud ar a shon agat, deirimse leat!
Tá deacracht ar churach a chur isteach ann ar chaoi ar bith. 'Sé díol an diabhail é le mulláin, agus mulláin chontúirteach
Más dea-dhíolaí féin é, is dó is fusa. Cuireann sé dhá fhoireann muc amach chuile bhliain agus níl seachtain ag éirí ar an mbean nach mbíonn seifte Gaillmheach aici. Tá sí in ann a dhul Gaillimh ar sheascach na gcearc féin, agus gan ubh ná eirín ag daoine eile le cur isteach ar a gcroí, ní áirím a ndíol. Is furasta dhá leithidí sin a bheith glan sna siopaí
Dá mba mise thú, dhíolfainn an bhó sin as an mbealach. Níl aon dea-ghealladh fúithi chor ar bith. D'aithneoinnse údar maith
+
→
dealg
Bhí gearrbhodach ag L. Sh. Ph. Níorbh fhéidir a choinneáil istigh, ach ag bóithreoireacht ó oíche go maidin. Bhuail sé agus mharaigh sé é, agus thug sé chuile dhíol air go minic. Chodlaíodh sé sa gcró leath na n-oícheanta an áit a gcuireadh an t-athair an glas ar an doras. Bhí bó aige le aghaidh lao an oíche seo agus b'éigean dó fanacht ina shuí dhá cionn. Tháinig an mac domhain san oíche. Ní bhíodh an t-athair ag cur araoide ar bith an uair seo air — bhí sé sáraithe aige agus gan maith dhó ann. Dar fiagaí dúirt sé an oíche seo leis gan drochmhúineadh ar bith: 'is fhearr leat ag bóithreoireacht agus ar do chuid drabhláis,' adeir sé, 'ná a theacht isteach in am, agus aire a thabhairt don bhó, i leaba t'athair bocht a bheith caillte anseo dhá cionn.' Níor dhúirt an stócach tada ach bualadh siar a chodladh. Chuaigh an t-athair a chodladh as sin go maidin. Nuair a d'éirigh siad ar maidin, ní raibh an gearrbhodach sa teach, ná ar an mbaile. Cuireadh tuairisc, ach ní raibh fáil in áit ar bith air. D'fhan mar sin go bhfaca siad suim aimsire agus gan tuairisc ná fairnéis air, ar an bhfad sin. Sin é an uair a scríobh sé as Meiriceá agus chuir sé céad punt abhaile ar aon láimh amháin. Bhí an-tsaothrú dhó ar an railway. 'Sé an focailín sin adúirt a athair a spadhar é, i gcruthúnas duit nach bhfuil lot ar bith nach mbeadh dealg chomh dona leis
TUILLEADH (1) ▼
Má tá a dhealg sáite inti sin anois aige, ní ligfidh sé di go gcuire sé síos sa talamh í leis an díol a thabharfas sé uirthi. Sin é an sórt duine é. An té a mbeidh sé ina aghaidh beidh sé ina aghaidh, agus níl aon mhaith a dhul ag brú air. Is duine é a thabharfas a chuid faltanais i gcréafóig leis.
+
Dheamhan an ceann muis. Dheamhan é. Ba díol déirce le na daoine "na Meiriceánaigh" féin a fháil anois, ach níl siad sin féin ann
TUILLEADH (1) ▼
Dheamhan murar dhíol sé aríst í — dhíol sé aríst í. Níl san dheamhan anseo ach neartúchan
+
→
déan 1
Mura bhfuil sé aige, 'sé a dhíol a rinne sé. Dheamhan ceo eile.
TUILLEADH (1) ▼
Ní bheadh aon tsásamh aige ann, mura ndéanadh sé a dhá dhíol óil. Sin é an béas atá aige i gcónaí
+
→
déan le
Níl díol tí de chlocha ansin agat, hé brí céard a dhéanfas siad lena chur stór amháin
TUILLEADH (1) ▼
An diabhal bocht muis, is furasta a díol d'fhear a thabhairt di anois! Dhéanfadh sí mór le duine ar bith a dhéanfadh mór léithe, ach is mór m'fhaitíos go bhfuil sí sa ngearradh dhíobh. "An tslat atá sean, ní fhanann uirthi aon mheas"
→
déanta
Déanta na fírinne, ní dhíolfaidh mé iad go sásaí mé mé fhéin go maith. Tá an iomarca caillte agam leo lena ligean uaim ar bheagán
→
deargán
Sin deargán ceart anois — an clúdach atá ar an gcopy sin. Cá'il an cineál sin dhá ndíol? Is fadó an lá nach bhfaca mé a leithidí cheana
→
deascán
Dhíol sé deascán mór turkeys i mbliana, agus má dhíol féin, dheamhan mórán a bhí dhá mbarr aige déarfainn. Bhí an-dola air dhá mbeathú
Ní bhuailfidh sé aon ghráinne coirce an tseachtain seo anois. Má tá an t-engine briste, ní foláir seachtain go maith a fhágáil ag an deasúchán. 'Sé díol an mhí-ádh a leithidí sin a dheasú má bhuailtear suas iad
D'fheicinnse deileadóirí ar na haontaí roimhe seo ag díol tuirní agus rothaí tuirní ach ní fhaca mé aon duine dhá ndíol anois leis an tsíoraíocht. Bhí mná aráin agus abhrais ann an uair sin, ach cá'il an bhean óg in do thír inniu a bhfuil a fhios aici le breith ar thuirne agus próiste a shníomh. Tointe fada na hóinsí a bheadh ina diaidh, dhá mbuaileadh sí faoi
Deimheasóirí maith í sin. Ná déan níos airde léithe ná beannú di sa mbóthar. Sin é do dhíol
+
→
déirce
An bhfeiceann tú an díthreabhach sin thoir — M. J. Ní díol trua go dtí é. Nárbh fhearr dhó sin go mór fada anois, an geadán sin a dhíol amach agus imeacht ar an scoir, sin nó mála na déirce a chur air fhéin, ná a bheith ag iarraidh muiríne a thógáil idir dhá chlochar ansin
TUILLEADH (3) ▼
Shílfeá gur déirce a bheadh sé a thabhairt duit dhá n-iarrthá tada air. Is mór an t-ionadh go bhfuil sé ag díol tada, agus chomh daoithiúil agus atá sé. Ní dhíolfadh ach an oiread, meireach an áit a bheith faoina mhullóig féin aige, agus nach bhfuil aon dhuine le dhul ina bharr air
Dhíol sé an déirce (fc. díol)
Díol (díon) déirce (fc. díol)
Mharaigh sé muic faoi Nollaig — ceann a bhí suas le chúig clocha déag meáchain ar a cois. Chuir sé oiread na fríde againn — díol béilí amháin. Níor dhéircí dhúinn é. Dar mo choinsias, níor chomaoin dó. Dheamhan ceo a bhí anseo ariamh nár roinneadh droimscoilte leis — nár roinneadh sin. Beidh a shliocht air: an rud céanna a dhéanamh leis aríst
+
Bhí cúigear aige siar chun deiridh agus triúr chun tosaigh, agus murab in é díol mótar ar bith, castar leis é
TUILLEADH (3) ▼
Díol cam air féin agus ar a chapall. Chuir mé aisti, agus 'sí a bhí ar deireadh ar fad
Tá a deireadh díolta anois (móin)
Dhíol sé an bhó ar na chúig phunt dhéag as deireadh na cúise. Chreidim go mba mhór leis a tabhairt abhaile
Tá sórt púdar eicínt dhá dhíol i dtithe na ndrugaí i nGaillimh a bhainfeadh an deirgeadas sin as páistí ar an bpointe
+
→
deis
Má fhaighim deis ar bith ar an asal sin aige, bascfaidh mé é. Deir tú leis a theagas san iothlainn agam chuile oíche, ach tá a dhíol céille aige le bheith imithe shula éirím ar maidin. Sin é an gleacaí
TUILLEADH (2) ▼
Nach breá an deis a chuir sé ar an seomra siúd. Is seomra ordnáilte ceart anois é. Tá díol rí de theach aige gan bhréig ar bith
Níl aon mhaith dhuit ag caint ar an rud sin anois. I ndiaidh a chéile a déantar na caisleáin. Tá do dhíol de theach agat faoi láthair. Fan go dteaga sé ar do dheis agus déan ceann ansin. Ach cén smál a bheadh ort a dhul ag bacadh leis anois agus a bhfuil eile ag glaoch ort
→
deiseal
Tá mé ag ligean súgáin dhó sin ó mhaidin, agus é dhá mbriseadh. Scaití casfaidh sé deiseal iad: scaití eile, tuaifeal, agus murab in é, 'sé a dhá dhíol fuinnimh a chuirfeas sé ann nó go ndéanfaidh sé míle píosa dhó. Go gcuire Dia an t-ádh ort, agus beir ar an gcor shúgáin uaidh as a láimh, agus ná bíodh sé ag cur chantail orm níos faide
→
deisiúil
Mura bhfuil sé deisiúil muis, tá sé féin agus a chosúlacht in aghaidh a chéile, tá sin. Nach bhfuil díol duine uasail de chulaith éadaigh air, agus an bhfeiceann tú an mótar atá aige. An bhfuil a mhacasamhail sa tír?
→
deoin
Mura bhfana sí ann dá deoin, níl agat a dhéanamh ach a díol. Ní fhaca mé aon bhó ariamh as an ruta céanna nach mbeadh an bhradaíl agus an chneámhaireacht ag imeacht léithe
+
→
deoir
Anall leis go dtí mé os comhair a raibh ann. 'Tá tú agam,' arsa seisean. 'Thusa a dhíol an bhodóig liom a bhí tolgtha.' Fhóbair dhom titim i mbun mo chos. Ní thabharfainn deoir fhola le náire.
TUILLEADH (1) ▼
Shíl mé nach mbeadh deoir ar bith le déanamh aige agus a bhfuil curtha aige le mí. Ach is cosúil nach bhfuil a dhíol aige fós di
+
→
deoladh
Is beag an deoladh é mo dhíol, ach ní fhaighim sin féin
TUILLEADH (1) ▼
Is beag é mo dhíol — deoladh beag dhá cheann de ló. Ní iarrfainn aon ghreim choíchin i lár an lae. Nach bhfuil a fhios agat féin ansin gur deacair dhomsa aon rath a bheith orm, agus gan mé ag caitheamh aon cheo ach mar sin
→
dia 2
Lig sé an Aoine air féin gan a dhul siar ina choinne, agus ná raibh ann mura raibh sí díolta ag an bhfear thiar roimhe
Tá diabhlaíocht Shasana in ann a tabhairt as chuile ghábh. Mo léan deacrach thú is fada an lá díolta leis an diabhal í, agus m'anam go bhfuil sé ag rith léithe ina dhiaidh sin
→
diachta
Is diachta nach gcrochfaí an diabhlánach, agus a bhean maraithe aige. Is mór an díol trua anois é mar dhóigh dhe, ach ní fheicim go bhfuil trua ar bith don chréatúr bocht atá faoin gcréafóig. Sin é an chaoi a mbíonn sé: fear dhá bheathú agus fear dhá mharú
+
→
diaidh
Do dhúshlán an bhochtaineacht a shamhlú anois leis. Is maith an scaitheamh ó d'fhága sé ina dhiaidh í. Dhíol sé an déirce mar adeir an ceann eile.
TUILLEADH (2) ▼
Níl duine ar bith aici anois le dhul i ndiaidh an chapaill. Caithfidh an bhean bhocht a díol
Ní bheinn i ndiaidh a raibh istigh is amuigh agam a thabhairt di, ná ní mhaífinn uirthi go brách é, murach an bealach gránna atá léithe féin. Dhá dtugtá an saol mór di, bheadh sí ag banrán ina dhiaidh sin nach raibh a díol aici
→
díbliú
Bhí sé ag díbliú ar de Valera faoi gan aon phraghas a bheith ar chaoirigh. Diabhal aithne air nach ag de Valera atá na caoirigh a cheannacht. ’Ní cheannaíonn de Valera caora ar bith ar bith,' adeirim féin. 'Níl aon talamh caorach aige.' 'Go leá mac an diabhail é an cneámhaire,' arsa seisean. 'Is mór an feall nach bhfuil díol a dhroma aige de thalamh eicínt nach n-éireodh sé as — an ruifíneach ós seisean é'
→
dícheall
Sin é an dícheall mar siúd, a dhícheall sin! Ní bheadh a dhíol féin móna bainte aige in imeacht ráithe, ní áirím in imeacht mhíosa!
→
díleá
'Sé an díleá sin, mar a d'inis mé dhuit, a chuir de dhroim tí é. Bhí sé fánach aige aon chúis a dhéanamh. B'éigean dó an teach agus an talamh a dhíol agus a dhul síos go G. Bhí sórt sipín beag ansin aige ar feadh scaithimh, ach níor éirigh sin leis ach an oiread. Tháinig an sirriam air agus thóg más beag mór a bhí aige ann in ómós fiacha. Fuair sé bás sa bpoorhouse faoi dheireadh agus faoi dhó (dheoidh)
Cá bhfaighidh na dílleachtaí bochta díol a bhfreastail anois? Is beag an tsúil le Dia a bhí ag duine ar bith a chuaigh ag déanamh a leithide de chleas
Tá an oiread dintiúirí ar an teirgéis bheag sin de leathchoróin dole, agus a bheadh ar dhúiche L. K. dhá mbeadh sí dhá díol. Níl aon leota de pháipéar dhá bhfuil mé a fháil faoi nach ndéanfadh stráca don teach. Fuair mé ceathair nó cúig de cheanna le mí …
→
diocach
Tá giocachín asail aige, agus is gearr an bás uaidh. Tá sé dhá chailleadh le truailleachas. Tabharfaidh seachtain eile a dhíol le déanamh dhó. Sin é an uair a bheas sé i dteannta ceart, nuair nach mbeidh tada aige le móin, aoileach ná feamainn a tharraingt
+
→
díogha
An mhóin bhán sin, sin í díogha an phortaigh. Caithfidh muid í sin a choinneáil dúinn féin, agus an chlochmhóin a dhíol. Ní dhrannfadh aon fhear lorry le móin bháin mura i ndán is go mbeadh sí an-fhliuch, agus go mbeadh sé ag iarraidh meáchain a dhéanamh, rud a bhíos siad ag iarraidh a dhéanamh scaití. Is cuma le cuid acu cén sórt cunús a chaithfeas tú acu. Dhá fhliche dá mbeidh sí, is amhlaidh is mó meáchan í
TUILLEADH (3) ▼
Más isteach ansin atá sé ag dul faoi dheireadh thiar, dar fia tá sé ag dul ag greamú don díogha ceart. Dá mbeadh sórt meas ar bith aige air fhéin, ní thaobhódh sé iad sin — cineál na bhfaochan agus na ngliomaigh. Nach diabhaltaí mór an dallach dubh a bhíos ar dhaoine thar a chéile. B'fhurasta dhó sin a dhíol de bhean a fháil ina rogha áit sa tír, thar is a dhul go dtí an staicealach míchuibhiúil sin … Ní mise atá dhá rá léithe. 'Sé ráite chuile dhuine é
Is deas an chaoi atá air anois agus é taobh le roghain an dhá dhíogha: an talamh a dhíol agus imeacht, nó an talamh a thabhairt do J. in ómós na bhfiacha atá amuigh aige air. Tuilleadh géar don diabhal aige ó chaithfeas mé a rá leis! Bhí slí agus seifte aige ansin agus tháinig an oiread aige ón dream a bhí i Sasana le trí bliana agus a d'íocfadh a raibh amuigh ar an mbaile. Ach b'fhearr leis ag imeacht dhá ól agus ag gobaireacht má b'fhíor dó féin. Ba in í an gobaireacht eile muis. Chuile shórt dhá raibh sé a cheannacht dhá bhánú. Nach bhfaca mé é ag díol dhá bhullán ansin thoir i mbliana a cheannaigh sé an t-aonach roimhe sin, agus bhí sé deich scilleacha an ceann briste iontu. Cén chaoi a bhféadfadh fear den tsórt sin cúis ar bith a dhéanamh!
I nDomhnach níl ann anois ach roghain an dá dhíogha: í a dhíol ar bheagán, nó í a fhágáil ansiúd go ndéanfaidh sí deannach sna cruacha. 'Sé an áit siar a shaoirsigh móin. Tá siad dhá fáil ann ar bhreith a mbéil féin. Dá mbeadh na daoine gan a dhul ar páí chor ar bith ag an ngovernment ach a gcuid móna féin a bhaint, agus iad uilig a theacht suas ansin ar aon phraghas amháin, tá mise ag rá leat go mbeadh móin ina hór. Ach faigh thusa an dream a dhéanfas é sin. Gheobhair muis!
+
Is olc an bhean díolacháin í. Tá sí róchuntasach. Dá mbeifeá ag síneadh leathchéad punt amach aici, agus dhá mbeadh an bille leithphínn le cois, d'fhanfadh sí go bhfaigheadh sí an leithphínn. Sin é an sórt duine í. Ní mhaithfeadh sí tada dhuit. Níl a díol cuntanóis inti ach oiread leis an té a thiocfas isteach chuici. Ní mór do bhean díolacháin a bheith fáilí i gcónaí …
TUILLEADH (2) ▼
Shílfeá go bhfuil tú ag brath ar a dhul ag díolachán bail ó Dhia ort! Séard a bhí agat a dhéanamh anois, cupla paidrín agus glac iallachaí a fháil, agus a dhul thart dhá bhfuagairt ó theach go teach — ag siúl romhat agus ag bailiú in do dhiaidh, mar adeireadh an Ceannaí Rua a bhíodh ag dul thart anseo fadó. Chuala mé M. Ph. Sh. M. — ós aige atá a fhios chuile rud — ag rá an lá cheana gur ag díol páipéir nuaíochta ar na sráideanna a thosaigh Lipton an tae. Más ea, ba mhaith a chuaigh sé dhó. Ach bhí sé crua coinneálach agus cion aige ar chuile phínn. Tiomsaíonn brobh beart, adeir siad
Bhíodh sé sin ag dul thart anseo fadó le carr agus capall ag díolachán. Tae a bhíodh sé a dhíol. Bhíodh go leor de na fir tae sin ag dul thart an uair sin. Is uathu a cheannaíodh chuile dhuine tae. Ní raibh thairis sin de mheas chor ar bith ar tae na siopaí an uair sin — mura bhfaighteá ó fhear an tae é … Is gearr ó shin chor ar bith é sin …
→
díolaí
Murach a dhaoireacht agus atá chuile rud, b'fhurasta do dhaoine a bheith ina ndíolaithe maithe, ach tá chuile shórt anois ar a dhaoirse ach an rud a bheas tú a dhíol. Níl a dhubh ná a dhath air sin
Tháinig mé le díolaíocht a dhéanamh leat. Tá sé thar am, ach dheamhan neart a bhí ag na daoine air, nó gur díoladh an dá shúgán muice sin
+
→
díol as
Ar dhíol tú as chor ar bith. Sin é an fáth a bhfuil sé chárta agat. Caithfidh athimirt a dhul ar an mbun sin
TUILLEADH (9) ▼
B'éigean dom mámh a dhíol as. Ba in í an láimh agat! Tháinig an-chóisir mhámhasaí agam i dteannta a chéile an uair sin. Sin é an chaoi a mbíonn siad: uair bheag agus uair mhór
Ar dhíol tú as an aon chor ar bith … Níor mhór duit. Murach go raibh díolta agat aisti shular thóg tú cúig do láimhe dhéanta, bheadh do láimh i bpaca. Tá imirt rómhaolscríobach ar na cártaí anseo ar fad. Dhá mbeifeá ag bord le daoine eile, is beag den tsleamchúis sin a bheadh ag siúl leat. D'imreofá na cártaí mar is ceart nó ghabhfadh do láimh i bpaca ar an toirt
Céard a dhíol tú as … Dó triuf. Sin é an áit ar chac tú ar na huibheachaí. Dhá gcoinníteá an triuf agus an muileata a dhíol as, bhí a gcosa nite. Ní mór duit a bheith chomh maith san airdeall ar do chuid drámhasaí agus a bheas tú ar do chuid mámhasaí idir ceathrar
Fhóbair mé gan díol as chor ar bith. Tá mearbhall eicínt orm anocht. Droch-chearrbhach arsa tusa
Tuige a bhfuil tú ag díol as … Cá'il an robáil? Nach bhfeiceann tú gur hairt atá iompaithe?
Chuaigh sé fhoisceacht mbeannaí Dia dhom a bheith díolta as, ag ceapadh go raibh robáil agam. Tá trí aon chaocha agam, ach ar ndóigh mo léan níl an aon cheart agam
Breá nach mbreathnaíonn tú ar do chuid cártaí. Dhíol tú mámh as ansin agus thú sách feidheartha mar a bhí tú. Ní chuirfinn ag imirt chnaipí thú … Na cúlchearrbhachaí atá ag déanamh ball séire dhíot, i dteannta chaon tsórt
Tá sibh ina gcíor thuaifil cheart anois. Níl agat ach cheithre chárta. Tá sé chárta agatsa. Dhíol tusa as, agus tá ceann le cois agat. Caithigí suas iad agus roinnidh aríst iad
Tuige nach é an dó beag a dhíol tú as i leaba an sé? Ná bí chomh siléigeach sin, a dhuine sin
+
Níl díol drár agus báinín sa ngiota sin, ach bheadh, murach gur diomalaíodh (nó diomlaíodh) é. Cé a bhí ag potráil leis ag iarraidh a ghearradh?
TUILLEADH (2) ▼
Shíl mé go raibh ní ba mhó drabhláis ná sin sa ngiota éadaigh sin, agus níor thug mé diomalú ar bith air. An-airdeallach féin a bhí mé dhá ghearradh. Gheobhaidh sé cnáimh le crinneadh díol an dá ghúna a bheith ann
Ná bac le fataí. Bhí díol baile d'fhataí ansin thoir murach an chaoi ar dhiomlaigh siad sin iad. Ní chreidfinn ón saol nár thug duine eicínt cruiteannaí astu, mar hé brí cén diomalú a gheobhaidís, níor cheart dóibh a bheith chomh hídithe agus atá siad
Ní raibh mé buíoch ná diomdhach den aonach. Feictear dhom go mba cheart dom cuid mhaith eile a fháil agus an dá rampaire muice a bhí agam, ach ar an gcaoi ar díoladh muca eile, ní raibh daorbhasctha chor ar bith dhom
+
→
díth
Féacha an díth céille a bhí air sin an gamhainín a dhíol ar chúig phunt i leaba a choinneáil nó go ramhraíodh muid é
TUILLEADH (1) ▼
Dheamhan bean a fuair sé agus ní de dhíth a shaothraithe é ach an oiread. Chaith sé cúig nó sé de phéiríochaí bróg ag dul na haistreáin sin siar. Cén bhrí, ach an t-am a raibh sé ag imeacht: ar an sneachta mór. Chonaic mé ag teacht isteach sa séipéal ansin thiar é, maidin Domhnaigh, théis a bheith ar a chois ar feadh na hoíche, agus níor dhíol trua go dtí é. Bhí cuisne síos as cúl a chinn
→
diúltach
Má bhíonn an seachadadh amach ann, beidh sé fáilí agus an-ghairm aige romhat. Ach más ag iarraidh cairde a bheas tú go ndíoltar an mhóin, deirimse leat gur diúltach an feithideach é le breathnú idir an dá shúil air
+
Sílim go ndiúltóidh an fear seo thiar na capaill ar fad uaidh seo amach. Rith an bromach air an lá faoi dheireadh ag teacht ón gceardcha, agus tá scáth air a cur faoi charr ar bith anois. Déarfá gur mó an bhrath atá aige a díol ar fad. Bhí sé ag rá inné go raibh caiple thrí lasadh ar an aonach cheana …
TUILLEADH (1) ▼
Ó anocht amach le cúnamh Dé, diúltóidh mise an chuartaíocht. Séard a dhéanfas mé feasta, síneadh siar ó chluais go rioball ar an teallach, na bróga a bhaint díom, na boinn a chur le tine, mo dhíol tobac a chaitheamh, agus neart cabaireachta a thabhairt do dhuine ar bith a chasfar isteach
An bhfuil a fhios agat cén chaoi ar chaith mé an lá: ag dul ag dlaoithiú sailí le aghaidh ciseáin. Tá rud beag seifte aici féin, agus dheamhan a dhath de chiseán aici a d'iompródh Gaillimh aon tSatharn beo é. Deir siad go bhfuil ciseáin dhá ndíol i nGaillimh, ach mo chreach mhaidne, ní saill gan fiacha iad sin
Tá caint mhór ag Sasana ar na dliteanais atá amuigh aici ar an tír seo, ach níl caint ar bith aici gur bhain sí amach ár gcuid talúna le créatúlacht, agus go bhfuil sí anois ag iarraidh orainn a íoc ar ais léithe. Déirce dhá chuid féin don amadán. Sea i nDomhnach. Is fir gan fuil iad muintir na hÉireann má thugann siad na hannuities di. Ach tá cuid acu ag strócántacht ag iarraidh a dtabhairt di. Muid féin a dhíol a chéile ariamh — ariamh sa saol
+
→
dod
Is suarach an t-ionadh dod a theacht air agus aos óg an dá bhaile ag rith i ndiaidh na hiníne air timpeall na hiothlann. Nach in e a dhíol údar doid a dhuine sin
TUILLEADH (1) ▼
Is beag den dod sin a bheadh ag imeacht leis dhá bhfaigheadh sé a dhíol tobac, ach tá easpa an tobac in ann dod a chur ar dhuine ar bith
→
dodaire
Déarfainn gur dodaire maith í an múille sin ag T. Ch. Ach chreidim gurb annamh le múille gan a bheith ina dodaire. Bhíodh ceann agamsa anseo fadó agus b'éigean dom a díol. Nuair a bhuailfeadh an daol sin í, ní bheadh a fhios agat cá gcónódh sí leat féin ná leis an gcarr. Tá daoine ann a bhaineas ceart maith díobh, ach má tá, ní mise é