Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

intinn (24)

 
Tá dhá intinn ag an nG. — dhá chineál tréathra nach bhfuil aon chosúlacht acu le chéile; dual personality
+
daille
Mura bhfuil daille ar a shúile, tá daille ar a intinn
TUILLEADH (1) ▼
Níl daille ar bith adeir siad, is measa ná daille na hintinne. Thiocfá ó chuile dhaille eile, ach níl aon teacht uaidh sin
 
'Sé a labhair go daingean. Bhí a fhios agam ar an bpointe nach dtiocfadh aon athrú intinne dó ón gcaoi ar labhair sé
 
Ní raibh aon dea-intinn ariamh ina chineál. Ní raibh muis
+
déan 1
Rinne sé intinn eile — shocraigh sé rud eile a dhéanamh; shocraigh sé a mhalrait de rud a dhéanamh; d'athraigh sé a intinn
TUILLEADH (5) ▼
Tá sé bog te ag dul ann anois, ach feicfidh tú féin air, go ndéanfaidh sé intinn eile roimh thráthnóna, agus nach ngabhfaidh sé ann
Bhí sé ag stróiceadh ag iarraidh tae ar ball. Ní féidir go bhfuil intinn eile déanta aige ar an toirt.
Ná tabhair aird ar bith air sin. Tá sé mar sin anois, ach ní fheicfidh tú chúig nóiméad go ndéanfaidh sé intinn eile. Ba mheasa an té a thabharfadh aird air ná é féin
Is diabhaltach nach seasfá ar aon rud amháin agus gan a bheith ag déanamh athrú intinne chuile phointe. Is deacair d'aon duine fios t'intinnese a bheith aige ar chuma ar bith, mar níl sé agat féin
Ní féidir gur ag brath ar intinn eile a dhéanamh a bheadh sé
 
Tá an diachair go deo ar chuid de na slóchtaithe. Bíonn intinn an-ard acu. An bhfuil a fhios agat an bádóir a bhí istigh leis an móin inné? Dhá gcloistheá é sin ag róstadh agus ag scóladh, mhaithfeá do Dhia gan a bheith ag éisteacht leis
 
diaidh
Ní bhreathnóidh sé díreach chor ar bith ort ach i ndiaidh a leicinn. Ní fhaca mise a leithide de phúcaíl ar aon duine ariamh. Do dhúshlán déan amach céard atá ina intinn aon uair.
 
Tá doimhneacht ina intinn sin nach mbeadh a fhios ag duine dhá gcaitheadh sé dhá lá a shaol ina bhail
 
dóirt
Beannacht Dé dhuit! Ná samhlaigh a chuid bróg sin liom, muran leat corraí intinne a chur orm. Cheannaigh mé péire an lá cheana uaidh ar dheich is dhá fhichead. Ní raibh siad seachtain ar mo chois nuair a bhí an dórtadh isteach thríothu. Dheamhan focal bréige atá mé a dhéanamh leat. Luach mo dheich is dá fhichead, níl díon deor iontu. Nach in é an scrios i dtír!
 
domhain 2
Tá intinn an-domhain aige
 
dorcha
Dream dorcha fréna chéile iad sin. Tá siad an-lách agus an-tsoilíosach, ach ní bhfaightheá fios a n-intinne dhá mbeifeá abuil siad dhá lá do shaoil
+
Bhí intinn mhór acu agus bhí siad an-doriartha go deo. Beannacht Dé dhuit! Ní bhíodh comharsanacht ar bith sna bólaí sin roimhe seo ach chlaon siad roinnt le gairid. Is cosúil nach bhfuil an aos óg atá éirithe suas ann anois chomh hamscaí agus a bhí an tseanmhuintir. Ní fearr dóibh fhéin a bheith
TUILLEADH (1) ▼
Is maith doriartha an buachaill é sin i mbéal maidne mura mbeidh a bhricfeasta ina mhínis (fhianais) ar an mbord ar an dá luath is a n-éireoidh sé den leaba. Deirimse leatsa gur suarach an éadáil é sin, ná ceann ar bith eile a bhfuil a intinn aige
 
Glac comhairle ó dhuine dhoscúch a mhic ó, agus téirigh agus pós í. Tuigimse go maith do chúrsaí. Níl tú luiteanach leis an mbean. Bhí mise ar an gcóir chéanna. D'iarr m'athair — go ndéana Dia grásta air! — mé a chur isteach ansin thiar tigh Sh. Ch. Spréach mé go ndéanfaí a shamhailt liom. Bhí láimh agus focal idir mé féin agus bean eile. Leathbhliain ón lá sin, bhí an bhean sin pósta agus mise gan Murchadh gan Mánas. Seachain thusa a n-éireodh an rud céanna dhuit. Ar chuala tú ariamh é. "Bíonn cuid de na mná agus an grá acu ar bharrú (barra) a méar; Tá a n-intinn agus a n-aigne le fáil ag fearaibh an tsaoil." Ná himrídís ortsa chomh maith le duine
 
Dheamhan smeach ar bith a ghníos sé sin ach ar an draíodóireacht sin. Mo léan géar is deacair fios a intinne a fháil ina dhiaidh sin
 
dúch
Deir siad nuair a bhíos bric eile ar a thí gurb in é an uair a dtosaíonn an láimhíneach sin ag cur dúigh uaidh. Ní fhágann sé míor meacan den fharraige ina thimpeall nach mbíonn faoi dhúch aige. Ní léir don iasc eile ansin é. Bhí mé fhéin agus máistir scoile a bhí anseo thuas ar leave tigh J. amuigh ar meath an bhliain cheana. Ná raibh ann mura mbuaileann ceann acu é. 'Caith amach é i dtigh diabhail,' adeirimse, 'ní eallach ar bith é sin le bheith dhá bhuachailleacht sa gcurach.' Diabhal caitheamh! Ag déanamh iontais de na dathannaí a bhí air a bhí sé. 'Oibrigh ort a bhuachaill,' arsa mise i m'intinn féin, 'ní móide go mbeifeá chomh dathúil ar ball.' Ach níor bhac mé níos mó leis. Tháinig muid isteach sa gcaladh ansin thíos. 'An bhfuil tú ag brath air an t-ógánach seo a thabhairt leat,' adeirim féin, agus theann mé siar scaithín ar an trá. 'Caithfidh tú treabhadh nó tiomáilt a dhéanamh, mar tá cúram orm an churach a chur suas.' Ní raibh fios na faillí aige. Beireann mo dhuine bocht ar an láimhíneach, agus ní leis an láimhíneach ab fhaillí é; scaoil sé scuaid as agus bhí an trá faoi dhúch aige suas go dtí an leicín shleamhain údaí sa meathdhuirling. Níor thaobhaigh mo dhuine na curachaí uaidh sin amach
 
dún
Ná bac leis an uair anois. Nach bhfeiceann tú go bhfuil sé dúnta isteach chun sneachta ar fad. Is gearr a d'fhan an ghaoth aneas. M'anam gur anois atá an ghaoth chomh luaineach le intinn mná óige. Aneas ar maidin, thiar in am dinnéir, agus thoir anois aríst. Dhá seadaíodh sí sa mbun a raibh sí ar maidin, dar príosta, ba ghearr uait claochmú
 
Is deacair S. a bharraíocht chor ar bith. Tá sé an-dúnárasach. Níl a fhios ag aon duine céard a bhíos ina chloigeann, má bhíonn tada ann. Ach bíonn. Tá sé an-domhain, ach leis an mbealach dorcha dúnárasach atá leis, ní bheidh a fhios ag aon duine choíchin cén intinn atá aige