daighean
—/dəin/
—mionfhocal cainte
1.
·
Daighean an mór duit deifir a dhéanamh (níl mé róchinnte gur an .i. daighean an is cóir a scríobh i gcásannaí den tsórt seo. Fuaim /ə/ atá ann)
Daighean an faide é ná an t-achar a chuaigh mise agus J. ag tóraíocht chaorach
+–
Daighean blas díom nach raibh báite
Daighean mo chos-sa a ghabhfas ann
TUILLEADH (5) ▼
Daighean thar an teach a ghabhfadh sé ar éadáil
Daighean caite a bhí den (an) phíopa agam go ceann dhá lá
Daighean fiú agus blaiseadh den bhainne a dhéanfadh an lao
Daighean a ligfeadh an faitíos dó a chois clí ná dheas a chur taobh amuigh de dhoras
Daighean mise a ghabhfas ann muis
2.
·
Daighean mura thoir atá an ghaoth aríst!
+–
Daighean mé nach dea-uair ar bith í
Daighean mé gur mór an feall é. Fear óg i dtús a shaoil agus a mhaitheasa
TUILLEADH (1) ▼
Daighean mé nach uait a thug mé í (móin). Ach ba bheag nach uait. Dhá mbeireadh an múr orm ag do chruaichse, is inti a rachainn
Féach freisin
→
daingean
daighean in iontrálacha eile (9)
+
→
daingean
Tá sé ag báisteach go daighean inniu
TUILLEADH (1) ▼
Bhí sé ag báisteach go daighean orm ag teacht aniar. Báitheadh go craiceann mé
→
dealaigh
Is deacair le na harraingeachaí sin dealú amach le creatlachaí duine. Is minic a bhain siad mí asamsa. Daighean mé go mbaineadh. Agus níl aon leigheas ó fhlaithis go talamh orthu, ach cead acu a seal a thabhairt
→
Diarmaid
Nó go ndéana Dia dearmad dó, daighean sluasaid a gheobhas sé uaimse aríst ná cuid de shluasaid. Is dathúil an scéal é, an feac a bhriseadh inti, agus gan fad méire ag gabháil liom ach í
Tá ceann beag ag N. agus ní dhéanann sé suaimhneas ar bith ach ag diúgaireacht leis i gcónaí. Dar brí an leabhair, chuirfeadh sé carghas ort ag breathnú air. Dheamhan suim ar bith aici féin ann. Dúirt mise léithe é a thabhairt siar go bhfeicfeadh an dochtúr é. 'Dheamhan dochtúr muis,' adeir sí, 'ná cuid de dhochtúir. Bíodh sé ag diúgaireacht leis ansin agus a chead sin aige. Nuair a thogrós sé stopadh, stopfaidh sé. Níl cheal ar bith air. Daighean páiste sa tír a fuair a aire sin; ach aon mhaith amháin dom é.' Dheamhan cás ar bith aici ann. 'Sí nach bhfuil an scrupall inti. Shílfeá gurb é an chaoi a mbeadh sí gothúil go bhfaigheadh aon duine caidéis don pháiste, agus níl aon duine dhá bhfeicfeadh é nach gcaithfeadh caidéis eicínt a fháil dó. Scrúdfadh a chuid diúgaireachta na clocha glasa — scrúdfadh sin
→
dream
Daighean (deamhan) mé go bhfuil siad chomh maith le dream ar bith eile le bhóta a thabhairt dóibh
→
dualgas
Is dóigh go bhfuil dualgais an tsagairt íoctha agatsa. Caithfidh tusa a n-íoc go pointeáilte. Is máistir scoile thú. Daighean (dheamhan) ar íoc mise fós daofa
Daighean (dheamhan, diabhal) mé gur ag dul chun míshlaicht atá sí. Níl ainnis ar bith anois inti, té (cé) go raibh sí maith go leor agus í ina girsigh