Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: deasú

Nualitriú Bunlitriú

deasú

—ainm briathartha

—

bail, gléas, riocht, caoi, dóigh, deis, cóir, cruth.

+–Sin é an deasú air! — sin é an gléas, an bhail, an chaoi le cur air; tá an rud sin sách maith aige anois; sin é a theastaigh uaidh
Cumadh lán a bhoilg de bhréaga dhó anseo anocht.  Bailíodh leis anois!  Sin é an deasú air!

                                TUILLEADH (9) ▼
                            
Ag dul sna fir mhóra a mhic ó!  Níl meas ar bith aige ar mhná fánacha.  Agus heitíodh é faoi inín Ph. L.  Tuilleadh diabhail anois aige!  Sin é an deasú air!
Níor thug tú mórán sásaimh dhó.  Ach sin é an riocht le cur air.  Rómhaith a bhí sé aige.  Sin é an deasú anois air!
Saighid na madraí suas an bóithrín ann.  Bainidh siúl as!  Tugaidh gaoth bhoird suas dó.  Sin é an deasú anois ar an asal sin!
Tá na Sasanaigh caite amach aríst droim ar ais as an nGearmáin.  Rath a gceirde anois orthu!  Sin é an deasú orthu!  B'fhéidir nach mbeadh a leathoiread gaisce acu aríst go ceann scaithimh
Shíl an madadh an greim a aimsiú as béal an chait, ach deirimse leat gur gearr gur scaoil sé uaidh aríst é, nuair a chuir an cat crúca ann.  Sin é an deasú anois air!  Tá sé ró-amplúch ar fad
Gearr an dris fhireann sin.  Is olc an éadáil ag cosa í sin — is olc sin!  Sin é anois an deasú uirthi!  Ní stróicfidh sí aon duine níos mó
Tá sí i bhfostós faoi dheireadh thiar thall, théis mé bheith créachta aici i gcaitheamh na bliana.  Mo ghrá thú a thrapa.  Ba mhaith ab fhiú coróin thú!  Ghiorraigh tú leis an gcailín seo ar chaoi ar bith.  Sin é an deasú anois uirthi!  (francach gafa i dtrapa)
Sin é an deasú anois ar an mbratainn sin!  Rath na raithní orthu!  Rinne siad créatúlacht iad fhéin ar an tír, ach b'fhéidir go dtiocfadh sé ar ais ar a méis féin anois acu!
Sin é an deasú ar na hamhais sin!  Míle buíochas le Dia go dtáinig sé sa saol go raibh duine eicínt in ann ceart a bhaint díobh.  B'fhéidir nach mbeadh an oiread bollaireachta acu feasta agus a bhíodh

Féach freisin

→ deisigh

deasú in iontrálacha eile (43)

→ damnaigh

Níl a dhath maitheasa dhuit a bheith in éadan an chloig sin. Dhamnófá thú féin leis, agus ba aon mhaith amháin duit é. Tá a chuid deasú ar iarraidh sílim. Bain an tsreang den sparán agus faigh ceann nua. Caithfidh tú é a fháil ar a shon sin

→ daoradh

Bhí sé cuibhrithe ar an daoradh clis i gcaitheamh an lae, agus é ag cinniúint air corraí di. Chuile uair dhá ligeadh sé leis fhéin, bhíodh sé dóite ar áit na mbonn. Ba in é an deasú air. Níl aon ár go deo ach a ndearnadh de mhagadh faoi. Ní mór do dhuine acmhainn a bheith aige le deis féin

→ déan 1

Tá fear faighte agam anois a bhfuil déanamh na ngnaithí ann: J. Dh. Níl cinneadh ar bith leis ag deasú simléir

→ dearg 1

Bhí rud le déanamh leis sin: ar an dá luath is a n-osclódh sé a bhéal é a fhágáil dearg ina chuid fola. Ba in é an deasú air

→ deasaigh

Níor thug sé deasú ar bith ar an rothar

TUILLEADH (24) ▼

Is beag an deasú a d'iarrfadh sé mar chlog nuair a bheadh sé ar fheabhas

Tá sí réidh le deasú anois ó d'imigh an ciseadóir. Sin é an buachaill a dheasódh í. Dhéanfadh sé ciseog nua di

Tá do dhoras gan deasú muis, má bhí sé ina chleithiúnas siúd. Nach fearr mé féin seacht n-uaire ná é sin

Beidh do chuinneog gan deasú muis, más leat a bheith ag forcamhás air siúd. Tá gealladh maith ag an leiciméara sin, ach droch-chomhlíonadh

Shílfeá má d'íoc tú é, go dtabharfadh sé deasú thairis sin air. Ní bheidh an coiléar sin dhá lá choíchin uirthi go mbeidh an bhail chéanna aríst air

Tá an simléar le deasú aríst. Tá sé ag puthaíl as éadan

Is fhearr go mór an deasú a thugas T. Sh. Sh. ar thobáin agus ar chíléir ná an C. Ar scáth cupla scilling, níorbh fhiú dhuit a bheith do do mhearú féin leis an ngobán sin thuas

Ní mór an tlú sin a thabhairt ag an ngabha, nó ag fear deasaithe eicínt go dtáthaítear an dá bhrionglán

Is gearr go dteastaí deasú ón mballa sin. Tá sé ag scáineadh

Ag deasú sconsaí soir ansin atá sé

Is olc an aimsir í ag deasú bóthair

An bhfuil aon rath ort ag deasú eangaí? Tá sí le cur le suain agus na mogaill le greamú

Cén chruóig deasaithe atá air. Bainfidh sé scaitheamh eile amach mar atá sé

Is deasaithe atá sé anois ná an chéad uair — is fhearr an deasú atá air ná an chéad uair

Tá sé ag deasú an urláir. Shílfeá go mb'fhearr dó an t-urlár siúd a chaitheamh amach uileag agus urlár nua glan a chur isteach. Bhí an t-urlár siúd ann le linn na n-aithreachaí

Ní mór don teach sin deasú go gairid — brat tuí a chur air, mar a déantar in áiteachaí é (Ros Muc, Árainn srl.) le caghnaí agus ceathrúnaí. Ní mar sin a dhéantar in áiteachaí eile é mar ní théann brat ar na tithe ach in éadan chaon deich mbliana nó mar sin

Cuirtear deasú orthu chuile bhliain: na tithe a mbíonn na caghnaí agus na ceathrúnaí orthu. Ní foláir a ndeasú amach faoi Shamhain i gcóir an gheimhridh

Nuair a bhíos an teach deasaithe, bíonn sé mar a bheadh mogaill lín ann

An bhfuil aon rath leat ag deasú tí. Teann aníos anseo go bhfeice muid an bhfuil

Chuaigh deasú ar an teach sin anuraidh, agus is géar a theastódh deasú eile uaidh anois mar sin fhéin. Má fhágann tú bliain ar bith gan deasú iad, téann siad i léig. Caithfidh tú caghnaí a chur trasna agus na ceathrúnaí anuas faoina mhullach

Dheasaigh mé an cró sin thiar le glaicín thuí choirce an bhliain cheana, ach ní raibh buanadas ar bith inti. Is fhearr an tuí sheagail go mór, ach gan ligean di críonadh sula mbaintear í. Tá sé in acar le in am a dhul ag deasú anois muis

Chuala mé go raibh tú ag brath ar deasú isteach leis an ascaill ag inín Sh. Ph. Ch. Ab in í an fhírinne … Huga leat anois

Ní dheasódh sé isteach sa sate(seat) le áit a thabhairt d'aon duine eile dá mbeadh do chailleadh go deo leis. Bhí sé in aon ghillín amháin ansiúd agus seanmhná dhá dtreascairt faoi is thairis, agus ní chorródh sé. Tháinig conductor an bhus faoi dheireadh agus chuir sé faoi ndeara dhó deasú isteach, agus deifir air

Tá sé le deasú anuas in aice an bhóthair go gairid. Teach nua atá sé le dhéanamh

→ deis

Is dona í mo dheis le dhul ag deasú bróg: ceap briste, casúr gan aon chois, agus scian nach ngearrfadh an t-im

→ deois

Sheas sé abhus ag ceann an bhóithrín agus chuir sé deois air fhéin féint an gcluinfeadh sé leide ar bith. Ach coinníodh beophianta é deirimse leat. Sin é an deasú air sin. Piteoig bhradach. Sháraigh sé seanchailleach

→ dia 1

Chí Dia (Muire) gur daor a cheannaigh mé í dhá deasú aríst — briseadh mo chois agus d'fhulaing mé léithe dhá deasú

→ diachta

Diachta ghéar gur cheannaigh tú chor ar bith é mar bhicycle. Tá an teach bánaithe aige ó tháinig sé isteach ann. Tá a liachtaí bícéad air agus atá de réalta ar an spéir, agus ní túisce ceann deasaithe ná ceann briste. Agus níl aon lá san aer nach bhfuil airgead ag imeacht le caoi eicínt a chur air

→ díogarnach

Lig mé rófhada orm féin é. 'Sé a raibh ann díogarnach lae agus mé ag fágáil L. Tá a fhios agat féin go (gur) maith deireanach é sin taca na Féile San Seáin. Anuas go díreach ag an bhF. M. a bhí mé nuair a tolladh an bicycle orm. Shantaigh mé a dhul isteach tigh M. Dh. go bhfaighinn deis deasaithe, ach dheamhan é. Chuimhnigh mé freisin sreangán a fháscadh uirthi, ach le chuile chamánaí, bhí mé anuas ag na hI. gan tada a dhéanamh ach ag siúl de réir mo choise. Ag cruach mhóna a d'airigh mé an rud. Nár lige Dia go ndéanfainn bréag, ach ba é an sonda ab áibhéile é a chonaic mé i gcaitheamh mo shaoil …

→ díol 2

Is beag eile deasaithe anois a chuirfeas go dtí n-a dhíol an garraí údan: dhá bhoirdín nó mar sin

→ dlaoithigh

Diabhal a fhios agamsa arbh fholáir duit na slatachaí sin a dhlaoithiú chun tosaigh, más ag dul ag deasú na cathaoireach sin atá tú. D'aclódh sé go breá iad. Is beag an mhaith dhuit an chathaoir sin a dheasú. Tá sí críon ar fad. Níl aon tslat ag gabháil léithe nach bhfuil críonta

→ dochar

Tá bua eicínt aige. Níl baol ar bith nach bhfuil. Níor fhiafraigh sé a dhath dhíom ach an oiread is atá tusa a fhiafraí dhíomsa, ach siúl anall go dtí mé. 'Anseo atá an dochar,' adeir sé go leathfhánach, agus rug sé ar na féitheacha faoin nglúin, agus bhain sé fáscadh astu. Chuir sé pian bheag orm, ach ba bheag an bhrí í le hais an phian ghártha a bhíodh orm roimhe sin. 'Téirigh abhaile,' adeir sé. 'Tá sí deasaithe. Ná corraigh í go ceann trí seachtainí go snadhma sí ceart. Féadfaidh tú a bheith ag déanamh teanntáis uirthi ansin i leaba a chéile.' Sin é an fear a bhfuil an scil i gcnámha aige!

→ dochtúireacht

Sin é a mhaith agus a mhaoin: ag imeacht ag dochtúireacht mar sin timpeall an tí, ag deasú doirse, agus ag cur pabhsaes

→ doicheall

Sin é an lá ar casadh ar leac an doichill mise. B'éigean dom a dhul isteach ag iarraidh deis deasaithe bicycle ar Th. É. Dhá bhfeictheá an grúscán a chuir sé as. 'A,' 'A,' 'A,' adeireadh sé agus a mhéir faoina chluais aige. 'Ag an diabhal go raibh tú,' adeirim féin

→ dóigh 1

Is duine an-stuama é mar dhóigh dhe. Ní thabharfainn an tsráid le deasú dhó

→ dol 2

Nuair a bheas tú ag deasú tí, ní foláir dol de na caghnaí a chur ar na ceathrúnaí i gcónaí. Ní dheasaíonn siad na tithe mar sin agaibhse chor ar bith. Sin é an bealach atá acu anseo muis

→ dorú

B'fhurasta a aithinte dhuit nuair a chuaigh tú ag fágáil do rothair aige sin le deasú gur as dorú a bheadh sé. Aineolaí é sin chomh mór liom féin

→ druid 2

An bhféadfá an bord sin a dhoirtim anonn scaithín eile go bhféada na daoine deasú timpeall na tine?