Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: leathar

Nualitriú Bunlitriú

leathar

—

craiceann nó cneas

Níor fhága sé aon liobar leathair orm lena chuid iongan — stiall sé an craiceann díom

Airím rud eicínt ag corraí idir feoil agus leathar ionam (éasc beo go hiondúil) — dri[...] ar bith idir an fuarchraiceann (forchraiceann) agus an fheoil i nduine

leathar in iontrálacha eile (29)

→ fág ar

Ní fhágfaidh mé liobair leathair ort mura lige tú dhom

→ carcair

Tá carcaireacha draighin ann agus is maith an dícheall do dhuine a bhealach a dhéanamh thríothub chor ar bith. Casadh i dtreascairt ann mé an oíche faoi dheireadh agus níor fhága na sceacha liobar leathair ar aon láimh liom.

→ coilgneach

Dheamhan bean níos coilgní le féachtáil a dhul ina crannógaí. Ní fhágfadh sí liobar leathair ort lena hingne.

→ coinnleoireacht

Sin é a bhfuil de bharr na coinnleoireachta agatsa, chuile shnáth éadaigh dhá bhfuil ort a bheith stiallta, agus gan liobair leathair ar aon láimh leat.

→ bior

Má chuireann sé an bior siúd thríot (ionga ghéar), ní fhágfaidh sé liobar leathair ort (.i. stiallfaidh sé an craiceann dhíot)

→ buinne 1

Tá an braon ag dul isteach idir an dá bhonn. Airím an fhraighfhliuchas ar mo chois. Ach ní bheidh mé mar sin feadh is mé a dhul go dtí an baile mór. Gheobhaidh mé gréasaí eicínt a chuirfeas buinne leathair inti dhom.

→ aire

Bí aireach sna creigeannaí sin thíos nó ní fhágfaidh na driseachaí aon liobar leathair ar do chosa.

→ airigh

D'airigh mé driogannaí agus drithlíní ag dul thríom idir fheoil is leathar nuair a thug mé faoi deara an sonda romham — d'airigh mé an-fhaitíos ag teacht orm fhéin nuair a chonaic mé an toirt romham (fc. driog, drithlín, sonda)

→ feoil

Chuaigh an tsnáthaid idir fheoil agus leathar ionam — gan a dhul rómhór sa mbeo, ach idir an forchraiceann agus an fheoil

TUILLEADH (1) ▼

Thug an tairne scríobadh éadrom idir fheoil agus leathar dom agus ba deacair leis cneasú ina dhiaidh sin

→ fraighfhliuchas

Is gearr nach mbeidh díon deoir iontu agus iad ag déanamh an méid sin féin fraighfhliuchais cheana. Ara tá an leathar atá ann anois dearglofa. Ní fiú do sheacht mallacht é agus tá mé ag ceapadh nach taise don ghréasaíocht é

→ faobhar

Chuir sé tairne ar a fhaobhar aníos thríd an gcathaoir. Níor fhága sé liobar leathair ná fíonnaigh ar thóin N.: ón oíche sin amach níor lig N. aon lucht cuarta isteach. Bhí sé ina bhothae acu. B'fhada a chaith sé ag fuasaoid a thónach

→ feadh

Cuirfidh mé tosaí orthu (ar bhróga), feadh is mé leathar a fháil

→ frigh

Tá frídín eicínt istigh in mo chois idir fheoil agus leathar. Is furasta a aithinte uirthi é agus an phreab atá inti. Go deo go dteaga an fhrídín sin amach, ní chneasóidh mo chois

→ fuaraigh

Bhuail ráig bhuinní mé ina diaidh, agus ansin d'fhuaraigh mé go ceann coicíse. Ní feoil cheart a bhí inti dhá mbeadh an saol ag caint. Seanreithe bradach eicínt a bhí ina leathar le aois

→ deireadh 1

Thug siad uathu sna deiriúchaí ar fad. Bhí mé ag saibhseáil leo ansin inniu, agus thabharfá an leabhar nach é an leathar céanna a cuireadh sna deiriúchaí agus sa gcuid eile. Sheasfadh na boinn tosaigh fós

→ deismínteacht

Cén sórt deismínteacht atá agat léithe anois. Tá sí sách maith. Má bhaineann tú mórán eile den leathar di ansin, beidh mo chuid oibre uileag millte agat, agus an bhróig ó rath aríst. Faitíos atá ort nach bhfuil sí sách deas!

→ deo

Bhainfinn go deo as péire bróg ach gan a dhul 'na chladaigh. Itheann an sáile an leathar uileag

→ diaidh

Bun crainn a thruisleáil mé agus a chuir i ndiaidh mo mhullaigh isteach i gcrígh mé. Níor fágadh liobar leathair ná liobar éadaigh orm ach níor chás dom é agus a theacht chomh saor sin as. Tá an áit ar fad faoi bhunannaí crainnte agus faoi chlocha, agus is fánach an chaoi a bhfaigheadh duine drochthreascairt ann. Ní leithne an t-aer ná an timpiste adeir siad

→ diomlachaí

Caith uait na diomlachaí leathair sin. Níl aon mhaith iontu … Ara cén bhairbíní! Ní dhéanfaidís sin tada. Is beag an baol orthu

→ dris

Níl liobar leathair fágtha orm ag driseachaí ó maidin. Bhí muid ag fiach i ndiaidh coiníní soir ansin

→ dréim

Níl aon ghadhar dhá fheabhas a bhfuil aon fhonn air a dhul ag dréim le broc, agus is suarach an t-ionadh sin. Ní fhágann sé liobair leathair orthu

→ dádach

Ní bhíonn aon mhaith le n-ithe le na seandádachaí sin, má bhíonn méid féin iontu. Bíonn siad rórighin. Bhí sé chomh maith dhuit a dhul in éadan leathar capaill leo

→ déirce

Clogs … sin é a bhfuair mé. Níl tada eile istigh ar shlata na Gaillimhe; ná níl a fhios cén uair a bheas. Tá cantáil ar na clogs féin ann: fir Achréidh ag sceanadh a chéile dhá gceannacht. Ba mhó déirce liom tada a fháil théis m'aistir agus m'anró. Tá leathar féin ar a ghainneacht ann. Ba bheag nár chinn sé orm ábhar péire tosaigh a fháil do C. Má mhaireann an cogadh seo i bhfad eile beidh na daoine i ndroch-arán. Deir siad muise go bhfuil na Germans ag beochan suas aríst

→ dícheall

Níor fhéad mé aon chaoi a chur uirthi théis mo dhíchill. Tá an feire uileag réidh. B'fhéidir dhá dtugtá ag gréasaí maith í go ndeasódh sé fós í, ach drochsheans. Ná bac leis an leathar atá amuigh anois! Ní fiú do sheacht mallacht é

→ díol 2

Dúirt sé go raibh díol péire bróg de leathar ann, ach mheasfainnse nach raibh díol bróige féin ann

→ díon 1

Bhí a fhios agam go maith nach mbeadh aon díon sna bróga a cheannaigh tú an lá sin. Bhí an leathar róchineálta. Dhá ndéantá mo chomhairlese, d'fhanfá uathu

TUILLEADH (1) ▼

Níl díon ar bith sna láimhíní seo, théis cúig déag a thabhairt orthu … Tá baol air! Dheamhan iall leathair ag gabháil leo. Craiceann gabhair nó rud eicínt atá iontu. Ní feasach dom go bhfuil sé chomh maith sin fhéin

→ téigh trí

Ní ghabhfadh an meana thríd an leathar