Foclóir Mháirtín Uí Chadhain: ráidhte

+

→ abair

Tá sé ráidhte agad anois = anois adubhairt tú é!; sin é an rud atá ceart thar 'chuile rud; now you said it! Now, you have clinched the argument!

TUILLEADH (1) ▼

Tá ráidhte go bhfuil sé le theacht abhaile go goirid = tá sé ráidhte; deir siad; deirtear; tá le rádh

+

→ damhsa

B'ait í a máthair féin. Bhíodh sé ráidhte gur thug sí an damhsa ó bhuaile léithe

TUILLEADH (1) ▼

Faoi do chois é! Nar lagaidh Dia thú. Is tusa a thug an damhsa ó bhuaile leat ar chaoi ar bith agus ní h-iad an dream a mbíodh sé ráidhte leo

→ danra

Ní raibh aon-mhaith leis. Chaithfeadh sé a bhealach féin a bheith aige. A chomhairle fhéin do mhac dhanra agus ní bhfuair sé ariamh níos measa. Tá sé ráidhte ariamh

→ déan 1

Ná déan níos mó cainte anois. Tá fuighleach ráidhte agad

+

→ deireadh 1

Ní bheadh a dheireadh ráidhte trathnóna agam = amhrán

TUILLEADH (1) ▼

Tá an bheirt sin anois ar dheireadh na Féinne. Bhuail díleághadh eicínt an chuid eile. Cailleadh iad ó dhuine go duine. Bhí ráidhte gurb é an teach nua a rinne é. D'athruigh siad amach aríst i sean-scioból agus dheamhan imeacht a tháinig ar aon-duine aca ó shoin. Ach is beag an chreach atá ann anois go bhfóiridh Dia orainn, ar scáth beirt

→ deis

Is dona an deis a chuir sé ar an údhachta a fuair sé … Cheal nar chuala tú é? Fuair sé lán laidhre, a mhic ó, agus níl iabh air anois ach dhá ól … Tá sé ráidhte ariamh a mh'anam: "airgead cailleachaí dhá mhún le ballaí"

→ ding

Bhí siad uiliog mar a bheadh confairt ann ar thí an rud a bhí agam. Ach ba é an té a d'oil mé ar mo chích féin ba mheasa dhom in a dheidh sin. Chuala tú ráidhte ariamh é gur le gínn di féin a scoiltear an liomhán. Ba shin a fhearacht agamsa é

→ díogha

Má's isteach annsin atá sé ag dul faoi dheire thiar, dar fiadh tá sé ag dul ag greamú do'n díogha ceart. Dá mbeadh sórt meas ar bith aige air fhéin, ní thaobhóchadh sé iad sin — cineál na bhfaochan agus na ngliomaigh. Nach diabhaltaí mór an dallach dubh a bhíos ar dhaoine thar a chéile. B'fhurasta dhó sin a dhíol de bhean a fháil in a rogha áit ins an tír, thar agus a dhul go dtí an staiceallach mí-chuíbheamhail sin … Ní mise atá dhá rádh léithe. 'Sé ráidhte 'chuile dhuine é

→ díol 1

Sin iad na caracháin chéadna nach bhfeicfeá mórán meisce orra marach daoine a bheith in a bpleotaí dhá chaitheamh aca. Tá sé ráidhte ariamh gur mór a bheadh ar meisce mara mbeadh aon-díol air.

→ diúltaigh

Deir siad go bhfuil sé ins na "Freemasons", diúltaigheamuid dó. 'Ar ndú, tá sé ráidhte le mo chuímne go raibh sé sin ag fáilt airgid uatha inGaillimh. Ach bíodh aige. Beatha do dhuine a thoil. Má tá, beidh a fhios aige ar ball é, ní ag tabhairt bhreithe air é

→ dlifear

Bhí sé ráidhte ariamh nach raibh sé dlighmhear ag póilíos a dhul ag tógáil fuisce ar shochairdeacha (sochraideacha) ach an bhfeiceann tú an chaoi atá orra anois. Chuartuigh siad istigh faoi'n gcorp annsin thiar an lá faoi dheireadh. Fhobair gur thóig siad an corp anuas de'n bhord. Diabhal an gceapfainn féin go gcuirfí mórán ar fhear poitín nuair is cúrsaí sochraide é

→ dligh

Deir siad pighinn ar bith airgid dhá bhfuil dlighte ag S. M. — ndéanaidh Dia grásta air — go bhfuil dligheadóirí dhá éiliú anois, agus ar an gcóir chéadna pighinn ar bith dhá bhfuil dlighte ag aonduine air go bhfuil siad ag iarraidh fáirnéis faoi, roimh a leithide seo de lá. Dheamhan a fhios agam féin nach hé lá Fheile Peadar agus Pól é. Tá an áit le candáil uileag má's fíor. Is do-chreidthe an scéal nach bhfanfadh na h-ingheanachaí ann, ach tá sé ráidhte nach bhfuil aon-luighe aca leis, th'éis (taréis) gur áit bhreagh é.

→ dlús

Shílfeá go bhfuil an-dlúthas ag dul le airgead an phortaigh imbliana. Bhí sé ráidhte ar an bpáipéar a tháinic againne é a bheith íoctha roimh an cúigeadh lá déag de'n mhí seo

→ dóighiúil

Tá S. seo thíos an-dóigheamhail de'n domhan as an gcliobóig d'inghin sin aige. Ní iarrfaidh sí a dhul amach go deo ag cuartaidheacht! Ní thaobhóchadh sí damhsaí ar bhás an domhain! Maidir le fir, bhí sé cho maith duit fuath-fíonnach a shamhailt léithe le fir! Sin é ráidhte an athar. Ach aire dhuit a Sh! Níl sé seachtain fós ó a chonnaic mise istigh ins an raithneach annsin thiar í le fear! Bíonn ciúin cionntach, adeir siad

→ dólom

Tá siad bocht dólom anois le na cianta, aindeoin go bhfuil sé ráidhte go raibh fuigheall na bhfuigheall aca roimhe seo. Sin é an chaoi: thíos seal agus thuas seal

→ domhan

Tá an domhan mór ráidhte aige

→ Domhnach

Tá 'chaon cheann aca fabhtach: caora an Fhoghmhair agus an cailín Domhnaigh. Ná bíodh aon phlé ag duine leo. 'Sé ráidhte na sean-daoine é

→ doscúch

Comhairle duine doscúdhach a thug mise dhuit; agus tá sé ráidhte nach bhfuil comhairle ar bith a chinnfeadh uirre. Bhí mise scathamh mar atá tusa anois, ag imeacht ar rothaí an tsaoghail agus ag caitheamh a mbeadh agam. Chuile dhuine mór liom agus ag brughadh orm agus ag dul siar in mo bhéal, a fhad agus a bhí rud agam. Ach ar an dá luath agus a bhfaca siad ag tabhairt uaim chor ar bith mé, d'imighidís as mo bhealach do mo sheachaint. Tá a fhios agamsa é a dhearbhráthair mo chroidhe. Fuair mé le léigheamh é, ní ag ceasacht ar Dhia é

→ dris

Tá paicle amhlóirí annsin thíos agam, agus bheadh sé cho maith dhuit a bheith ag caint le dris len a bheith ag caint leo. Níl ann ach a scaoileadh isteach i gcluais agus amach ins an gcluais eile. Chaith mé eadarshuth indé ag iarraidh a gcoinneál anoir ó'n S. ach mo chreach. Is beag an áird a thiubharfas siad sin ar mo ráidhte-sa

→ duine

'Sé ráidhte na ndaoine nach raibh sé ann beag ná mór: gur cionntuigheadh 'san éagcóir é mar cionntuigheadh cuid mhaith leis

→ dún

'Siad a bhí in a dhá gcuid déag le chéile tamall, ach in a leabaidh sin, tá siad an-dúinte in aghaidh a chéile anois. Tá sé ráidhte ariamh nach mbíonn grádh dhá mhéid nach dteagann fuath dhá réir

ráidhte (24)