Foclóir Mháirtín Uí Chadhain
Duine
ainm-fhocal, fireann
uimhir iolraidh: daoine, daoiní.
1.
gein bheo a bhfuil anam ann; gein de'n ádhamhchloinn. (Person é mórán i mBéarla. I ráidhtí coitcheann, is é is mó adeirtear in áit "fear", "bean". Is an áit a mbeadh "Man" i mBéarla, "L'homme" is an bhFraincís, duine a bhéas in Gaedhilge. Man is the least permanant of all things: "is beag an rud is buaine ná an duine". "Mac an duine": "the Son of Man"). (Fc. an- (anduine), leath- (leath-dhuine), dia (duine le Dia), bocht (duine bocht) sean- (sean-duine), maith (daoine maithe), etc).
a.
+
Duine, beirt, triúr agus rl. = comhaireamh daoine, "duine" igcomhnaí i gcás de'n tsórt seo
Níl ann ach duine = duine amháin, aon-duine amháin
TUILLEADH (8) ▼
An duine nó beirt a bhí ann
Cá'r fhága tú an duine eile? = ná fág as margadh é
Cé mhéad duine agaibh ann?
Dhá mbeadh fiche duine ann, is é an cás céadna é
Má bhí duine ann, bhí céad duine ann
Chúig dhuine dhéag a bhí ann
Deich nduine fhichead nachar mhór duit
Is fhearr duine i bpoll ná triúr ar bord (sean-fhocal) (fc. poll)
+
Cé na daoine atá i Sasana = céard é líon daoine Shasana
An bhfuil mórán daoine igCorcaigh thar mar atá inGaillimh?
TUILLEADH (4) ▼
Cé na daoine a bhí ar cuairt ann
Tá go leor daoine in a gcomhnaí annsin
Áit é atá ar bheagán daoine anois
Is beag na daoine atá ag cur seagail chor ar bith anois
+
Cé mhéad duine cloinne uirre (aice)?
Níl orra ach aon-duine amháin cloinne
TUILLEADH (5) ▼
Tá sé taobh le duine cloinne: aon in aon-tsúil
Is iomdha duine muirín anois air, go leigidh Dia slán na daoine!
Cé mhéad duine muirín ort? Chúig leathchoróin mar sin. Buachaill!
Is furasta do'n té nach bhfuil air ach duine amháin muirín a bheith ag caint
Chuir sí duine aca = fuair duine dhá muirín bás
+
Duine oraibh agus gan duine ar bith dhaoib! = rud adeirtear le ceann tighe a mbíonn páiste tharéis a shaoghluighthe dó
Buachaill a mh'anam! Duine oraibh agus gan duine ar bith dhaoib!
TUILLEADH (2) ▼
Is mór na saothruidhthe sib. Duine oraibh agus gan duine ar bith daoib
Chuala mé go raibh ceann óg ann. Go n-eirighidh sin leo. Duine orra agus gan duine ar bith dhaob (dhíob)
+
Chuaidh siad amach ó dhuine go duine = indiaidh a chéile; bhí an áit ro-chumhang ag beirt a dhul amach bun ar aon; nó d'imigh duine anois, agus duine faoi cheann tamaill agus rl.
Cuir thart na tuitíní sin ó dhuine go duine
TUILLEADH (11) ▼
Chuaidh sé thart leis an tobac ó dhuine go duine, nó gur líon 'chuile fhear a phíopa as
Teigheann an páipéar nuaidheacht mar sin ó dhuine go duine ar an mbaile, agus ní cheannuigheann siad ach an ceann ar a "dturn"
D'fhéach siad leis ó dhuine go duine, ach dar fiadh chinn sé ar 'chuile dhuine amháin aca
Nuair a chuala siad an méid sin, amach leo ó dhuine go duine
Bhuailfeadh sé iad ó dhuine go duine, ach an uair a chuaidh feidheall aca air, bhí sé fánach aige
Thairg sé a dtroid ó dhuine go duine
Déarfaidh an máistir linn a rádh ó dhuine go duine, agus mara bhfuil sé againn, buailfidh sé muid
Brisfidhear anois iad ó dhuine go duine
Pósfaidh a bhfuil isan teach aca anois ó dhuine go duine
Tá sé mar a theigheas an mhéanúch ó dhuine go duine (fc. méanúch)
Caithfidh sé "summons" a thabhairt daoib ó dhuine go duine. Ní dhéanfadh aon-"summons" amháin uiliog sib
+
Chuaidh siad soir an bóthar ina nduine agus in a nduine = single file
Abair leo in a nduine agus in a nduine é. Ná h-innis dóib uilig in éindigh é
TUILLEADH (1) ▼
Déanfaidh siad mar sin ina nduine agus in a nduine
+
Teigidh liom duine ar an duine, má's fir sib = man for man
Is maith an rud dom duine orm, agus gan triúr a chur orm = ag troid
TUILLEADH (2) ▼
Ní ghabhfaidh air ach an duine. Déanaigidh a rogha rud anois
Shíl an triúr a dhul air, ach ní leigfeadh an dream eile air, ach an duine
·
Tá duine uainn fós = teastóchaidh duine eile le h-aghaidh déanamh na ngnaithí (obair, cleas, cluiche agus rl.)
Ní raibh uaim an uair sin, ach an duine — S. — ach ba mheasa é sin a fháil ná deichneabhar
+
Is beag é cuid an duine dhi, nuair a bhéas sí rointe = is beag a shroichfeas do gach uile dhuine
Ní mórán é cuid an duine de'n teirgéis sin, má tá indán agus go ngabhfaidh sib ar a roint
TUILLEADH (2) ▼
Is beag é díol duine de'n cheaille sin, th'éis a mbíonn de dhúil ann
Tá dóthain duine agad
+
Duine as an gcéad a dhéanfadh a leithide de rud. Seadh nó duine as an míle dhá n-abruighinn é
Duine sé nó seachráin adéarfadh rud de'n tsórt sin
TUILLEADH (2) ▼
Duine as an dioscán a bhfuil ceann aca sin aige (fc. dioscán)
Duine i bhfad ó chéile a labhruigheann sé chor ar bith leis
+
Ní raibh duine ó Fhlaithis Dé ann
Ní raibh an duine féin ann; oiread agus duine ní raibh ann; oiread agus an duine féin ní raibh ann
TUILLEADH (1) ▼
Ní raibh aon-duine beo ann = ní raibh duine beo ná baistighe ann
+
Tá sí gan duine ná daonna (nó daonnaidhe) in éinfheacht léithe anois
Ní raibh duine ná daonnaidhe ann. Dheamhan é
TUILLEADH (4) ▼
An a dhul siar annsiúd in áit nach bhfuil duine ná daonnaidhe a dhéanfá?
Fan istigh. 'Ar ndú' ní bhfuighidh tú duine ná daonnaidhe romhat annsin anois
Diabhal duine ná daonnaidhe aige anois, ach é in a chadhan aonraic annsiúd
Tá sí gan duine gan deoraidhe (duine ná deoraidhe) anois (fc. deoraidhe)
+
Tá a fhios ag 'chuile dhuine é sin
Tá 'chuile dhuine amháin aca ar an gcaoi sin
TUILLEADH (11) ▼
Tháinic duine eicínt ann trathnóna
Dubhairt duine eicínt liom go raibh rún agad imeacht
Is iomdha duine aca sin ann
Is iomdha duine ariamh ar eirigh rud de'n tsórt sin dó, agus cé'n neart a bheadh aige air
Ní thú an chéad duine ariamh a bhí mar sin. Corruigh suas thú fhéin
Nach diabhlaí an smál atá ortsa thar dhuine ar bith eile
Is gránna an rud do dhuine ar bith a bheith mar sin len a dhuine féin
Ghabhfadh sí thrídh dhuine é a fheiceál 'sa meath sin = scrúdfadh sé duine
Duine thuas agus duine thíos: sin é cúrsaí an tsaoghail a mhic ó!
Daoine: agus daoine eile nach gcuireann amach chor ar bith é (cuireann daoine amach é, agus ní chuireann tuilleadh as an gcaint a bheadh ar siubhal roimhe sin a thiocfadh a mhacsamhail de fhreagra)
"Tairg biadh do dhuine bheo, agus mar n-ithidh sé é leigeadh sé dhó"
·
'Sé Seán é — an duine céadna a mhic ó = 'sé Seán atá ann. Ní duine ar bith eile
Is mé! An duine céadna! Cé'n ghnatha atá agad díom?
b.
+
'Sé do dhuine féin é = tá gaol agad leis, nó is duine é a chuideochas leat
'Sé do dhuine fhéin 'chuile dhuine nó go dteighidh tú ag iarraidh rud air. Mise imbannaí go mbeidh a fhios agad annsin cé hé do dhuine féin
TUILLEADH (3) ▼
Níor cheart dhuit a dhul ag coireamhaint mar sin air. Nach hé do dhuine féin é
Níl fear ar bith is measa dhuit ná do dhuine féin
Aithnigheann an donacht a dhuine féin (fc. donacht)
c.
+
Tá aois duine aige anois, agus níl ann ach nuitín beag fós = adult's age
Níl rud ar bith is fuide a bhíos ag teacht adeir siad ná ciall an duine
TUILLEADH (5) ▼
Níl ciall duine aige siúd chor ar bith = tá díth na céille air
Níl neart duine ann chor ar bith = níl sé cho láidir agus ba cheart do dhuine a bheith
Breathnuigh air! Nach bhfuil meabhair duine agad len a thuiscint cho maith le 'chuile dhuine eile
Shílfeá nach caint duine atá aige chor ar bith ach caint lachan
Tá méid duine 'sa moncaí
d.
+
Bheadh duine ag dul thart go deo agus ní chuirfeadh sé aon-chaidéis uirre, ach tiocfaidh duine eile annsin agus crochfaidh sé leis í
Ní fhaghann duine breith a bhéil féin igcomhnaí. Is maith an staic roint dhá shásamh
TUILLEADH (5) ▼
Ná bac le duine adéarfas rud mar sin!
Fagh thusa an duine a dhéanfas sin anois duit
Sin é adeir duine, ach déarfaidh duine eile annsin leat nach shin é an scéal é chor ar bith. 'Ar ndú' tá chuile scéal go maith nó go dteagaidh an dá scéal
Tá daoine oibrighthe faoi sin muis = cuid de na daoine
Tá daoine adéarfadh leat nach hé a rinne chor ar bith é. 'Ar ndú' diúltaigheamuide dhó!
e.
+
Céard tá ort, a dhuine! [=] what is wrong with you now man
Ara leig dhom a dhuine!
TUILLEADH (7) ▼
Ná bac leis sin a dhuine! Ní shin é chor ar bith é, ach seo
Céard sin ort a dhuine sin!
Céard deir tú a dhuine sin!
Dhá mbeadh airgead le tabhairt uaim agamsa a dhuine sin, ní shin é a gheobhfadh é.
Beannacht Dé dhuit a dhuine sin! Is mór de do cheann atá falamh
Araoid a chur air siúd a dhuine sin! Oibrigh ort, má's maith leat, ach ní bheidh aon-phlé agamsa leis
Go gcuiridh Dia an rath ort a dhuine sin! Cá bhfuighinnse airgead?
+
M'anam a dhuine chroidhe nach bhfuil bainne againn duinn féin ní áirighim a dhul dhá dhíol = my dear man
Is fíor dhuit é a dhuine chroidhe
TUILLEADH (2) ▼
Rinne tú an ceart a dhuine chroidhe, agus gan caismirt ar bith a chur air. An rud céadna a dhéanfainn féin
Cá bhfuigheadh muide fataí a dhuine chroidhe! D'ídigh muid a ndeireadh an tseachtain seo caithte
·
A dhuine chroidhe na páirte céard adeir tú? = my dear dear friend
A dhuine chroidhe na páirte, an dáiríre atá tú? 'Ar ndú' ní ag síleachtáil atá sí go bhféadfaidh sí foghail a dhéanamh orainne as éadan
2.
a.
+
Is aisteach (mór, beag, trom, gránna, olc, téagarach, pislíneach agus rl.) an duine é = duine aisteach agus rl. é
Nach cantalach an duine thú!
TUILLEADH (6) ▼
Is achrannach an duine é
Níl aon-duine isan tír is bréagaighe ná í
Is beag-náireach an duine í.
Is gearrabalach an duine [é]
Ní h-olc an duine chor ar bith é, má leigtear dó fhéineacht
Is glic an duine é 'chuile dhuine aca sin
+
Duine suarach (santach, achrannach, taghdach agus rl.) é
Duine díreach (cam, borb, oibliogáideach agus rl.) é
TUILLEADH (13) ▼
Is duine ar bheagán contanáis é
Duine ar chuid mhaith cainte é
Duine ar bheagán clabaireacht' é sin
Duine gan mhaith gan mhaoin é
Duine gan chroidhe é
Duine gan tuiscint é
Duine gan chuibheas ar bith é, agus rl.
Amhalóir de dhuine é (diabhal de dhuine, sclamhaire de dhuine, scaibhtéara de dhuine, antlachán de dhuine agus rl.)
Is duine é sin a bhainfidhear as a chleachta gan mórán achair
An daoine mar sin iad
Daoine an-bhainte-amach iad
Tá na daoine óga ag imeacht uilig = an aos óg
Bheadh aithne ag daoine meán-aosta air
+
Cé hé an duinín seo anoir?
Duinín suarach gágach é
TUILLEADH (1) ▼
Dheamhan duinín níos tuataighe ná P. Th.
b.
+
Na daoine móra seo soir annseo atá dhá iarraidh (daoine móra = daoine méaduighthe, fir; ach is minic a chialluigheas sé daoine uaisle
Bhí sé ar dinnéar ag daoine móra inG. in áit eicínt
TUILLEADH (8) ▼
An bhfuil daoine móra annseo thoir anois?
Chuir na daoine móra fios air. Sin é do dhóthain
Tá sí isna daoine móra anois. Ní thiubharfadh sí comhluadar ar bith do dhaoine dona
An ag iarraidh a dhul 'sna daoine móra atá sé, a dhul ag déanamh a leithid de theach?
Shílfeá go bhfuil tú ag cuimilt le na daoine móra ar an saoghal seo. Chonách maitheasa ort!
Dheamhan mórán atá de bharr na ndaoine móra aige, th'éis go mbíonn sé i gcomhnaí ag smúracht timcheall orra
Beidh beann aige sin ar an duine mór i gcomhnaí, ach ní bheidh na daoine beaga ach 'sa ngearradh-dhíob aige
Níl gnatha ar bith againne a bheith ag ceartas len a leithidí sin — daoiní móra
c.
+
Is duine uasal é = duine mór; nó de chineál daoine móra
Bhíodh duine uasal ag teacht ag iascach annseo thuas an bhliain cheana. Chaith mé cupla lá in éindigh leis
TUILLEADH (8) ▼
Níor shuidh mise ariamh ag bord duine uasail ach an oiread leat féin
Bhí bollscaire buird ag an duine uasal
Ní duine uasal é, ná píosa ar thóin duine uasail
Tá go leor daoine uaisle 'san teach mór anois
Ní comórtas ar bith do dhaoine uaisle mise. Ní h-ionann bodach agus Dia, adeir siad
De chineál daoine uaisle é
Duine uasal ó gheinealach é
"Garrdha lán de dhaoine uaisle: cultachaí dearga agus bratachaí uaithne" (Tomhais: garrdha lín)
+
Duine uasal é anuas de lota na gcearc = duine a mbeadh a lán talmhana faoi, agus an-tsuimeamhlacht ann, ach a thiocfadh de chineál daoine dona in a dheidh sin
Is deas é mo dhuine uasal muis! Sin é féin an duine uasal anuas de lota na gcearc
TUILLEADH (5) ▼
Diabhal mé go raibh gairm duine uasail roimhe, go raibh sin. Diabhal aithne orra nach hé Lord A. a bhí aca ann. Mo léan an duine uasal muis! Duine uasal anuas de lota na gcearc
Sin é an duine uasal eile muis; duine uasal anuas de lota na gcearc
Tá sé an-tsuimeamhail. Is fiú dhó muis. Duine uasal anuas de lota na gcearc. Teigheadh sé siar chuig P. Sh. agus innseochaidh sé sin dó cé hé féin; agus ní ghabhfaidh sé anonn ná anall leis ach oiread
Muis ní raibh ná aon-duine dhár tháinic ar a chine ariamh in a dhuine uasal. Daoine uaisle anuas de lota na gcearc! Ach dhá ndéanadh floscaidheacht dóib é, bhí siad indon cosa beaga a chur faoi na glasógaí
Mac Sh. N. sin! Thug duine eicínt duine uasal air! Dia Dílis dhá réidhteach! Céard atá ag teacht ar an saoghal chor ar bith! Mac Sh. N. in a dhuine uasal. A Dhia agus a Chríosta! Duine uasal anuas de lota na gcearc. Sin é an duine uasal é.
+
Is duine uasal thú nuair a luaidhtear thú = déarfaí faoi dhuine é a thiocfadh nuair a bheithí ag caint air
M'anam ó'n diabhal gur duine uasal thú nuair a luaidhtear thú bhí mé ag caint ort go díreach agus thú ag teacht faoi'n doras. Dheamhan a rabh a fhios agam an raibh tú ní ba ghoire do láthair ná do theach féin
TUILLEADH (2) ▼
'Sé do bheatha! 'Sé do bheatha a dhuine chroidhe! Is duine uasal thú nuair a luaidhtear thú! Bhí muid go díreach ag tabhairt ghubh ort annseo, faoi nachar bhog tú aniar againn le fada ariamh. Céard a choinnigh amuigh chor ar bith thú?
Diabhal gar ag caint ach is duine uasal thú nuair a luaidhtear thú. Dhá mbeadh muid ag coireamhaint ort ar chaoi ar bith chloisfeá é. Diabhal bréag nach gcloisfeá
3.
a.
+
Tá gnaoi na ndaoine air = meas an phobail
'Sé ráidhte na ndaoine nach raibh sé ann beag ná mór: gur cionntuigheadh 'san éagcóir é mar cionntuigheadh cuid mhaith leis
TUILLEADH (2) ▼
B'fhéidir gur mar sin a thárluigh sé, ach ní shin é scéal na ndaoine. Cuirtear a dhá oiread air i gcomhnaí
Ná bí i mbéal na ndaoine má fhéadann tú = as comhair na ndaoine; nó ná bíodh na daoine ag caint ort. Ná tabhair slí chainte dhóib
b.
+
B'ait le na daoine ceart a fháil dhá bhféadaidís = cialluigheann sé seo go minic: b'ait linn nó liom féin nó mo mhuintir
An dúil atá agad na daoine (muid) a ghortú?
TUILLEADH (9) ▼
Dhá mbeadh 'chuile shórt ag na daoine go dtí cathaoireachaí boga, dheamhan a mbeadh daor-bhasctha chor ar bith do na daoine (muide, an teach seo)
Meastú céard a dhéanfas na daoine chor ar bith (muide) má theagann an dlí sin amach?
Tá na daoine reicthe agad (muid)
Aireochaidh na daoine an dole (muid)
Tá na daoine caillte ag an bplúr céadna
Cuirfidh sé sin na daoine de'n tsaoghal má mhaireann dó
Caithfidh na daoine beatha a bhaint as a gcrága feasta
Ní theastóchadh ó na daoine ach a dhul amach in éindigh leis sin
Is deacair le na daoine eirghe ag an h-ocht féin, ní áirighim ag an sé a chlog
4.
+
Deir siad nach bhfágfadh an capall an duine chor ar bith ann, marach go feicthear di go bhfuil sé cho h-árd leis an aer
Ní fhágfaidh an cogadh seo an duine chor ar bith ann, ach grásta Dé
TUILLEADH (6) ▼
Má theagann aicíd anois, giorróchaidh sí leis an duine ar fad
Is furasta cur ag an duine nuair a bhíos sé amach 'san aois
Bíonn an duine an-teann agus gan a shaoghal ach gearr
Má bhíonn fabht ar dhuine caithfidh sé fuilint leis. Sin é beith an duine
Is aisteach an breac é an duine bíodh a fhios agad
Is iomdha galra atá indán do'n duine

Duine in iontrálacha eile (100+)

+
abair
Dubhairt sí nach mbeadh duine aca san gcomhaireamh ceann bliain ó indiu: go raibh siad tolgtha fré chéile. Ach dheamhan a fhios aice. 'Sí adubhairt agus ní hé Dia
TUILLEADH (9) ▼
Is iomdha rud is buaine ná an duine, mar adubhairt an té adubhairt é = is minic leagan mar seo dhá chur ar shean-fhocla, ar ghiotaí d'amhráin agus de scéalta, ar leath-fhocla, ar dheilíní, ná ar chaint ar bith a bhíos i mbéal daoine go minic
Anois adubhairt tú é gan bhréig gan mhagadh! Ní bheadh aon-duine aca beo fadó an lá marach gur choinnigh sí deoladh leo
Abair é! Duine ar bith a bhfuil muirín anois air, tá sé in a ridire
Chreidim nach ndeachaidh ach abruigheadh muid go ndeachaidh. 'Sé an chaoi is réidhchúisighe do 'chuile dhuine é
Is mór adéarfá le duine nach mbeadh aon-fhód móna aige féin a dhul ag tabhairt mála as cruach na comharsan, ach iadsan agus a gcuid móna féin buailte orra
Déarfainn gur suarach an éadáil do dhuine ar bith a bheith i dtuilleamaí déirce bheag de'n tsórt sin
Deir siad nach leigfear duine ar bith go Sasana, dhá mbeadh an bhliain seo caithte
'Séard a deirim fhéin i gcomhnaí nachar chaith sé é fhéin 'san dug ariamh; gur duine eicínt eile a chuir tuiric ann
Deirimse féin gur mó a bheadh de bharr na móna ag duine, ná de bharr an chuir
+
Bhíodh an-chaint ar dhaoine a dhul ins na céad-déaga fadó, ach ní chloisfeá caint ar bith anois air. 'Sé'n chaoi a raibh siad an uair sin, ar an dá luath agus a bhfeicfidís ualach ar bith ag teacht orra, chuirfí na h-ordógaí orra ar an bpuínte. Badh é a scil ann é, badh é sin
TUILLEADH (3) ▼
'Ar ndú má's fíor do na sean-daoine ghnídís udhachtaí fadó ins na céad-déaga. Is beag na céad-déaga atá ann anois, ach thú fuaduighthe ag an séipéal cho luath agus a aireochthar an anáil imighthe asad. Ní fhéadfaidís gan rud eicínt a theacht orra an uair sin. Nach gcoinnighidís seachtain dhá dtórradh iad
Chuaidh 'chuile dhuine de'n chine sin ins na céad-déaga le aois. An bhfeiceann tú an deirbhshiúr eile atá aice. Tá sí deich mbliana fichead ag tarraingt an phinsean agus is maith an mhaise dhi fós é.
Chuaidh sí sin ins na céad-déaga leis an bhfiabhras. Bhí déanta len a bás ag dochtúirí agus ag 'chuile dhuine. Ach is cosamhail nach raibh an t-imeacht uirre in a dheidh sin. 'Sí atá luath láidir indiu th'éis a clann a bheith tóigthe aice
+
Beidh dhá dhéanamh air anois: do dhéanamh-sa agus an duine a chaithfeas a dhul air in do dhiaidh
TUILLEADH (3) ▼
Seachnaíodh duine an té a bhfuil an dá chroí aige. Liomsa agus leatsa agus liomsa aríst, mar adeir an ceánn eile
Bhí dhá dhuine dhéag ann (dhá dhuine fhichead dhá dhuine agus fiche, dhá dhuine dhéag agus fiche, dhá dhuine agus dhá fhichead nó beirt agus dá fhichead, dhá dhuine dhéag agus trí fichid, dhá phunt agus cheithre fichid agus rl)
Ní fhéadfaidh duine dhá leith a dhéanamh dhe fhéin. Ba deacair domsa a bheith in éadan féir agus indiaidh beitheach = ní fhéadfaidh an gobadán an dá thráigh a fhreastal
 
daba
Ara tá chuile dhuine siar annsin ag fáil an daba eile sin — an Dole — ar feadh na bliana uiliog, agus is cuma leo sin sa diabhal, ach gan é sin a bhaint dóibh (díob). Dhá mbaintí, bheidís réidh le K. gan mórán achair. Dheamhan mórán gnaoi ag cuid mhaith aca cheana féin air, ach tá siad i bhfaitíos faoi'n "dole" in a dheidh sin
 
Má bhuaileann daighce ar bith é siúd, dheamhan ionntú ar a sháil a dhéanfadh sé duit ar feadh an lae, ná d'aon-duine eile. Is stuacaighe é ná a bhfaca tú ariamh
+
Sin é féin an Seán daighceamhail. Níl cinneadh ar bith leis féin ag magadh faoi 'chuile dhuine eile ach do dhubhshlán teirigh ag magadh faoi féin
TUILLEADH (1) ▼
Ní daighceamhail go dtí é. Chonnaic mé na gearrbhodaigh annseo thíos oiche. Bhí siad ag caitheamh clo' neart (cloch). Chaith seisean í cho maith le duine. Bhí timcheall agus troigh ag C. ar 'chuile dhuine eile dhá raibh ann. Chaith seisean trí nó ceathair de chuarta aríst, ach, má chaith féin dar diaguidhe chinn air marc C. a chrínnt (chreinnt). D'fháisc sé air a shaicéad a mhic ó agus seo leis suas an bóithrín le teann daighce faoi gur bhuail C. é
 
Leagadh anuas dhá dhaigéad de dhá chloich i miainis (i bhfiaidhnis) an ghiúistis. 'Siad a chaith an bheirt thiar. Shílfeá nach éadáil mhór ar bith an t-amharc a thug duine aca ar na clocha. Ba mhó dhá fhonn a bhí air déarfá, breith uirre agus a caitheamh aríst. Tháinic scéin ins an ngiúistís
+
daigh
Ara tá an oiread bánráin aice anocht agus nach bhféadfadh duine fanacht in a goire chor ar bith. Tá an doigh ghoile sin léithe aríst; agus deir sí féin go bhfuil coilicum agus altraid chroidhe agus 'chuile anshógh uirre in aice sin
TUILLEADH (1) ▼
Níl pian ar bith is boichte ná na doigheachaí fiacal, agus níl pian ar bith in a dheidh sin is lugha a mbíonn truaighe do dhuine ná í.
+
'Sé Baile an Daighin é má cheannuigheann sé clog eili. Nach bhfuil an teach aige treannach ar tigh F. cheana le cluig. Ach ní feasach dó, ach an oiread le duine cé an chóir chaithte a chuirfeas sé ar a chuid airgid
TUILLEADH (3) ▼
'Sé Baile an Daighin é má dheanann siad rud mar sin: a chuid féin a bhaint de'n duine bocht. Ní fhéadfaidís a dheanamh. Nó dhá bhféadadh, is cneamhairí ar na h-ailt na dligheadóirí. 'Ar ndú ní dadaí eili iad
'Sé Baile an Daighin é má's féidir leis éirghe i mullach na ndaoine ar an gcóir sin. Bhfuighidh (gheobhaidh) sé maide dhá mheadh féin fós, nó is mór atá mise ag dul amú. Ach bíodh a lear air féin. An té a dheanas an t-olc is maith an aghaidh air a bhfuighidh sé féin dhe
'Sé Baile an Daighin é mura bhfuil tú indon chúig chárta a imirt. An oiread céadna atá ugainn (againn) uiliog, agus féachann muid len a n-imirt. Cé'n sórt amparán de dhuine thú féin thar agus cearrbhach ar bith eili?
+
dáil
Bhí sé thíos indáil leis an gcéibh, agus é sínte ar an móinín bán ann. Dheamhan duine beo nach sílfeadh go raibh sé criogtha leis an mbail a bhí air
TUILLEADH (1) ▼
Is indáil le cheal éadaigh atá an duine bocht ó a chonnaic mise an chéad lá ariamh é
 
Cá'r fhága tú an dailleacht! Ní fheicfidís sin poll i ndréimire. Duine ar bith a ghabhfas 'un bladair leo, agus a bhréagfas suas iad, beidh siad aige ar sheol na braiche
+
dáimh
Tá dáimh aice sin le 'chuile dhuine sa tír má's fíor di féin, ach 'sé gaol mhadadh Úna le madadh Áine é. Ar chuala tú ariamh é: "Uisce fuar mo chreach agus gaol i bhfad amach". Sin é a fhearacht aice sin é
TUILLEADH (8) ▼
Dáimheannaí as éadan iad sin. Tá siad fighte fuaighte le 'chuile dhuine sa tír, de réir gaol a's cleamhnais. Ní maith dhuit aon-cheo a rádh le aonduine as a gcomhair ar chaoi ar bith. Bíodh a fhios ag 'chuile dhuine cá mbeidh sé ag caint
Ha muise, is dual dáimhe agus daoine dhó a bheith droch-mhúinte. 'Ar ndú' dhá dteigheadh sé le Cloinn Mhac Chonfhaola ní bheadh léigheamh ná innseacht scéil air
Is dual dáimhe agus daoine di cúl a cainte a bheith léithe. Níor leig a máthair aonduine thairti ariamh gan sclamh a bhaint as
Bíonn sí ag brughadh gaoil i gcomhnaí orra, faoi rádh agus gur daoine móra iad, ach dheamhan gaol ná dáimh ann
Is fhearr dhuit an té nach bhfuil gaol ná dáimh agad leis, ná a raibh de ghaolta ariamh agad. Níl aon-duine sa tír nach bhfuil muintreach agamsa, ach ní thaobhóchainn ceachtar aca lá an anshógha. Ba bheag an mhaith dhom é dhá dtaobhuighinn féin
Deirimse leatsa nach bhfuil gaol ná dáimh aca le chéile. Tá dhá Dhomhnall i gCúig' Uladh. Ní hé an duine céadna atá muid a rádh chor ar bith
Go deimhin níl gaol dáimhe ná dúthchais ag J. le duine ar bith eile dhá bhfuil istigh ar an mbaile sin. Amhuis de speireadóirí uilig iad ach é féin. Níor rugadh aonduine ariamh ar an mbaile sin, nach mbeadh anam duine air = cosamhlacht
Níl aon-mhaith dhuit a bheith ag caint mar sin. Níl gaol dáimhe ná dúthchais ag an rud sin leis an scéal ar ball. Scéal ann féin é sin. Níl an Government ná dream ar bith eile indon tada a dhéanamh faoi sin, nó go ndéanaidh na daoine fhéin é
 
Tá sé ag cur sheaca cho daingean anois, agus nach mbeadh sé ionrásta ag duine ná ag beithidheach an bóthar a shiubhal ar maidin
+
Tá an Béarla cho daingnighthe sin isteach i gcuid de na daoine, agus nach mbainfeadh geanntrachaí amach é.
TUILLEADH (2) ▼
Tá fear an airgid in don é féin a dhaingniughadh isteach in a rogha áit. Ní comórtas ar bith do dhaoine dhona é
Tá tusa ag ceapadh go gcaithfear an dream seo amach go gairid. Bíodh ciall agad a dhuine chroidhe. 'Sé an chóir a bhfuil an Government seo ag daighniú. Tá siad ag leigean an oiread airgid amach ar an tír agus go bhfuil gach duine ag maoidheachtáil leobhtha
+
Cén mhaith do dhuine a bheith in ainm agus a bheith ag déanamh rud nuair nach mbíonn sé dháiríre faoi
TUILLEADH (1) ▼
Buaileann sé sin duine idir shugradh agus dáiríre = bíonn sé ag leigean air fhéin gur ag magadh a bhíos sé ach ní hea ach dháiríre
+
dairt
Ní sheasfadh aon-duine beo thuas ann ach a dtosuigheann na dairteacha dhá gcaitheamh. Is contabhairt é go mbainfidís an tsúil amach as do cheann.
TUILLEADH (11) ▼
Tá a shúil ins an meath chéadna anois le trí bliana ó buaileadh dairt air thuas ar an bportach. Ceann cruadh a bhí ann. Níor leig an té a chaith é ná aon-dhuine dhá chineál, tada as a láimh ariamh ach le gangaide. Dhúin súil Ph. d'aon-iarraidh. Chuaidh sí 'un óthrais. Chaith sé scathamh ins an aspuicil (oispidéal) léithe ach dheamhan mórán maitheasa a rinne siad dó annsin ach gur fhuaruigh siad an phian air. Tá clúdach aige uirre i gcomhnuí. Is maith an t-ádh atá air má bhíonn aon-amharc aige aríst go bráth innte. Dá leanadh sé amach mac Mh. fúithe thiocfadh sí daor air. Ach ní leanfadh. Tá sé ro-réidhchúiseach an duine bocht
Is deas iad do chuid dairteachaí. Nach gruadháin de chlocha atá tú a chaitheamh. Ní spóirt ar bith an tsúil a bhaint as duine.
Níl neart ag duine a dhul an bóthar aca, nach bhfuil cluiche aca amuigh roimhe, len a dhalladh le dairteachaí agus le clocha. 'Siad na h-údair iad. Is maith an tógáil atá sé a thabhairt orra — gan smacht gan ceannús ceann
B'uathbhás iad na dairteacha a bhí ag dul amach thar an mullach agam. B'éigin dom imeacht ar mo chromadadh istigh faoi'n gclaidhe gur bhailigh mé suas an Ch. nó sciochaidís an cloigeann dom (díom). 'Chuile eallach i mbaile ach na diabhlánaigh sin. Tá marbhú duine orra
Bheadh an scéal ceart go leor dá mbeithí taobh le dairteachaí a chaitheamh, ach seachain nar caitheadh clocha freisin. Ní thrustfainn A. Ní miste leis sin ins an gcatmara é, ach duine eicínt a dhonú. Streille gáire a chuirfeas sé air fhéin annsin. Is olc na gnaithí atá ar dhream ar bith a thiocfas i gcleitheamhnas a dhul ag déanamh spóirt ins an áit a mbeidh sé sin
Má bhíonn báirseach de bhean in t'éadan ó mhaidin go faoithin, b'fhearr go mór fada a dhul ag caitheamh dairteachaí leis an ngealaigh ná do shaoghal a chaitheamh in a buil. Tá caitheamh agus cáineadh ar an té a imeochas uaithe. Bíonn sagairt ag cur dóibh agus mar sin, ach ní ag aon-duine atá a fhios é, ach ag an té atá in adhastar an anró é féin. Is gnaoidheamhla go mór a fágáil annsin i dtigh tubaiste ná clann a thógáil ag éisteacht leis an ropaireacht sin i gcomhnuí. Mar cuimhnigh go bhfuil mise dhá rádh leat an ceann aca a thosuigheas ar an gceird sin — go bhfuil sé de bheith uirre gan eirghe as dá dtugtaí an saoghal mór di.
Ara beannacht Dé dhuit, ní raibh ins an rud a bhí ann an uair sin ach caitheamh dairteacha, le h-ais na gCogaí a bhíos ann anois. Daoine a dhul amach ar aghaidh a chéile le claimhí, le sleaghachaí agus le tuaightí. 'Ar ndú, dheamhan deichneabhar a bheadh marbhuighthe seachtain. Is mó an t-ár a dhéanfadh "bomb" amháin anois ná a dhéanfaidís i gcaitheamh a saoghail. Seo é deire an domhain ach grásta Dé. 'Sé Cogadh an Domhain é: Cogadh na gCríoch a bhí tugtha síos ins an Targaireacht. Dheamhan ceo dhá raibh ins an targaireacht nach bhfuil istigh. Fainic thusa nach bhfuil
Go dtugaidh Dia ciall duit! Caitheamh dairteachaí a bhí annsin … bhuel b'ionann agus gurbh eadh. Ach an t-achrann atá mise a rádh; bhí dhá bhaile uiliog amuigh. Ceann aca ar chaon taobh de'n alt siúd atá ins an mbóthar taebh thiar d'Ard an Mh. Ba gheall le clocha sneachta iad na spalaí ag dul thart. Bhí mná agus gasúir freisin amuigh: 'chuile dhuine ó aois liath go leanbh ar na bailteachaí agus daigéad de chloch aige. Bhí muide ar an bhfascadh tigh Gh. agus feiceál againn ar fad air
Caitheamh dairteachaí a bhí ann arbhú aréir ar ghualainn na h-oíche aréir. Ó stop! Bhí sé in a bhruighshléacht ceart. Ní bhfuair mé an oiread cuideachta ó a rugadh mé. Bhí sé seo thoir ag sáruigheacht agus ní thuigfeá focal ins an gcéad uaidh le pislíní. Ní raibh duine ins an teach nach in a éadan a bhí aréir. An C. scaithtí ag teacht leis, agus scaithtí ag cur in a aghaidh, len a splanncadh tuilleadh. "Grounds" mhór atá ag an gC.
Ní raibh a dhul isteach ins na póilíos fadó thar chaitheamh dairteachaí, i gcomórtas a dhul isteach ionnta anois. Dhá mbeadh caraidheachaí ar bith aghad an uair sin — duine ar bith adéarfadh focal ins an gcúirt duit — bhí leat. Ghlacfaí ionntu thú gan stróbh ar bith (stró > stróbh i gcomhnuí i gcaint de bharr a bheith idir-ghuthaí i gcomhnuí bunáite). Ach tá siad an-ghéar anois. Ní mór dhuit breac-fhoghluim mhór a bheith ort go nglacfaí thú. Nach ionnta atá saint ag 'chuile dhuine anois!
Deir tú leis a chaith curraintín istigh annseo indiu. Níor tharraing sé anuas agam faoin mbealadh díreach ach bhí sé ag baint dairteachaí aige. Dhá gcloistheá an chaoi a raibh sé ag teacht timcheall ar an scéal. "Leag mé bosca bealadh a bhí le 'chur ar an gcarr indiu isteach ar chorr an drisiúir aréir. Níor fhága mé míor-meacan de'n teach gan chuartú ar maidin agus chinn orm é a fháil. Dubhairt B. nachar chorruigh sí féin é. Agus níor goideadh é mar 'sé sin an fáth ní raibh aon-duine istigh ó mhaidin ach tusa agus M. agus níor ghoid ceachtar agaibhse é." Tá aimhreas aige orainn, ach ní abróchadh sé in a dheidh sin é. Fágfaidh mé thíos anois aige é ins an oíche ambáireach. Leagfaidh mé ins an áit chéadna ar chorr an drisiúir é agus mé ag imeacht ó chuairt.
 
Bíonn siad annseo Domhnach agus Dálach. Tá muid sáruighthe aca. Níl neart ag duine a bhéilí a ithe nach ag breathnú isteach 'sa bpus ort a bhéas siad
+
dalba
Fear dalbaí é. Bhí sé thoir annsin thoir lá an aonaigh, agus d'iarr sé amach fear ar bith a bhí istigh tigh Mh. ar "fair play". Bhí cho maith le fiche fear istigh, agus dheamhan thiomanta duine aca nachar chlaon uaidh
TUILLEADH (3) ▼
Nach dalba an bealach atá leis: ag imeacht mar sin ag biadán agus ag coireamhaint ar a chomharsa, agus i gcomhnaí ag ollúchan achrainn. Dheamhan sástuigheacht aige ann mara bhfeicidh sé daoine i mbroinnleachaí a chéile, agus ag troid agus ag achrann. Sin é a bhuac
Is dalba an aimsir í, agus gan cosamhlacht claochmhú ar bith air. Má mhaireann an sneachta seo i bhfad eile, beidh beithidhigh criogtha, an uair nach féidir a leigean amach. Ach diabhal mé go bhfuil na daoine féin in an-chaoi freisin
Is dalba an obair a rinneadh annsin. Ach b'orra nach raibh an mhoill. Is beag a aireochas daoine obair a dhéanamh, 'nuair a bhéas 'chuile shórt ar a mian aca
+
dall 2
Is beag an rud a dhéanfadh duine dall. Níl áit ar bith sa duine is lugha acmhuinn ná an tsúil
TUILLEADH (2) ▼
Ní fhaca mé aon duine ariamh ba daille (/deʟ′ə/) ná é ag dul chuig an scoil. Chaith G. a dhúracht leis, agus thugadh sé dual na druinne dhó chuile ré solais, ach má thugadh féin, ba aon-mhaith amháin dó é
Tá na daoine sin suas anois cho dall (dímheabhrach, aineolach) le amhus a chasfaí leat amuigh san áit a ndeachaidh sagart Sh. Th. Níl aon-tsamhail eile aca ach iad
+
dall 3
Dhallfadh soillse na mótair sin duine. Bíonn cuid aca an-ghriodánta. Ní fhágfaidís amharc ar bith in do shúile
TUILLEADH (5) ▼
Tobac! An oiread agus a dhallfadh do shúil níl agam. Tá orm féin troisceadh go maidin mara dtuga an duine gnaoidhiúil seo thíos aon-phíopa dhom
Níl an oiread agus a dhallfadh do shúil de phlúr san teach mara dteighe duine eicínt in a coinne.
Ní raibh a sheasamh agam ann ní b'fhuide. Bhí mé de mo dhalladh le sáile ann. Ach dar fiadh bhí freagairt ann. An-pholl iascaigh é dhá mbeadh acmhuinn ag duine fuirgheacht ann
Ní fhaca mise aon-duine ariamh a bhfuil slám air mar tá air. Ní beo é gan creidimh a tharraint anuas. Dhall na misinéaraí ceart é. Bíodh a fhios agad gur fear é muis nach bhfuil staidéarach ceart anois
Tá an carthannas sin sa mbuachaill sin — carthannas gan chaillteamas — fea'int a ndallfadh duine eicínt é
+
Go bhféachaidh Dia ort a dhuine sin! Chuirfeadh sé sin dallach dubh ar Rí na Méaracán, ní hé amháin ortsa. Tá sé glanta leis anois i bpas eicínt siar go ndéanaidh sé nead i gcluais duine eicínt eile. Níor chás duit é chor ar bith ó bhí sé cho saor sin agad: coróin agus punt. Deir siad gur thug fear as M. h-ocht bpunta dhéag dó ar an gcuntar céadna … fuair muis. Tugadh sé buidheachas le Dia nach tuilleadh a thug sé dhó
TUILLEADH (2) ▼
"Níor mhaith liom do bhris" adeirim féin leis. "Chreidim gur buaileadh an dallach dubh ort faoi'n gcruaichín mhóna. Diabhal neart air. 'Sé J. F. an buachaill ag daoine simplí". Spréach sé. Spréachann sé má chásuighthear chor ar bith leis é, ní áirighim a chású leis mar a rinne mise!
Nach len a aghaidh sin atá sí ann. Cé'n mhaith di a bheith in a bean leanna mara bhfuil sí indon an dallach dubh a chur ar dhaoine. Sin é a gceird sin ar fad: thú a choinneál ar stropadh go gcaithidh tú an chianóig dheireadh. Bóthar agus bata a thabhairt duit annsin. Is cóir adubhairt an té adubhairt é: "Agus a liachtaí teach ósta ar ól mé ariamh coróin ann; Agus nach dtiubharfaidís dom lóistín na h-oíche"
 
Chuirfeá dalladh púicín ormsa anois, dá leiginn duit ach ní leigfidh. Fagh duine eicínt le dhul ag magadh faoi tharmsa
 
Nach deas a chuir sé dalladh mullóg anois ar J! Is fhearr liom é ná punt airgid in mo phóca. Bhí an oiread gaisce agus floscaí aige, mar dhóigh dhe nach raibh duine ar bith indon imeartas air fhéin
+
Ní de'n díogha iad deirimse leatsa. Feacha na dalláin atá orra sin. Tá tú i síol fataí a dhuine sin, go bhfeicidh tú na blianta
TUILLEADH (3) ▼
Chonnaic mise bó thiar annseo ag N. Mh. Bhí an úgh calctha aice. Chinn orra aon-deor bhainne a fháil uaithe th'éis a ndichill. Bhí fear beag ag obair annseo thoir ag C. — níl a fhios agam beirthe ná beo cérbh as é. Tháinig sé ag breathnú ar an mbó agus í cínnte ar C. agus ar 'chuile dhuine. Fuair sé ruainnín de'n "wire" beag sin a d'fheicfeá ar scluig na mbuidéil "lemonade". Dhírigh sé amach é nó go raibh sé cho díreach le dorugha. Sháith sé suas is 'chaon dollán de'n úgh é indiaidh a chéile. Dheamhan cor na car a rinne sé len a láimh ach é a sháthadh leis suas. B'iongantas an chaoi a raibh sé indon é a dhéanamh ach níorbh é a chéaduair é. Bhuel tháinig an bainne, gan bleaghan ar bith. Tháinig sé mar a bheadh Dia dhá rádh leis. Bhí bleaghánach dhó (dhe) ar an talamh shul'ár féadadh soitheach a fháil. Is diabhaltaí stuama a bhíos daoine thar a chéile
Bhí bó annsin thoir ar an aonach agus nuair a chuaidh siad dhá bleaghán bhí an úgh cho rithte len a bhfaca tú ariamh. Ach deoir féin ní raibh sí a thál in a dhiaidh sin. Chuaidh 'chuile dhuine di ach ba aon-mhaith amháin é. Tháinig an fear seo — ceannachthóir a bhí ann — agus chuaidh sé féin ag méirínteacht léithe. Chuir sé soipín tuighe isteach ins na dalláin aice, mar dhóigh dhe go raibh siad tachttha … ach dheamhan tachtadh ná cuid de thachtadh. Ní ar na dalláin ná ar a cuid sineadhachaí a bhí an "demur" (marach, locht) chor ar bith. Fear sáthach símplí — bádóir as Conamara — a casadh timcheall ann ins an deire agus é ar a ghlas-mheisce. Ní thiubharfá deich triuf air len a fheiceál. Sáthach adhartha a bhí sé ag imeacht. D'fhiafruigh sé céard a bhí orra, agus h-innsigheadh dó. Bhí an ceannóchthair an uair seo in éadan na ndalláin aice. "Leig do na dalláin" adeir an bádóir. "Tá na dalláin cho "freeáilte" agus a bhíos mo pholláirí-sa, agus an bád ag tabhairt leath-bhord ins an ngaoith thar an gCeann lá flichshneachta. Ach innseochaidh mise dhaoib céard a dhéanfas sibh. Stopainn an bhainne atá ar an mbó. Má tá bairille ann agus a lán uisce, árduigidh suas é ar áit árd eicínt. Tugaighidh an bhó len a ais. Coinnigidh annsin í. Scárdaigidh anuas an t-uisce as an mbairille de réir a chéile. Mara ndéanaidh an bairille sin, líonaigidh bairille eile, agus déanaigidh an cleas céadna. Nach mairg gan galún taosca an bháid agam, agus is gearr a bheinnse dhá cur ag tál." Tugadh isteach i "ngárd" Sh. í. Tá a fhios agad an bairille árd siúd a raibh an "teaip" air a bhí thiar le balla. Thiomáil siad an bhó suas len a thaobh, agus chuir siad an "teaip" ag rith. Leigeadh cho maith le trí bhuicéad uisce as. Ná raibh ann nar thosuigh an bhó ag tál an bhainne cho briosc agus dhá mbadh as béal gloine a bheadh sé ag teacht. B'éigin buicéad a chur fúithe de léim. "Anois" adeir an bádóir "ab iad na dalláin a bhí dúinte" agus "haway" leis isteach indorus cúil Bh. gur chuir cáthadh pórtair ar an smut aige féin. Cé a mb'fhearr é sin ná do "wireen"-sa ar ball?
Bhí bean as C. annsin thoir san gcúirt agus í ag mionnú ar fhear. Ceist eicínt a chur an giúistís uirre: "go deimhin a dhuine chóir" adeir sí, "tá sé sin cho glan orm leis an sagart. Ní dheachaidh a shlat ní ba ghoire don dallán agam ná a chuaigh do shlatsa, bail ó Dhia ort." Spréach an giúistís. Fhobair gur b'ise a chuirfí isteach agus ní hé an té a chionntaigh léithe
+
Tá sé in a dhallarán chríochnuighthe. Is fadó an lá a bhí aige a bheith ag fáil pinsean na daille. Is iomdha duine nach bhfuil leath cho dona leis atá dhá fháil ó'n gcéad lá
TUILLEADH (1) ▼
Tá an duine bocht in a dhallarán. Ní léar dhó an bhán-shoillse — tada leis
+
Má tá tú in do dhall dúda anocht níl an milleán ag sroicheachtáil do dhuine ar bith ach duit féin. Rinne tú clogán-streille de'n oíche aréir ag imeacht ag fálróid síos annsin ar bhóithrí, an uair ba cheart duit trí eadarshuth a bheith codluighthe agad. Ach mo léan! Seo anois. Ith suas do bhéilí agus siar leat a chodladh, agus fainic a n-eireochadh an cleas sin duit aríst
TUILLEADH (1) ▼
Ara choinnigh muintir an Ch. sin thiar ar neamh-chodladh mé ar feadh na h-oíche aréir len a gcuid glaodhmaireacht'. Tá a shliocht orm: tá mé in mo dhall-dúda indiu. Airigheann siad na daoine go dona. Bhí lá de'n tsaoghal muis, agus ba bheag an ghlaodhmaireacht a bheadh aca ins na bólaí seo, ach airigheann siad a raibh ar foghnamh ann imighthe anois
 
Dá gcuirtheá slat ar pharáiste, ní chasfaí aon-duine leat atá cho dall-intinneamhail leis sin. Ó dheamhan meabhair ná éirim dhá bhfaca tú in aonduine ariamh ann
+
dálta
Tá T. go lághach, ach ní hé a dhálta sin ag J. é. Níl comharsanacht ar bith ann. Caitheann sé a shaoghal ag forcabhás ar bhearraidheachaí a bhaint dhe dhaoine eile
TUILLEADH (3) ▼
Tá an bainne spreagamhail, ach ní hé a dhálta sin ag an tae é. Tá scudalach tae i siopaí annsin soir, agus tá duine ar bith dhá bhfuil dhá ól leath-tholgtha. Ní hé an cúigeadh scoth fhéin é
Tá an mac sáthach síodamhail, ach níorbh é a dhálta sin ag an athair é an fhad agus a mhair sé, go ndéanaidh Dia trócaire air, mar sin féin. Ba mhór leis rud ar bith d'aon-duine. Mara bhfeiceadh sé ach an míol buidhe ar do chuid talmhana d'fhéachfadh sé len a dhíbirt, faitíos go n-eireochadh leat é a mharbhú. Sin é an sórt duine a bhí ann
Is tú atá dícheallach bail ó Dhia ort ní hé dálta daoine eile é. Is maith luath atá tú aníos ón gcladach agus an mhuintir se'aghainne faoin bpluid fós. Ach ba lá corr é an lá inné.
 
Rud damáisteach é an poitín: fágann sé na daoine gan spré, ach breagh nach bhfanann muid uaidh. Ní chuireann sé aon-fhios orainn marach go dteigheann muid féin chuige, marach go dteigheann sin. Muid féin is measa
+
Tá sé sin damanta má damnuigheadh aon-duine ariamh — ach diúltaigheamuide dhó. Tús na breithe ag Mac Dé! Bhí sé go suarach, go ndéanaidh Dia grásta air!
TUILLEADH (5) ▼
Ní fiú puintín bioráin an méid sin a dhéanamh as bealach, a dhuine chroidhe. 'Ar ndú' má's peacadh é bheith buidhe nach bhfuil na mílte damanta mar adeir an ceann eile
Ghoid tú cupla uailín móna ar chruadhóig! Bíodh unsa céille agad a dhuine sin! Ar chuala tú ariamh é, má's peacadh a bheith buidhe, tá na mílte damanta. Bíodh a fhios agad an méid sin!
Tá eitinn ionnta! Dar príosta muise mara bhfuil le casadh leo ach an méid sin, ní cás dóibh é. Má's peacadh a bheith buidhe, tá na mílte damanta. Ní h-ionann anois agus ariamh. Bhíodh náire ar dhaoine fadó a amhdachtáil go mbeadh sí in aon-duine a bhainfeadh leo, ach níl ceilteamas ar bith aca anois air.
Nach damanta an conuas fir é. Luighe fiadha a bhí a chur air le fadhb. Duine ar bith a dhéanfadh cleas de'n tsórt sin bheadh sé sáthach maith aige
Ba damanta an cleas dó a dhul ag baint an ghiodáinín talmhana sin do na dílleachtaí bochta. Déarfá go mbadh bheag an tsúil le Dia a bheadh ag duine ar bith a bhuailfeadh faoi.
+
damba
Chuir siad damba ar an abhainn sin thiar mar dhóigh dhe go gcuirfidís ag lasadh an S. le solus í. Níor chuala mé aon-cheo faoi'n solus ó shoin ach cloisim gur mór an leas do shaigheadóirí an damba. Ach arsa tusa ní theagann síon idtír nach fearrde duine eicínt.
TUILLEADH (1) ▼
Bhí S. Mh. N. ag rádh liom go bhfaca sé damba ar abhainn i Meriocá agus go mbadh h-aoirde a bharr ná speiricín na J. inGaillimh. An gcreidfeá-sa an scéal sin. Ní chreidfinnse ar chaoi ar bith. Sílim gur do mo dhalladh le bréaga a bhí an ceann céadna. Chonnaic sé rudaí i Meiriocá nach bhfaca duine ar bith agus a liachtaighe sin duine ins an tír a shiubhail cho fada leis i Meiriocá