—
a.
gárthacht aimsire, cogaidh nó eile.
+–
Tá an lá (duine, saol, cogadh, rothar srl.) ag dul chun donacht
I leaba éirí as, 'sé an chaoi a bhfuil sé ag dul chun donacht. Tá sé (tinneas) dhá ghreamú rófhada
TUILLEADH (5) ▼
'Sé an chaoi a bhfuil an saol ag dul chun donacht le chuile chor
Ag dul chun donacht atá an aimsir. Chuile lá ag baint farasbarr dhá chéile
Chuile líne ag dul chun donacht — chuile líne ag dul chun míne agus chun bréige
Níl aon ghair aige ar an athair. Chuile líne ag dul chun donacht, arsa tusa
Tá an lá chun donacht go mór — níos measa ná a bhí sé scaitheamh ó shin
+–
Tá sé ar a dhonacht (an saol, aimsir, duine srl.) — chomh dona is a d'fhéadfadh sé a bheith. Is annamh a bhíos an leagan seo sa scríbhneoireacht ach tá sé bunchoitianta go leor sa gcaint i chuile áit
Johnny! M'anam ní ceasacht ar Dhia é, go bhfuil sé ar a dhonacht.
TUILLEADH (4) ▼
Ara a dhuine, tá an saol ar a dhonacht. Beannacht Dé dhuit! 'Sé díol (dícheall?) an diabhail maireachtáil chor ar bith. Deir daoine go mbeidh an ball séire ar fad air ach a gcríochnaí an cogadh
Bhí an lá ar a dhonacht. Shíl mé dheamhan cladach a d'fheicfeadh muid go deo. Bhí sí ag tógáil uisce ar an mbord fúithi chomh maith leis an mbord os a cionn (bád). Ba é an lá ba mheasa é dhá raibh mé ar farraige ariamh sílim
Tá sé ar a dhonacht anois ar chaoi ar bith. Déanfaidh an sneachta seo scrios ach grásta Dé. Agus níl cosúlacht ar bith ar aon chlaochmú. B'fhurasta a aithinte, agus an deis a bhí ar an ngaoith ag dul síos agus suas i ndiaidh a tóna le seachtain
Bhí sé chomh maith do dhuine gan buille ar bith a dhéanamh agus a dhonacht (lena dhonacht) agus atá an saol
+–
Tá Seán bocht ar dhonacht (deirtear mar seo scaití é gan a ar bith fearacht ar fheabhas). Beidh a sháith le déanamh aige agus a theacht as chor ar bith
Tá an teach sin ar a dhonacht anois. Dheamhan bonn bán orthu. Is mór idir inniu agus inné, adeir tú …
TUILLEADH (4) ▼
Ní fhaca mé aon mhadadh ariamh mar é ar a dhonacht. Ní leanfadh sé bó ná gamhain
Tá an-deabhach go deo ar an mbóthar seo ar a dhonacht. Níl sé inrásta ag duine ná beathach é a shiúl
Níor díoladh aon bhó amháin ar an aonach inniu lena ndonacht — ní raibh aon phraghas orthu
Ní fiú an eorna sin thoir a bhaint agus a dhonacht agus atá sí. Beithígh a bhí a scaoileadh isteach inti — níl aon mhaith inti
b.
·
Tá a dhonacht fhéin i chuile rud — milleadh; míbhuntáiste; disadvantages
Ní dhéanfadh sé donacht ar bith dom (dochar) a dhul ag siúl
·
Dhá dhonacht maoil is measa mullóig (mullach) — dhá dhonacht rud is measa rud eile
Seán an ea. B'fhearr liom T. fhéin ná é sin. Dhá dhonacht maoil is measa mullóig
·
Fágadh sa donacht ariamh é, agus síleann sé anois go bhfuil leis ach daba ar bith a fháil — sa mbochtaineacht, san anró
Go deimhin féin níl aige ach an donacht agus an bhochtaineacht istigh ansiúd ar thamhnóigín shléibhe
c.
·
Is furasta a aithinte ar dhonacht na mbeathach nach bhfuair siad a leath ndóthain. Féacha na beithígh atá ag P. Sciorrfá dóibh, tá siad chomh sleamhain sin — drochordú; gan aon tógáil
Ní cheannófá aon bhanbh ar an margadh lena (ar a) ndonacht — bhí siad chomh dona sin
d.
+–
Cois thinn atá agat. Ní beag dhuit a dhonacht a dhuine bhoicht — is olc an rud cois thinn a bheith ag duine, nó is rud sách dona é
Níor bheag dhuit a dhonacht mar a bhí tú, agus gan tuilleadh a theacht ort
TUILLEADH (2) ▼
Má tá ort siúl ó cheann an bhóthair abhaile, ní beag dhuit a dhonacht, agus gan siúl as seo go dtí ceann an bhóthair
Ní beag do dhuine a dhonacht nuair a bhíos imní air, agus gan tinneas dhá bhualadh ina cheann sin
e.
olc, drochmhúineadh, faltanas, drochintinn; rud a chur as do dhuine.
+–
Ní thaobhódh duine ar bith é sin agus a dhonacht agus atá sé (olc, fealltach, drochmhúinte)
'Sé a dhonacht féin le daoine bochta a d'fhága mar sin é
TUILLEADH (7) ▼
Ní dhéanfaidh sé donacht ar bith duit, hé brí cén mhaith a dhéanfas sé
Is beag a chuirfeas an ceann céanna ann d'aon duine, hé brí cén donacht a dhéanfas sé
Ní fhaca mise aon donacht déanta ariamh aige, théis an droch-cháil atá air. Ach an té a dtéann cáil na mochóirí amach dó, níor mhiste dhó dhá mbeadh sé gan éirí go headra
Níl donacht ná fabht i nduine ar bith den dream sin — níl faltanas ar bith iontu
An té a bhfuil an donacht ann, tá sí ann, agus tá sí ann ar a chéill agus ar a mheisce
Bhí chuile dhuine ag caint ar dhonacht Mh. ach ní choinneodh sé coinneal dó seo atá ann anois. Tá ruibh air seo
Chaith mise cheithre bliana abuil na Sasanaigh, agus ní fhaca mé thairis sin de dhonacht iontu. Ba mheasa dhuit go fada leiciméara d'Éireannach a d'inseodh chuile mhíle rud don bhoss ort
f.
tinneas, othras, creatán, ardú nó barr tinnis.
+–
Buaileadh síos le donacht eicínt é aréir — tháinig donacht (tinneas) eicínt air aréir (b'fhéidir dhó a bheith tinn cheana ach go dtáinig ardú air)
Ní ligfeadh an donacht dom a dhul amach le seachtain — tinneas
TUILLEADH (12) ▼
Dhá gcuirinn an donacht seo tharam b'fhéidir go mbeadh agam
Níl de dhonacht air ach daitheachaí
Ná caith é sin chor ar bith. Is mó an donacht a dhéanfas sé dhuit (séard a dhéanfas sé donacht a chur ort)
Tá an donacht mhór imithe dhó (dhe), ach dheamhan a bhfuil tada le reic aige fós
Cén uair ar bhuail an donacht é?
Is mór a thug an donacht sin anuas é. Níl ann ach na stéigeachaí anois
Chaith sé an donacht deiridh ach d'fhága sé cloíte é, agus má bhuaileann aon donacht eile é go gairid, tá faitíos orm go bhfuil a chaiscín meilte
An bhfuil cuimhne ar bith aige éirí as an donacht? Shílfeá má tá i ndán bisigh dhó, go bhfuil sé in am aige a bheith ag cur cosúlacht eicínt air fhéin feasta
Ní fhéadann sé an teach a fhágáil ag an donacht
Chuile dhonacht ach donacht daitheachaí: sin é adéarfainnse — tá chuile phian go maith ach na daitheachaí
Is mór atá an donacht in ann a dhéanamh le duine. Ba fear luath láidir é sin, agus an bhfeiceann tú an chruth atá anois air?
Deir siad gur measa donacht fíona ná tinneas óil ar bith eile
+–
Níl creatán ná donacht air, ach an oiread is atá ormsa
Donacht as air! Donacht a bhíos air chuile lá beo
TUILLEADH (11) ▼
Is lú an donacht atá ort ná ormsa agus caithfidh mé a bheith ag crochadóireacht liom ina dhiaidh sin. Is beag a bheas ar chuid de na daoine nuair a éagnós siad é
Is mó an donacht atá air inniu ná lá ar bith ó bhuail sé é. Tá faitíos orm go bhfaighidh sé rud le déanamh agus srianadh as.
Ar an dá luath is ar chaith sé an braoinín bainne chuir sé donacht air (barr; ardú)
Is iontas donacht mar sin a theacht air de léim
Níor sheas an donacht uirthi ach lá, ach níor bheag di sin. Is mór a chloífeadh lá féin duine nuair a bheadh pian ghártha air
Bhí donacht air le bliain má b'fhíor dhó fhéin, ach is beag an donacht atá anois air ag goid mhóna!
Más fíor di fhéin, is uirthi atá donacht an tsaoil
Tá an-donacht air (fíordhonacht, an-donacht go deo, roinnt donachta, an-donacht thar cionn srl.)
Níl aon donacht mór mar sin air, ach tá sé an-chroite
Is iomaí donacht a bhí ariamh air, agus m'anam má bhí féin gurb é atá crua cuisneach fós
Tá donacht mhór air sin go deimhin! M'anam má tá gur donacht phórtair é, sin nó donacht dá uireasa
·
Déarfá go raibh sé as ach bhuail iontú donachta aríst é. Galra gorálach é sin. Ní furasta a theacht as
Má theagann aon iontú donachta air as seo go maidin, cuiridh fios orm.
+–
Aithníonn an donacht a duine féin (seanfhocal) — an duine a bhfuil an fabht ann, nó nach bhfuil leigheasta ceart, bíonn sé buailte síos nó meath-thinn i gcónaí; bíonn sé de bheith ar dhaoine a bheith tinn.
Ní féidir gur buailte síos atá sé aríst, ach aithníonn an donacht a duine féin
TUILLEADH (4) ▼
Bíonn slaghdán uirthi siúd i lár an tsamhraidh. Mar a chéile aici samhradh agus geimhreadh. Aithníonn an donacht ar ndóigh, a duine féin
Baol air sin aon cheo a tholgadh. Dheamhan é muis, ná dhá mbeadh sé go dtí n-a dhá shúil i bhfarraige seacht lá na seachtaine. Tá daoine ann lena aghaidh sin (tinneas). Aithníonn an donacht a duine fhéin
Más leat a bheith buan, adeir siad, caith fuar agus te, ach is aon chás amháin domsa céard a chaithfeas mé. Bíonn an donacht ag siocadh liom i gcónaí. Aithníonn an donacht a duine féin
Is deacair leis an donacht scaradh leis an seanduine. Aithníonn an donacht a duine féin
+–
Ní bhíonn aon neart ag an donacht fhéin air go bhfóire Dia orainn! — caithfidh an donacht fhéin a bheith ann go bhfóire Dia orainn!; ní ceart a bheith sa mullach ar dhaoine a bhíos ag éagaoineadh agus ag gearán. Is cuid de chúrsaí an tsaoil an tinneas agus an phian
Chinnfeadh sé ormsa anois siúl chomh fada le teach an phobail dhá bhfaighinn Éire bronnta orm. Ní bhíonn aon neart ag an donacht fhéin air
TUILLEADH (1) ▼
Níor thuill sé aon mhilleán uaibh, agus mar sin ní raibh agaibh aon mhilleán a thabhairt dó. Má tá sé ag casaoid, tá a údar aige. Caithfidh an donacht féin a bheith ann. B'fhéidir go mb'fhurasta cur agaibh féin fós
donacht in iontrálacha eile (52)
→
dán
Níl i ndán suaimhnis dúinn. Mura rud é, is rud eicínt eile é. Shíl mé nuair a d'imigh sí sin uainn go mbeadh linn, ach ó dhonacht maoil is measa mullóg.
→
danra
Níl aon fhód talúna ag gabháil leis nach bhfuil deacair danra mar sin, faoi bhroibh, faoi dhriseachaí, faoi chíb ar éigean, faoi chuile mhíle rud dhá dhonacht. Ar ndóigh murach é a bheith ina fhear chomh maith agus atá sé, ní bheadh sé in ann giota fataí a chur beag na mór. Agus cloisfidh tú daoine dhá cháineadh ina dhiaidh sin agus ag rá go mba cheart dó dúchan a dhéanamh. Dúchan mo chreach! Ar an talamh siúd
+
→
daol
Bhí an bheirt againn ag teacht as Gaillimh oíche agus 'sé an áit ar bhuail an donacht é ag Airdín an D. Ba é an rud ba tobainne é a chonaic mé ariamh: daol ceart. Bhí sé domhain go maith san oíche agus an áit sin sách uaigneach freisin. Ní raibh mé in mo bhambairne ariamh go dtí an oíche sin: gan fios agam an dtiocfainn ag iarraidh an tsagairt dó nó an bhfanfainn ina chionn. Ach d'imigh sí aríst chomh tobann agus a tháinig sí, chomh luath agus a bhí an daol sin dó (dhe) aige
TUILLEADH (1) ▼
Ní bhíonn air ach an daol sin ach ní beag dhó a dhonacht. Ní fhágann sí láthar ar bith ann go ceann seachtaine aríst. Is deacair leis a theacht ar a chóir féin uaithi chor ar bith
+
→
de
Is beag de dhonacht atá air inniu thar is inné
TUILLEADH (1) ▼
Dhá dhonacht é (dhá dhonacht dhá bhfuil sé; ní abrófaí dhá dhonacht atá sé), is fhearr é ná a bheith dhá uireasa
→
deachma
Fuair mé garbh é i mbliana ó na scoilteachaí. Níor fhága siad smeámh ionam in imeacht cupla mí. Murach sin dheamhan clóic a bheadh orm, ná cuid de chlóic. Ní beag dhom a dhonacht arsa tusa. Ní beag cheana, ach chreidim go gcaithfidh gach duine deachma na sláinte a íoc. Is amhlaidh a bhíos sé
→
dealg
Ní dealg chor ar bith é ach fleasc a chuaigh faoi m'ionga an t-am a raibh mé ag plé leis an bhfeamainn dearg. Cé beag dhom a dhonacht arsa tusa. Mar a chéile an ball séire agus a ghiolla. Tá gor faoi ionga anois déanta aici ar chaoi ar bith
→
déan 1
Nach beag an mhoill a bhíos orthu ina dhiaidh sin nó go mbíonn na cosa déanta acu, théis chomh lag agus a bhíos siad. Chonaic mé uainín meirbh a bhí againn anseo an bhliain cheana, agus ní raibh siad déanta aige go ceann coicíse, ach más ea, ba donacht a bhí dhá dhéanamh air. Ní raibh lúd ar bith iontu go ceann fada
→
deil 1
Deir tusa go bhfuil an bhróig sin ar deil, ach deirimse go bhfuil sí ar a dhonacht. An bhfeiceann tú an lasca sin? Ní bheidh díon deoir inti ach a dtaga an chéad chith bháistí
→
déirce
Ní bhfuair mé ann ar mo phíosa dhá scilling ach cupáinín tae cosnochta, ach ba bhuí déirce liom an méid sin féin, arae bhí an ghearradh ghionach in mo stéigeachaí, ach dhá dhonacht dhá raibh mé leis an ocras, ba mheasa go mór mé leis an tart. Bhí íota orm. Is diabhlaí nach n-osclódh tithe ósta ann lá den tsórt sin, agus a mbíonn cruinn ann
Bhí an lao suas le uair idir chnámha agus é ag cinnt orm fhéin a thabhairt liom. D'fhan mar sin go ceann dhá lá, agus shílfeá nach raibh daorbhasctha di chor ar bith. Ach bhuail donacht ansin í, agus chaith sí mí mhór fhada idir luí agus éirí. Diabhal mé gur shíl mé féin go srianfadh sí as, ach cailleadh í faoi dheireadh agus faoi dhó
→
dia 1
Dia agus Muire linn! Ní beag dó a dhonacht an duine bocht. An bhfuil aon bhó eile aige ach í sin anois?
→
dídean
Dhá dhonacht dhá raibh an botháinín a bhí acu, ní raibh siad doicheallach. Gheobhadh sé dídean na hoíche ann agus thairg siad sin dó. Ach bhí sé rómhór ann féin le fanacht i mbráicín mar sin. Is dona a chuaigh an leithead dó muis, ní dhá roinnt leis é
+
→
díle 1
Dhá dtéadh an Díle thar an Domhan — sábhála Dia sinn — bheadh teas an aithne ina thóin siúd ag dul amach! Ní choinneoidh rud ar bith istigh é sin nó go mbuaile an donacht in éindí é. An uair sin, feicfidh tú féin air, dá antlásaí dá bhfuil sé ag an obair, go bhfanfaidh sé istigh
TUILLEADH (1) ▼
Ara cén donacht sin ort! Tá an diabhal sin meath-thinn mar sin ón Díle, agus is beag an chlóic air ina dhiaidh sin. Dheamhan a dhath. Ag dul chun aois na hóige atá sé, sea sin.
→
dioc
Nach dona na gnaithí atá air, ag gabháil amach ag obair a leithide de lá. Tá sé ar foscadh i lúbainn an chlaí anois agus gioc air leis an bhfuacht agus leis an donacht
→
díocas
Tá díocas air chuig feamainn, ach m'anam go bhfuil a donacht féin sa bhfeamainn. Pléifidh an caladh seo thíos leis é, feicfidh tú féin air. Má thagann carcair mhór di agus drochuair, dar an leabhar, ní mórán díocais a fhágfas seachtain di air
Bíonn sí ag díogarnaíl mar sin ó oíche go maidin. Níl maith ná donacht ag teacht uirthi ach sa meath chéanna i gcónaí. Éiríonn sí laethantaí agus baineann sí scaithín amach ar an teallach, ach tá sí ag cothú na leabthan an-mhór le gairid. Is deacair a bheith ag iarraidh maitheasa ar aon duine ó bhaileos sé na cheithre scóir
→
díoltas
Chuala tú an scéal faoin té a chonaic an fear dhá mharú agus ar tháinig díchreideamh air faoi nár fhoilsigh Dia é féin ar an té a mharaigh é … Sin é agat é — díoltas Dé. Is fada a bhíos sé ag teacht scaití, ach níl rud ar bith chomh siúráilte leis. Mura dteaga sé ar an saol seo ar ndóigh tiocfaidh sé ar an saol eile, agus dhá dhonacht maoil is measa mullóg
Bhí sé féin díoltasach. Dar mo choinsias is fada a shiúlfá shula d'fheicfeá a leathcheann eile ar dhonacht agus ar aicis. Agus breathnaigh ar an rud a d'éirigh dhó féin as deireadh na cúise. Nár ba lúide an trócaire ar Dhia, fuair sé bás gan ola gan aithrí
Go deimhin is deas é do cheird, ag diurnadh an diúilicín de chat sin chuile ré solais! Caith ansin i dtigh an chlampair é. Ní beag dhó a dhonacht agus atá sé, agus gan tusa a bheith ag cur farasbarr donachta air. Má fheicim tú ag leagan láimh ná cois aríst i mbliana air, bainfidh mé an t-anam asat, bainfidh sin!
Íoc do chuid dliteanais agus ná bí ag tuilleamaí le aon duine — le siopa, le póilí, le fear próiseannaí ná eile. Sin é adéarfainnse. Dheamhan duine a bhfaca mise tóir ar an dlí ariamh aige, nach bhfuair a dhóthain dhó (dhe) sa deireadh. Tá a dhonacht féin sa dlí i gcónaí
→
dodaíl
Dodaíl an óil a bhí air. Ní chuimhneoidh sé ar a dhath dhó (de) sin amárach. Bíonn a dhonacht fhéin san ól, agus ní mar a chéile a théas sé do chuile dhuine
Bhí chuile dhuine rite anall as Sasana ar an gcéad iarraidh. Síleadh an uair sin go marófaí iad as éadan. Ach ba ghearr aríst go raibh an choisíocht chéanna anonn acu, agus níor maraíodh mórán acu ó shin. Ní cheapaim go bhfuil duine ar bith as an ruta seo maraithe ná ar iarraidh. Dhá dhonacht dá raibh sé, ní raibh sé baol air chomh dona is a rinne daoine amach i dtosach. Is minic doicheall mór ar bheagán fearthainn arsa tusa
+
→
dóigh 1
Níor dhona an dóigh do dhuine cupla péire de na clogs sin a cheannacht fhad is atá siad fairsing. B'fhéidir gob (gurb) é an chaoi a mbeadh sé ar ball go mbeadh muid gan Murchadh gan Mánas. Dhá dhonacht iad, is fhearr iad ná imeacht cosnochta
TUILLEADH (1) ▼
Ní dóigh an-mhaith a bheith i Londain faoi láthair. Tá an V2 ag teacht anuas ina ceathannaí. Níl aon dochar in áit ar bith eile i Sasana ach ansin amháin, ach cé beag a dhonacht. Is i Londain is mó atá muintir na háite seo
→
dóigh 3
Creid mé dhuit ann anois go mb'fhearr liom donacht ar bith eile faoin domhan a bheith orm an pointe seo de ló ná an t-anó atá orm. Ach deir siad an té a bhíos dhá bháthadh go mb'fhearr leis dhá dhó. Sin é a fhearacht agamsa é, chreidim
→
dol 1
Níl léamh ar bith ar a bhfuil de dhola air sin ina dhiaidh sin. Tá carr agus lorry aige ar an mbóthar agus péire capall, agus tá cíos trom agus rates ar an áit sin. Diabhal a fhios agam féin dá bhfanadh sé mar a bhí sé, nach mb'fhearr na gnaithí a dhéanfadh sé. As na tithe beaga a théitear sna tithe móra adeir siad, ach diabhal a bhfuil na tithe móra gan a ndonacht féin freisin
+
→
dona
Dhá dhonacht S., is seacht measa T. — tá sé seacht n-uaire níos measa ná é
TUILLEADH (2) ▼
Dhá dhonacht cogadh, is seacht measa gorta
Cén neart atá aige air má tá sé go dona tinn. Ní bhíonn aon neart ag an donacht féin air
→
doscúch
Tá tusa ag rá go bhfuil tú féin doscúch. Tá tú buille doscúch freisin. Ach bhí mise ag caint le sagart a bhí thart ansin sa samhradh. Bhí sé ag cur caoi dhom ar a shaol fhéin shula ndeachaigh sé ina shagart. Bhí sé sa gCogadh Mór agus amuigh sa mbriseadh. Théis an chogaidh, bhí sé ag obair i gcineál eicínt teach lóistín i Sasana agus ní bheadh a fhios agat cén pointe a mbainfí an bhaithis asat ann. Bhí chuile chineál duine dhá dhonacht ag tarraingt ann: murdaróirí, gadaithe agus mar sin. D'fhan sé ann ina dhiaidh sin. Nár dhoscúch an mac é sin. Agus tá sé ina shagart anois, agus ina thogha sagairt, cheapfainn
→
drabhlás
An drabhlás — an drabhlás ní dhá roinnt leis é. Ag imeacht ag caitheamh a chuid ag mná ósta. Agus níorbh iad sin féin ba mheasa dó dhá dhonacht iad, ach mná thartu. Agus bhíodh an oíche caite thar droim nuair a thaobhaíodh sé an teach san am a dtaobhaíodh sé é. Gan éirí go headarshuth ansin, agus beithígh chuile dhuine ar a chuid, agus an tír ag baint bearaíochaí dó (de). Nach in é do dhóthain
→
driog
Tá driog eicínt in mo chois ansin le cupla lá. Shíl mé gur éasc beo a bhí ann i dtosach, ach is gearr go raibh a fhios agam nach ea. Níl neart agam an chois sin a chur trasna ar an gcois eile chor ar bith nach mbuaileann sé mé. Shílfeá gur ag dul chun donacht atá sé. B'fhearr do dhuine rud a thapú in am ná a bheith in aiféala aríst
→
droim
Ní raibh sé ar dhroim na talúna aon duine ba láí le gasúir ná é gur bhuail an donacht é, ach uaidh sin amach, ní raibh aon ghair ag aon duine acu teangachtáil leis (teangmhastáil) — ar dhroim na talúna: faoin saol; faoin mbogha bán
→
dúlaí
Nach maith dúlaí anois atá sí sna sweets agus nach mbíonn aon oíche beo, dhá mhéid ná dhá dhonacht dhá mbeidh sí, nach dtiocfaidh sí anoir tigh Th. le luach scillinge acu a cheannacht. 'Siad an suipéar iad a chaitheas sí. Choinneodh chuile shórt eile ó chodladh í adeir sí. Sin í an mhagarlach bhradach agat. Dá mba mise a fear thabharfainn sweets ar an ngoile di. An pleota! I leaba breith ar an scilling sin agus bualadh anoir agus a phionta a ól go breá gnaíúil léithe mar a dhéanfadh fear!
→
dúnáras
An aistíl agus an dúnáras a mharaigh é sin ariamh. An bhfaca tú sochraide a mháthar. Ní raibh triúr as a bhaile féin ann théis í a bheith istigh ina gceartlár. Dheamhan a ligfeadh an scáth dóibh an teach a thaobhachtáil aige, agus gan a fhios acu nach é a n-ordú amach aríst a dhéanfadh sé. Níl drochmhúineadh ar bith ann, ach ní beag dó a dhonacht ina dhiaidh sin
Bhí an bhean curtha shul má chuala muid é. Duine dúnárasach ceart é siúd. Níor inis sé d'aon duine go raibh donacht ar bith uirthi nó go bhfuair sí bás. Nach raibh a fhios aige go bhfaighthí amach den bhuíochas é. Ach níor mhiste leis. Ní thabharfadh sé an oiread de do chroí dhuit ina dhiaidh sin agus go gcainteodh sé air. Sochraide bheag a bhí ann i ngeall ar a chuid dúnárais féin. Leath a raibh sé dlite dóibh, níor chuala siad smid fúithi go raibh an bhean bhocht curtha
→
dúradán
Tá dúradáinín dona d'athair aige muis — ní dhá roinnt leis é, ach dhá fhágáil aige. Dheamhan carr móna a bheadh bainte aige bliain mhór fhada agus é a fhágáil faoi féin. Ach dhá dhonacht dhá bhfuil sé anois, ba mheasa go mór fadó é. Buille maitheasa ar bith ní dhéanadh sé ach fáiscthe síos ar bhóithrí agus ag súdaireacht soir anseo.
→
gionnóid
Ní raibh ginnín dhá anáil aige théis siúl ón gcladach. Tá sé siúd séidte ar fad. Cheapfainn go bhfuil donacht eicínt ag dul dó agus é a bheith mar siúd
+
Chuaigh an aimsir go mór chun donacht le seachtain
TUILLEADH (2) ▼
Meas tú nach ag dul chun donacht atá sé. Sin é adéarfainn. Níl aon mheas ag an dochtúr air
Is mór a chuaigh sé chun donacht le uair féin. Gheobhaidh sé rud le déanamh agus an oíche a shárú
→
téigh do
Tá donacht eicínt ag dul di le cupla lá. Cineál lagair, agus teagann meirfean uirthi amantaí. Bíonn fonn múisc uirthi ach ní chuireann sí tada amach. Ní thaitneodh sé liom chor ar bith
Téann na ráigeanna seo thart dubhsciobtha, ach nach beag dhóibh a ndonacht an fhad is a mhaireas siad