suim (20)
→
dálach
Bhí mise in áit agus ní aithneochthá an Domhnach thar an dálach ann. Maidir le go raibh suim sa Domhnach, dheamhan a bhaladh!
→
dealg
Bhfeiceann tú Mac P. N. atá ins an aspuicil le dul 'un bliana len a láimh. Is mór adéarfá dhá dtugadh duine tsiocair dhó féin, ach 'sé a raibh de shiocair aige sin é a bheith ag briseadh cloch le oirdín annsiúd in aice an tighe. D'eirigh fleasc beag de'n chloich — fleasc a bhí cho tanuidhe le lann scine. Bhuail sé ins an láimh é. Níor chuir sé suim ar bith ann, mar níor fhuiligh sí féin air. Dheamhan oiread agus cuímniú a rinne sé air go ceann seachtaine aríst, an uair a shéid sí suas. Rinne sí bulóg le at. Sin é an uair a chuimhnigh sé ar na clocha. Chuaidh sé go dtí an dochtúr agus chuir sé ins an aspuicil ar an bpuínte é, agus tá sé ann ó shoin. Déarfá go mbadh fánach an tsiocair a bhí ag an duine bocht sin. Ach sin é. Níl lot ar bith nach mbeadh dealg cho dona leis
→
déanta
Ní chuirfinn suim ar bith annsin. Má tá indán eirghe dhó eireochaidh sé, dhá mbeadh déanta len a bhás ag dochtúirí na cruinne agus ag Feara Fáil. Beannacht Dé dhuit. Cé mhéad duine a chonnaic muid cheana a bhí tugtha suas ag dochtúirí, agus 'siad atá luath láidir indiu. Is fearr é Dia ná dochtúr ar bith
→
deatach
Mo dheatach uirre le cleas a dhéanamh! Shílfeá mara bhfuil cuíbheamhlacht innte, go mbeadh suim aice ins an bposta atá aice. Mara bhfaghaidh sí bóthar anois, tá an t-ádh uirre!
+
→
diaidh
Fuair sé an leabhar sin tá trí seachtainí ó shoin, agus níl a dhath di indiaidh a chéile anois aige. Sin é an diabhlánach agad. Nach beag an tsuim atá aige, cá bhfuighfear airgead
TUILLEADH (1) ▼
Chaith an t-athair amach é gan oiread agus a bheannacht a thabhairt dó, agus d'imigh leis indiaidh a chinn roimhe. Casadh ag obair ag céithearnach láidir é a raibh inghean aige. Birín aon-tsúil a bhí ins an inghean agus nachar ghlac sí grádh dhó, agus nachar phós sí é. Tháinig sé ar ais annseo ar cuairt suim achair blianta in a dhiaidh sin, agus é in a dhuine uasal. Ba mhaith an mhalrait aige sin é. Deir siad gur fearr an t-ádh ná eirghe go moch
→
díle 1
M'anam nach in a braonachaí atá an bháisteach anuas ann anois ach in a Díle. Fear ar bith a bhfuil aon-tsuim aige in a chuid éadaigh anois fanadh sé as. Is mór an t-ár é an súighe ann
Scrúdfadh sé duine ag éisteacht leis an díogarnaighil i gcomhnuí, i gcomhnuí. Ach tá neamh-shuim déanta ag na daoine anois dó. Shílfeá scaithtí anois go dtagann árdú air thar a chéile. Dheamhan indán maitheasa go deo dhó, ná cuid de indán maitheasa. Tá an liostachas ro-fhada anois air le maith a dhéanamh.
→
diomdha
Beidh diomdha na bruighne ort má theigheann tú ins an gceann sin leis. Diabhal bréag nach mbeidh. Is uilce iad seo eile ná na h-easógaí má bhaineann tú asta é. Meastú an mbeadh suim aca sin iarraidh mharbhthach a thabhairt duit. Dheamhan a dhath!
Dhá mbeadh suim in do gharrdha agad, ní ag breathnú ar a colpaí a bheitheá, ach ag tabhairt cíoch do do láighe. Ach is mór a bhíos le feiceál ag an díomhaontas, adeir siad
Tá ceann beag ag N. agus ní dhéanann sé suaimneas ar bith ach ag diúgaireacht leis igcomhnuí. Dar brigh an leabhair chuirfeadh sé carghaos ort ag breathnú air. Dheamhan suim ar bith aice féin ann. Dubhairt mise léithe é a thabhairt siar go bhfeicfeadh an dochtúr é. "Dheamhan dochtúr muis" adeir sí "ná cuid de dhochtúir. Bíodh sé ag diúgaireacht leis annsin agus a chead sin aige. An uair a thogróchas sé stopadh stopfaidh sé. Níl cheal ar bith air. Daighean páiste ins an tír a fuair a aire sin; ach aon-mhaith amháin dom é." Dheamhan cás ar bith aice ann. 'Sí nach bhfuil an scruball innte. Shílfeá gurb é an chaoi a mbeadh sí guthamhail go bhfuigheadh aon-duine caidéis do'n pháiste, agus níl aon-duine dhá bhfeicfeadh é nach gcaithfeadh caidéis eicínt a fháil dó. Scrúdfadh a chuid diúgaireacht' na clocha glasa — scrúdfadh sin
Dhá mbeadh suim in t'asal agad, gheobhfá do chíor agus do raca, agus dhlaoithfeá anuas muing an asail sin, nó go mbeadh sé ar nós an asail a bhíodh ag an mbeirt chailleachíní a bhí ar an mB. Á. Tá tú in do dhroch-cheann do'n asal!
→
dochtúr
Scread-mhaidne air, an dochtúirín sciorta! Ní thiúrfainn mo shean-asal chuige, agus is beag mo shuim ann
Ba gheall le dhul ar dhroichead spioróide an áit a ndeachaidh sé. Dhá mbogadh sé a ghreim chor ar bith, bhí a chnaipe déanta. In a chuailín cnámh a gheobhthaí é. Shílfeá go mbeadh suim in a anam aige thar agus a bheith ag dul suas ar áiteachaí de'n tsórt sin. 'Sé an uair a bhéas duine 'na smairtíneach (mairtíneach), agus nach mbeadh aon-fháil aige ar a shláinte an uair a chaoinfeas sé rud de'n tsórt sin
→
dúchas
Diabhal suim ar bith ag J. in airgead. Chaithfeadh sé airgead na h-airrí agus bíodh sé aige. Chuaidh sé in aghaidh dúchais ceart muis. Ach bíonn cuilíneach ar 'chuile thréad adeir siad.
→
dúil
Dhá bhfeicinn-se feoil a bheadh an-gheal, chuirfeadh sí col orm. Badh é mo dhóthain é le mo dhúil a bhaint as feoil go bhfeicinn suim aimsire aríst. Chaith mé dhá bhliain cheana gan oiread agus a dhath feola a chuir ar mo bhéal, in áit a bhfaca mé muicfheoil ag an teach uair …
Chuaidh scéal eicínt amach uirre gur ghoid sí airgead, agus ní raibh ann ach pait. Nach diabhlaí beag 'e shuim a bhíos ag cuid de na daoine cliú daoine eile a reic
Tá suim mhór aige siúd in do chuid féir go deimhin! Nach bhfuil a fhios ag do chroidhe istigh nach in éadan féir a ghabhfas sé siúd Dé Domhnaigh dhuit. Dheamhan é dhá lobhadh sé ins an tsraith. Tá mé siúráilte nach bhfuil ag dul síos leis ach féar muis!
Ná bac liomsa ná le mo chuid creathnaigh. Tá creathnach ag dul fúm agus tharm 'chuile lá, ach ní móide go gcreidfeá mé má dheirim leat nach ndeachaidh aon-cheo dhe ar mo bhéal le deich mbliana. Tá sé cho fairsing againne agus nach bhfanann leath-suim' againn ann