Daor-bhasctha
—aidiacht.
—Tabhair faoi deara go mbíonn sé diúltach go h-iondamhail
—
basctha go leor; sáthach basctha; go dona; gan a bheith ach réasúnta; a bheith sáthach buailte; gan tada le cois a bheith ag an rud; gan mórán gaisce a bheith ar an rud; gan mórán a bheith le reic ag an rud.
+–
Dheamhan an bhfuil daor-bhasctha chor ar bith de'n rud = tá an rud maith go leor; dheamhan an bhfuil caill ar bith ar an rud.
Deir siad nach bhfuil daor-bhasctha de Mh. chor ar bith indiu. Is iongantas sin. An té a d'fheicfeadh trathnóna indé é, déarfad sé nach sáróchadh sé an oíche, dá mbeadh Éire taobh leis. Ach 'ar ndú (ndóigh) is goire cabhair Dé ná an dorus
TUILLEADH (3) ▼
Dar príosta níl daor-bhasctha dhó ag gabhail fhuinn. Dhá mbeadh sé súgach agus an t-amhrán a theacht leis, tá an-ghuth aige. Bhíodh na "Gaedhilgeoirí" sin ag iarraidh air a dhul go Baile Átha Cliath le amhrán a rádh ag an Oireachtas. Ach mo léan géar muis, fuair siad amach an ceann a thiocfadh go Baile Átha Cliath. Ní mó ná dá mbeadh an t-Oireachtas ag tigh Bh. agus luach cupla pionnta a bheith ag C. go mbogfadh sé aniar. Ní mó ná sin anois é
Tá muis agus daor-bhasctha go leor. Breathnuigh tusa ar an bpradhas a bhí ar bheithidhigh le linn an Chogaidh cheana. Dar ndóigh ní bheitheá in do sheasamh ar chlár an aonaigh an uair a bheidís fuadaighthe uait agus do leathchéad punt istigh i gcúl do ghlaice. Deirimse leatsa go bhfuil saothrú ar do leathchéad ar na h-aontaigh atá anois ann. Bhí siad a thrí oiread an cogadh cheana. Agus deir tusa in a dheidh sin nach bhfuil daorbhasctha dóibh. Mo chreach mhaidne do cheann
"Tá P. thar cionn" adeir sí. "Tá M. go maith, agus dheamhan a bhfuil daor-bhasctha de N." Má's fíor di féin é níl call coláiste ar bith dóibh. Mhúinfidís a bhfuil is na colaistí cheana
+–
Deir siad nach bhfuil an pataire beag sin ag T. Sh. daor-bhasctha chor ar bith ag an scoil. Tá a bhfuil in a "chlass" buailte amach aige. Dheamhan a fhios agam cé uaidh a dtug sé é muis, arae leithide an athar de dhallarán níor sheas istigh ariamh i scoil. Agamsa atá a fhios sin. Bhíodh an bheirt againn le h-ais a chéile, agus an uair nach ag gárthaighil a bhíodh sé, bhíodh sé ag diúgaireacht. Sílim nach (nachar) thriomuigh a shúile ó'n lá a ndeachaidh sé isteach ins an scoil go dtí an lá ar fhága sé í.
Ní raibh sé daor-bhasctha as tús a óige. Minic go maith a d'fheicfeá ag imeacht ar a bhog-mheisce é agus glaodhmaireacht an tsaoghail mhóir aige. Ach ó buaileadh an tsuaróigín siúd air leig sé faoi, agus rinne sé fear críonna. Cé a d'fheicfeadh anois ag teacht súgach d'aonach ná de mhargadh é. Siúd í an cailín aige!
TUILLEADH (3) ▼
Aindeoin a bhfuil de chlamhsán ag na daoine ní saoghal daor-bhasctha é an saoghal seo. Tá cearc an áil (fear na cloinne) ag fáil an oiread seo leath-chorónacha; tá giolla na leisce ag fáil "trifle" (beagán); tá an caracháinín de ghasúr a fheiceas tú ag imeacht agus a "bheaig" (bag) aige faoin a ascaill ag saothrú a chion féin (dhá phunt na Gaedhilge); agus annsin 'ar ndú (dar ndóigh) tá "pensions" thar a chéile ann. Má mharbhuigheann tú sionnach ar an saoghal seo gheobhaidh tú cineál eicínt pinsean, agus dar príosta is fhearr an aghaidh ort é ná ar chuid mhaith atá dhá fháil, mar hébrí céard a dhéanfas tada, bhí sionnaigh a chuir in aer ar chaoi ar bith. Mo laichín imighthe ó indé … ní saoghal daor-bhasctha é chor ar bith
Níl T. daor-bhasctha chor ar bith marach go mbuaileann an oiread fonn cainte é scaithtí, agus nach gcuimhnigheann sé a dhul ag a ghna (gno) chor ar bith. Dheamhan mórán gaisce ar an mac eile. Bheadh sé mí ingarrdha agus ní fheicfeá creachlaois ar bith i ndiaidh a láimhe. Bhí sé ag gort-ghlanadh annsin thuas anuiridh agus níl a fhios ag Dia ná duine ar chríochnuigh sé an garrdha ariamh nó ar ghlan sé thar dhá iomaire thiar le bóthar. Glanadh nó ná glanadh níorbh fhearrde an gort é ar aon-chor. Loic a raibh ann
Má's leatsa fear a fháil nach bhfuil daor-bhasctha in a churrachóir, gabh siar annsin thiar i S. agus fágh T. Th. Sin é an currachóir agad. Chonnaic mé ag seasamh amuigh ar an meath mhóir ar fhaidhtíní é, lá a raibh scoilb dhá gcur idtighthe istigh annseo: lá a raibh sé ag séideadh aniar aduaidh. Tabhair lá deannachtach air. Níor chorruigh sé go trathnóna. Dheamhan an trólar a dhéanfadh na fairrgí a bhí ann a bharruidheacht — dheamhan é muis
Daor-bhasctha in iontrálacha eile (10)
Tá sí ag gabhail in aghaidh dúthchais, má tá sí chomh mío-chontanásach sin, arae ní casfaidhe aon-bhean in do shiubhal lae ort, ba laetheamhla ná ba lághaighe ná a máthair. Ó mhuinntir a h-athar a thug sí an stróic sin, ach inDomhnach, dheamhan a raibh siad-san daor-bhasctha ach an oiread.
Is mór is fiú í (an mhóin) a bheith in a leath-dhubhacháin fhéin. Caoi a' bith nach bhfágfaidhe caithte in a brat-scair faoi'n sioc í, dheamhan a' mbeadh daor-bhasctha dhi chor a' bith.
→
ardú
Ní raibh daor-bhasctha chor a' bith dhe, go dtí an Chéadaoin ach níor fhan smeámh a' bith ann ó shoin. Ní maith é árdú na Céadaoine. Chuala mé ariamh é.
Bainfidh siad an dara thairt as an Jap bocht anois, má's cúrsaí mar sin é. Ach diabhal a bhfuil daor-bhasctha de'n Jap fhéin déarfainn. Fágfaidh sé cuid mhaith aca ag craitheadh na gcrúb, shul a chuirfeas siad i dteanta é
→
deimheas
Shílfeá go mbíonn deimheas air ag iarraidh 'chuile mhíle rud a thógáil, agus diabhal mórán prae len a chuid Gaedhilge in a dheidh sin. Ní bheadh sé daor-bhasctha marach an chanamhaint dhalba atá air. Ní thuigimse 'chaon deichmheadh focal uaidh scaithtí
Bhí an laogh suas le uair idir chnámha agus é cínnt orm fhéin a thabhairt liom. D'fhan mar sin go ceann dhá lá, agus shílfeá nach raibh daor-bhasctha di chor ar bith. Ach bhuail donacht annsin í, agus chaith sí mí mhór fhada idir luighe agus eirghe. Diabhal mé gur shíl mé féin go srianfadh sí as, ach cailleadh í faoi dheireadh agus faoi dhó
Ní raibh mé buidheach ná diomdhach de'n aonach. Feicthear dhom go mbadh cheart dom cuid mhaith eile a fháil agus an dá rampaire muice a bhí agam, ach ar an gcaoi ar díoladh muca eile, ní raibh daor-bhasctha chor ar bith dhom
→
dubh 3
An bhfuil aon-rath ort ag dubhachan (ag cur fhataí). B'fhearr dhuit cupla lá a thabhairt dom le garrdha Ú. Mh. Tá "an craiceann" siúd indon thú a chur ar do mhiotal. Ní ag tabhairt guth oibre ort atá mé chor ar bith, ach go bhfeicfidh mé cé'n gníomh atá ionnad le talamh, nó an bhfuil tú cho maith agus atá do cháil. Chuala mé ag muintir na M. nach raibh cinneadh leat ag dubhachan, agus dheamhan a bhfuil daor-bhasctha dhaom (dhíom) féin
→
duine
Dhá mbeadh 'chuile shórt ag na daoine go dtí cathaoireachaí boga, dheamhan a mbeadh daor-bhasctha chor ar bith do na daoine (muide, an teach seo)
→
dúil
Tá dúil ag teacht agam ins an "gcoffee" anois bíodh a fhios agad. An chéad-uair ar ól mé é, shíl mé go dtiocfadh tonn-taoscach orm, ach anois feicthear dhom nach bhfuil daor-bhasctha chor ar bith dhe. Ólaim dhá cheann de ló scaithtí é