—
cuibhreachaí doscaoilte; ceangal na gcúig chaol. I seanscéal measaim a thionscail sé. Tá sé i roinnt de na seanscéalta.
+–
"Chuir sé ceangal na naoi ndaora (n-aora?) go daor agus go dochrach air, gur fhága sé laidhricín a choise ag déanamh seanchais le poll a chluaise". (Sin gnáthsheoraí cainte le cur síos ar cheangal i seanscéalta)
Déanfaidh sé fearacht Chéataigh leat: ceangal na naoi ndaora go daor agus go dochrach a chur ort, nó go mbeidh laidhricín do choise ag coinneáil seanchais le poll do chluaise
TUILLEADH (4) ▼
Chuir mise ceangal na naoi ndaora ceart uirthi inniu. Ní bhfuair mé aon tiaráil ariamh ach í a sháinniú. Murach putachín beag le M. a casadh an bealach, bheinn in mo bhambairne. Ach mise i mbannaí dhuit nach mbrisfidh sí an chromnasc atá anois uirthi. Ní bhrisfeadh ná Goll Mac Móirne
Tá bullán anseo thíos agam agus níl aon gharraí gabhann in Éirinn in ann é a chuibhriú. Tá a bhfuil de chlaíochaí ag gabháil liom leagtha go talamh aige. Níl a fhios agam faoi sheacht ranna an domhain cén súnás atá air. Dhá mbeadh sé ag fáil ocrais is mór adéarfainn, ach tá sé go bolg i bhféar chuile lá dá n-éiríonn ar a shúil. Ach déanfaidh mise cleas leis: cuirfidh mé ceangal na naoi ndaora air, go mbuaile mé a smut ar a chrúib agus a chrúib ar an talamh, agus sin ní fhágfaidh sé nó go n-athraí sé béasa
Ach a bhfaighe mise greim ar an droinníneach asail sin aríst, tabharfaidh mise luach a chuid bóithreoireachta dó. Coinneoidh mé seachtain ar stábla é gan greim, deoch ná blogam, agus ansin tabharfaidh mé amach é sa ngarraí is crinnte ag gabháil liom, agus gheobhaidh mé rópa rua, agus cuirfidh mé ceangal na naoi ndaora air go gcoinneoidh a smut seanchas leis an gcréafóig. M'anam gur leis an gcréafóig a choinneos sé é, mar go gcuirfidh mise i ngarraí é nach mbeidh aon fhoithnín féir de bhia na talúna ann
Chuala mé go mb'éigean ceangal na naoi ndaora go daor agus go dochrach a chur ar an bhfear dubh seo thuas san oíche Dé Domhnaigh. Bhí braon sa stuaicín aige an áit a raibh sé thiar ag na cleamhnaithe, agus ar a theacht aniar dó, ba mhian leis a dhul suas agus píosaí pínne a dhéanamh de lucht an aird. B'éigean glaoch ar cheathar lena cheansú … Dar mo choinsias, ar a mhagadh sin féin, b'éigean a cheangal. Bhí sé ag stróiceadh ag iarraidh a dhul suas. Ar ndóigh mo léan dá dtéadh, gheobhadh sé fruisín thuas. Siúd iad na diabhail chéanna nach mórán éisteachta a bheadh acu leis
daor in iontrálacha eile (50+)
→
focal
M'anam gur beag nach ndeachaigh an sciorradh focail daor air. Ní foláir do dhuine greim maith a bheith ar a theanga i gcúirt aige. Bíonn siad ag iarraidh breith ar theanga ort
→
folach 1
Is daor an ailím folach féin a cheannacht anois ní áirím mála. Deir siad go bhfuil málaí dhá ndíol i nGaillimh ar thrí is sé pínne
+
→
bannaí 1
Cuireadh bannaí ar an té a bhí saor, agus dheamhan bannaí ar bith ar an té bhí daor. Nach cam an dlí é?
TUILLEADH (2) ▼
Tá bannaí dhá bhliain air agus má dhéanann sé aon cheo as an mbealach ar an bhfad sin, tiocfaidh sé daor air.
Tiocfaidh sé daor ar S. Sh. mar bhris sé bannaí — bhí sé faoi bhannaí dea-iompair, agus bhris sé an bannaí sin.
+
→
bealach
Thug mé deich fichead liom agus fhóbair nach mbeadh díol an bhealaigh agam ina dhiaidh sin. Ní aireofá ag imeacht é. Cáide le dhul puintín gágach agus chomh daor agus atá chuile mhíle ní!
TUILLEADH (1) ▼
Níl na siopaí seo thoir mórán as bealach chor ar bith ina dhiaidh sin fhéin, nuair a fheicfeas tú chomh daor agus atá earraithe i siopaí na Gaillimhe.
→
cromnasc
Muran mian leat cromnasc a bhualadh orthu, cuir duine eicínt dá mbuachailleacht, nó má théann siad i mbradaíl ormsa aríst, cuirfidh mé gairm chúirte ort agus íocfaidh tú go daor iad ("Gairm chúirte" — ní leagan nua-aoiseach é sin, ach seanleagan atá ann le na cianta. Chreidim go bhfuil leas dhá bhaint as aríst i gcúrsaí dlí anois)
→
aice 2
"Ceannóidh mé tae dhuit agus gléas maith in aice sin; Gúna English cotton den fhaisean atá daor" (sliocht as Slán agus Beannacht le Buaireamh an tSaoil)
+
→
ailím
Is daor dochrach an ailím é an plúr anois.
TUILLEADH (1) ▼
Sin í féin an ailím atá daor (feoil srl.)
+
→
ainm
Tiocfaidh sé daor air má fhaigheann na póilíos amach go dtug sé an t-ainm contráilte dóibh
TUILLEADH (3) ▼
Is daor dochrach an pionta air é má tá i ndán is go bhfaighidh na póilíos amach gur thug sé an t-ainm contráilte uaidh — cuirfear éiric throm air má fhaigheann na póilíos amach nár thug sé an t-ainm ceart dóibh nuair a rugadar air agus é ag ól pionta théis an ama
Le gleacaíocht má b'fhíor dhó fhéin, a thug sé an t-ainm contráilte uaidh, ach sílim go dtiocfaidh an ghleacaíocht daor air feadh is na póilíos dhá fháil amach air (fc. gleacaíocht)
Má bhain sé as t'ainm thú, breá nach gcuireann tú dlí, agus creid mise dhuit ann gur daor a d'íocfadh sé é.
Ní aireofá cupla punt agdul amach — cáide le dhul é agus chomh daor agus atá chuile shórt?
+
→
áirge
Is daor an spóilín é agus dheamhan mórán áirge é.
TUILLEADH (1) ▼
Is suarach an áirge dhúinn a bheith taobh le dole agus chomh daor agus atá chuile rud.
+
→
anam
Is beag an suim atá inár n-anam againn agus chomh daor agus a cheannaigh Mac Dé muid.
TUILLEADH (1) ▼
Is maith daor é a mh'ainín!
→
fiachadh
Mura raibh aige le dhul ag fiachadh air ach an donáinín sin, is gann a chuaigh an saol air. M'anam muise má thugann an donáinín chun cúirte é gur daor a íocfas sé an buille sin. Tuilleadh diabhail agus deamhain aige! Ba bheag an scéal é dhá n-íocadh féin
+
→
foireann
Is daor an ailím foireann a cheannacht anois. Níl aon chulaith éadaigh le fáil thíos i nG. gan naoi bpunt airgid
TUILLEADH (1) ▼
Tá mé ag ceapadh gur mhór a tharraingeodh (a chosnódh) foireann anois. Níl rud ar bith ar ndóigh is daoire ná fiacla
→
fuagair
D'fhuagair sé 'dó' orm féin. 'Beidh sé sách luath agat a fhuagairt,' adeirim féin, 'nuair a dhófas tú mé. Idir dhá dhaora a bhí mé.' — an cluiche corr nó deis
→
fuagra
Tá mé ag tabhairt fuagra dhuit anois gan aon láimh a leagan ar mo pháistese níos mó, nó má leagann go dtiocfaidh sé daor ort
→
isteach
Máire: Fuair tú an méid sin isteach; Cáit: Fuair (fuir adeirtear go minic) muise! Is daor dochrach féin ab éigean dom íoc air}}
+
→
ith
Tá beatha chomh daor anois agus gur ar a chruachúis do na daoine tada a ithe — tá an bheatha chomh daor agus nach bhfuil muid in acmhainn í a cheannacht
TUILLEADH (1) ▼
Sibhse ag sclamhaireacht ag iarraidh rud le n-ithe, agus gan cuimhne ar bith agaibh chomh daor agus atá beatha! — tá sibh ag cur a gcosa uaibh ag iarraidh bídh, ach ní chuimhníonn sibh chor ar bith cá bhfaighfear a luach agus chomh daor agus atá
+
→
feall 1
Níor dearnadh aon fheall ariamh mar a rinneadh air sin. Daoradh san éagóir é. Ní raibh láimh ná cois aige sa bhfear sin ach oiread liomsa
TUILLEADH (1) ▼
Chuaigh feall air (éagóir, bréag) agus frítheadh daor é.
→
feothan
D'fhéadfá lá fearthainne agus feothain a thabhairt air. Ní ligfeadh an lá céanna luch as poll ná diabhal as ifreann. Ba daor a cheannaigh mise an lá sin
→
foithnín
Dheamhan foithnín den léine seo i ndiaidh a chéile. Ní cheal muise nach gearr ó d'íoc mé mo shé déag go daor dochrach uirthi
→
fuin
B'fhearr liom an ceann eile a cheannacht murach chomh daor agus atá sé. Ach caithfidh duine fuint de réir na mine
→
fáisc
An té a thabharfadh fáscadh di sin, sin é an fáscadh a ghabhfadh daor air. Chuirfeadh sí i bpríosún é go lobhadh a chnámha
→
dairt
Tá a shúil sa meath chéanna anois le trí bliana ó buaileadh dairt air thuas ar an bportach. Ceann crua a bhí ann. Níor lig an té a chaith é, ná aon dhuine dhá chineál, tada as a láimh ariamh ach le gangaide. Dhún súil Ph. d'aon iarraidh. Chuaigh sí chun othrais. Chaith sé scaitheamh san easpaicil (ospidéal) léithe, ach dheamhan mórán maitheasa a rinne siad dó ansin ach gur fhuaraigh siad an phian air. Tá clúdach aige uirthi i gcónaí. Is maith an t-ádh atá air má bhíonn aon amharc aige aríst go brách inti. Dá leanadh sé amach mac Mh. fúithi thiocfadh sí daor air. Ach ní leanfadh. Tá sé ró-réchúiseach an duine bocht
→
daoire
Níl aon daoire (daoireacht, daoirse, daoirseacht) sna muca anois. Tá siad an-bhuailte le gairid
+
→
daoradh
Bhí mé i dteannta ar an daoradh reatha agus gan neart agam corraí, mar bheinn dóite aige ar an toirt leis an liathróid
TUILLEADH (7) ▼
Bhuail sé mé ar an daoradh teacht abhaile, ach bhí mé sa mbaile mar sin féin. Ba mhian leo a shárú siar in mo bhéal go raibh mé dóite, ach dheamhan dó ná dó. Bhí mé istigh ar an daoradh shular theangmhaigh sí liom
Ní chuirfidh siad ó dheis muid an trip seo. Tá boc dalba ag an gcaiptín s'againne. Beidh muid ar fad ar an daoradh teacht abhaile shula bheas aon duine acu fhoisceacht mbeannaí Dia dhi
Ní hin é an chaoi a bhfuil sé in áiteachaí eile chor ar bith. Má chuireann siad an liathróid ar chúla an daoradh féin, ní bhíonn tada dhá gcaillteamas leis. Ach sílim gur deise é mar atá sé againne
Bhí sé cuibhrithe ar an daoradh clis i gcaitheamh an lae, agus é ag cinniúint air corraí di. Chuile uair dhá ligeadh sé leis fhéin, bhíodh sé dóite ar áit na mbonn. Ba in é an deasú air. Níl aon ár go deo ach a ndearnadh de mhagadh faoi. Ní mór do dhuine acmhainn a bheith aige le deis féin
Tá boc thar cionn aige, ach mar sin féin, is corruair a theagas sé abhaile glanoscartha ón daoradh bualadh. Tá sé rófhaiteach, agus iad seo eile ró-imeartha
Choinnigh sé ansin ar an daoradh é gan gair aige corraí — choinnigh sé beophianta nó i dteannta, nó sáinnithe é (samhail as an gcluiche corr). Deirtear é corruair le duine a mbeadh faitíos air rud áirid a dhéanamh, mar go mbeadh fios aige chomh luath agus a dhéanfadh, go saibhseodh nó go sáinneodh an té údan eile é
Is fadó an lá a bheadh sé caite amach ag S. ach go bhfuil sé ar an daoradh aige. Tá a fhios aige chomh luath agus a chaithfeas, go bhfáiscfidh sé dlí air faoin airgead. Tá sé idir ord agus inneoin ceart. Tuilleadh ghéar choscartha den mhí-ádh aige
→
deatach
Diabhal bréag nach bhfuil tú ag ligean deataí le gaoith, bail ó Dhia ort, agus chomh daor agus atá tobac