deoch
—
·
Deoch! Deoch! Deoch! = mar sin a ghlaoitear ar mhuca nó ar bhainbh 'un bídh
deoch in iontrálacha eile (50+)
Ní leigfeadh sé uaidh mé gan dhá dheoch a sheasamh dom. Chuir sé earasbar ar an ngnaoithiúlacht
→
fág
"Gobadaí ar t'aghaidh nar eirí leat: gobadaí dí go bhfága tú thíos!" = caint adeirtear le cúig sna clocha péire nó sna screaga
→
fíbín
Breá nach n-ólann tú anois é. Tá tú ag leigean uisce isteach. Feacha dhá dheoch annsin ag fuiríocht leat. Ní cheal fíbín a bhí ort dhá iarraidh
Bhí an oiread tairt air, a's gur scríob sé an chaile mhineog de linn atá tae(bh) istigh de chlaidhe annsin thiar ar thalamh J. Ph., a's d'ól sé suas a sháith dhi. Dheamhan a raibh sé d'fhoighid [ann] fanacht go bhfaghadh sé deoch tigh Ch.
Chaithfeadh sé gur tugadh deoch shuain dó, a's an codladh céadtach seo a bheith air. Cá'ide 'na chodladh anois é?
Is dhó is fusa a bheith in a chráisiléad: is maith í a ghreim a's a dheoch. Dhá gcaithead sé seachtmhain sa gCaladh Mór, a' cur aníos fheamuinne ar a dhruim, deirimse leatsa go mb'fhurasta cuir chuige. Sin é 'bhainfeadh cuid de'n tsaill dhó.
+
→
bocht 1
Is mairg a bheadh gan deoch; Is mairg a bheadh gan biadh; Is mairg a bheadh go h-olc; A's go bocht 'na dhiaidh (sean-rann)
TUILLEADH (1) ▼
Má tá mé tuirseach fhéin nach bocht dom sin — duine a tháinic cúig mhíle d'aistear a chos, a's gan blaiseadh dhe ghreim ná de dheoch fós indiu.
→
brabach
Fuair tú amach muis, an té a bhfuightheá brabach óil air — an té nar ghludh (ghlaoidh) deoch do dhiathshúlach ariamh = níor thug sé deoch isteach d'aon-duine ariamh.
+
Ní raibh ar a' mbéiréiste, ach a' dá dheoch — ceann a sheas seisean, a's ceann muide.
TUILLEADH (1) ▼
'Is ar fhear díolta atá an chéad deoch de'n bhéiréiste a sheasamh' adeir sé. 'Glaodhfa mé fhéin geábh annsin' adeir sé, a's d'iarr sé gloine fuisce.
+
→
díbheo
Bhí an coinín dí-bheo, nuair a tháinic muid chomh fada leis = beo ar éigin; an dé ann ar éigin.
TUILLEADH (8) ▼
Tá sé dí-bheo fós.
Fritheadh caithte dí-bheo ar a' mbóthar ar maidin é.
Bhí an t-ádh 'na chaipín, a's srianadh thríd chor a' bith. Ní raibh ann ach go raibh sé dí-bheo, nuair a fuair M. é. Bhí sé strumptha ar fad.
D'fhaga sé caithte dí-bheo annsin é, a's lasc leis.
Déarfá go raibh sé dí-bheo ar éigin, ach 'sé a raibh ann é.
Bhí sé a' tabhairt na gcor sa tsúil ribe. Dheamhan a raibh ann, ach go raibh sé dí-bheo.
Is fada dí-bheo mar sin é.
Bail ó Dhia ort fhéin a's ar do bhiseach! Tá a chuid bisigh siúd ar iarraidh! Fear, nach mó ná dí-bheo é le dhul 'un trí lá!
+
Cé'n bhuig-shíne a bhain dó, le gur sheas sé deoch (dh)uit?
TUILLEADH (1) ▼
Má bhí an oiread sin buig-shíne ann, indiu, indomhnach b'anna(mh) leis. Ní fhaca dia ná duine a' seasa(mh) deoch ná blogam ariamh cheana é, ach dhó fhéin.
+
→
buail ar
'An té 'bhíonns thuas óltar deoch air; An té 'bhíonns thíos buailtear cois air' (sean-fhocal)
TUILLEADH (1) ▼
Is amhla a bhí sé ariamh: 'an té' bheadh thuas, d'ólfaidhe deoch air, a's an té a bheadh thíos bhuailfidhe cois air'.
→
buail
Chomh luath a's a d'ól an capall a' deoch, bhuail rud eicínt í, a's shín sí siar ó chluais go iorball.
→
buinne 1
'Bhfeiceann tú an muigín buidhe sin thuas? Badh é a leath-cheann sin é. Líonadh suas go buinne bruach dhó le poitín é, a's dheamhan ar thóig sé dhá cheann é, ná 'ndearna sé an dárna deoch dhe, gur scaoil sé siar fré chéile é. Abair go bhfuil coimpléasc a's acmhúinn ar phoitín ag a' bhfear sin!
+
→
ainm
Cuir ainm ar do rogha deoch anois, agus gheobha tú í.
TUILLEADH (1) ▼
Cuir ainm ar do dheoch go beo, mar's beag a' lonnú 'fhéadfas muid a dhéanamh annseo.
+
→
aire
'Sé atá indon aire a thabhairt dhá chuid airgid. Ní sheasfadh sé deoch do dhiashúlach(?) = níl sé caithmheach, mar ní thiubhradh sé deoch d'aonduine 's cuma cé hé féin.
TUILLEADH (1) ▼
'Sé atá deas ar aire a thabhairt dhá mbeidh aige. Ní fheicfeadh Mac Dé deoch in a dhiaidh.
+
→
airigh
Is beag 'aireochas sé sin, deoch a sheasamh — tá dalladh airgid aige = ní chuirfe sé aon-cheo as dá chuid airgid, luach deoch a bhaint as.
TUILLEADH (1) ▼
Ní aireocha tú agad ná uait, cupla scilling, agus ní fiú dhuit droch-cháil a chuir amach duit fhéin, scáth luach deoch = ní chuirfe cupla scilling (luach deoch) mórán as duit, agus tá sé chomh maith dhuit iad a thabhairt uait, i riocht's nach dtiocfa cáil péisteánaigh amach duit.
Tá mé 'cuir mo theanga bheag amach sa ngarraidhe ó mhaidin, le teann tairt, agus ní chuimhneochadh sib ar dheoch a thabhairt agam in a dhiaidh sin.
+
→
anam
Ní dhéanfa sagart ná dochtúr aon-mhaith dhó anois, arae tá sé in achar an anama, a's níl ann, ach go bhfuil sé dí-bheo.
TUILLEADH (1) ▼
Dheamhan deoch uisce 'bhéarfadh sí duit, dhá mbeitheá in achar an anama.
+
Thug an dochtúr deoch shuain dhó agus fuair sé fionnórtas breá go ceann cupla uair
TUILLEADH (1) ▼
Tá a cholainn ag bruith le teas. Nímé a mbeadh rud ar bith a thiúrfadh fionnórtas dó. Deoch ná tada
→
fásach
"Siúd ort a Mháire, agus ólfamaid deoch, agus beidh muid amáireach i bhfásach na ngort" (.i. an áit a bhfuil rud ag fás) = leathrann; níor chuala mé ann ach an méid sin
→
isteach
D'ól muid trí phionta an fear (an duine) agus fuair muid deoch isteach uaidh fhéin (ó'n óstóir) annsin.
→
fiach 1
Cén chaoi a seasfainnse deoch agus gan a luach agam. Is doiligh an fiach a chur as an tom nach mbíonn sé
→
fiata
An deoch fhiata é an "gin"? Níor ól mé ariamh é. Deochannaí cuideáin domsa ar fad iad cés moite den fuisce, agus den phórtar
Chaith sé uair an chloig ag forcamhás orm ag ceapadh go dtairgfinn deoch dhó, ach dheamhan é muis.