Is olc é an t-athfhéar sin ag gamhna beaga. Tá sé an-cheasúil agus dúnann sé a ngoile

Dún an doras sin faitíos na heirimisce (faitíos na fálach thuas)— faitíos gadaíochta dá bhfágtaí oscailte é

Bhí a shúile dúnta aige a fhearacht is dhá mba ina chodladh a bheadh sé, ach ba bheag dhá chuid cluanaíocht é sin, mo léan

Dún do chab (annamh)

Murach go raibh mallú (mathshlua) mór istigh, ní bheadh an oiread siod cantaireachta le cloisteáil ann agus an doras dúnta.

Dún do chlab — éist do bhéal!; Dún do chaiseal!; Bí i do thost.

Béarfaidh mé idir chorp chleite is sciathán ort, mura ndúna tú do bhéal, agus caithfidh mé amach sa bhfarraige thú.

Má tá an uair coimhthíoch fhéin le fada, gheobhaidh muid triomach dhá réir as seo amach. Níl tuile dhá mhéad nach gcaitheann sé an fhad eile a thrá, agus sin é fhearacht ag an aimsir é. Níor dhún Dia ariamh bearna nach n-osclódh sé ceann eile.

B'fhéidir dhá ndúntaí súile na gcoinicéar sin go n-éireodh cupla coinín linn atá ag taithiú thart sna crígheannaí seo le gairid.

An té a dhéanfadh comaoin den tsórt sin do dhuine, níor cheart duit do shúile a dhúnadh air. Ach cén neart a bhí agam air agus an té a bhí in mo bhail. Ní cheideonainn ar a dtug tonn ar trá é.

Bhuail an t-ocras céatach mé — sliabh gortach nó rud eicínt — ar Ard Bh. an T. M., agus shíl mé dheamhan an baile a d'fheicfinn go brách. Murach leisce é a dhúiseacht, ghabhfainn isteach go dtí P. Ph. go bhfaighinn raisín bídh a dhúnfadh mo ghoile go dteagainn abhaile.

Tá cóineas móna ann, ach níl dadaidh eile ann. Ach céard sin orm! Nach bhfuil siad ina ridirí ag bradáin! Níor dhún Dia ariamh bearna nach n-osclódh sé ceann eile!

Is diabhaltaí an éisteacht atá aige lena cuid cóipíse. Dhá mba fear eile é, déarfadh sé léithe a béal a dhúnadh.

Ní dhúnfadh sé a shúile ar dhuine agus feiceadh sé an t-anó air, ach tá an bealach eile leis mar sin fhéin. Tá sé ag baint a dhá luach amach ar chuile mhíle ní dhá bhfuil istigh ina shiopa.

Tá sé neamh-mhothaitheach anglánta leis an té nach bhfuil beann aige air, ach an té a bhfuil, ní dhúnfaidh sé a shúile air.

Sílim nach craobhmhúr é seo, ach go mbeidh an chuid eile den lá briste. Tá an-duifean thiar, agus an t-aer dúnta ar fad. Muran ráig toirní í.

Tá a shúil go dona. An lá faoi dheireadh a raibh siad ag cáitheadh, chuaigh cuilín den lóchán fúithi, agus chinn sé air é a thabhairt amach. Tá sí dúnta fré chéile anois aige. Banaltra mhaith a theastódh uaidh (banaltra = bean oiliúna. Deirtí go mbíodh bainne cíoch go maith ag súil thinn, nó súil a mbeadh salachar nó dúradán fúithi)

Dar mo choinsias duit, is beo drochmhúinte adúirt sé liom mo bhéal a dhúnadh agus éirí as an ngráiscínteacht!

Cuirfidh mise faoi ndeara don bhollaire sin, go ndúnfaidh sé a bhéal nó rud a bheith ar a shon aige — mura bhfuil i ndán is go n-éirí sé as an nglagaireacht agus as an nglaomaireacht beidh scéal aige air.

Tá sé in am ag do ghoile dúnadh feasta, muran leat béiceadán críochnaithe a dhéanamh dhíot fhéin le n-íosfaidh tú.

Tá sé an-dúnta i mbun an aeir thiar. Níl trust ar bith agam as nach lá sa gclaí a dhéanfadh sé — tá an t-aer thiar ar fad plúchta agus 'sé mo bharúil go ndéanfaidh sé lá báistí go faoithin dhe

Tá muintir an phobail seo buailte d'uireasa siamsa ná cuideachta ar bith ach go mbuaile an diabhal i gcinc an mhuiníl iad! Nuair a bhí áit damhsa acub, níorbh bheo iad gan a bheith ag troid agus ag achrann go mb'éigean é a dhúnadh suas!

'Sé dúnadh agus donacht Mheiriceá a thug buille na speirthe do mhuintir na tíre seo. Tá siad gan saothrú ar bith anois.

Nuair a gheofá bainte amach é, ní féidir a bhéal a dhúnadh — ní féidir é a chur ina shost ó thiocfas fonn cainte air

Dún do bhéal anois a chlab gan foscadh. Is gann atá an saol ag dul ort mura bhfuil aon údar cainte agat ach an méid sin

Níl aon mhaith dhuit aon mhilleán a thabhairt dom anois. Dheamhan féith de mo chroí a chuimhnigh ar a dhul ann go raibh an áit dúnta. Sin é an chaoi a mbímse i gcónaí. Bhí an oiread rudaí le fáil agam fhéin agus nár chuimhnigh mé ar a leath ach oiread. Nuair a bhí mé leath bealaigh aníos, sin é an uair a bhí mé ag éirí bréan díom féin

Ní fhaigheann lámh iata ach dorn dúnta

Tá mo ghoile dúnta cheal rud le n-ithe — ní fhéadfainn tada a ithe anois; chuirfinn amach aríst é mar tá mé an fhad sin ar chéalacan

Tabharfaidh mé foghairt agus faobhar na speile aniar i gcinc an mhuiníl dhuit mura ndúna tú do chlab

Uair ar bith a mbíodh ocras orainn fadó dheamhan ceo a dhéanadh muid ach fasair fhataí a bhualadh síos sa splainc. Ní fheicfeá gasúr ar bith ag róstadh bruithneogaí anois. Tháinig críonnacht do ghasúir ó shin. Sin, nó d'imigh an goile uathu. Dheamhan a fhios agam nach é an goile fhéin atá dúnta. Dúnta ag tae agus ag beatha mífholláin

Cén fáth dúnadh a bhí agat ar an doras sin?

Ní raibh fód ar bith sa reilig sin thoir shul má dúnadh í. Nach mbíodh na cónrachaí nochtaithe? Ní raibh aon dhomhain chréafóige inti

Ba cheart duit do bhéal a dhúnadh feasta. Tá tú in do chlaibín muilinn ó tháinig oíche — tá sé in am agat

Tháinig scamall beag fuarchraicinn san áit a raibh an neascóid, ach níor dhún sé ar fad, agus rinne sé ainfheoil ina bhéal aríst. Chuaigh mé chuig an dochtúr leis gur lansáil sé é, ach ba bheag an mhaith sin. Murach an luibh a bhain N. R. dhom, bhí mo chosa nite

Tháinig fruch frach air agus an corp dhá thógáil amach. Shílfeá gur duine é a mbeadh saochan céille air. Dúirt sé nár cuireadh a mháthair i gcónra mar ba cheart. Ba é a thráth é, agus an chónra dúnta, ba é sin

Tá faitíos orm go mbéarfaidh an fuacht ar an teas orainn i mbliana mura bhfuil ag Dia. Tháinig an bhliain go dona. Níl fata ná arbhar ná móin ann. Tá na daoine ceart mura bhfaighe siad gorta. Ach tá Dia láidir. Níor dhún sé bearna ariamh nach n-osclódh sé ceann eile

Fanadh sé ansiúd ag an doras dúnta anois más breá leis. Gheobhaidh sé cead fuarú ann, agus fuarú go maith freisin. D'iarr mé air a theacht ag an tine faoi dhó nó trí huaire cheana, agus níor thug sé dhom ach cluais bhodhar

Dún an doras sin. Tá fuarghaoth isteach ann

Tá a shúil sa meath chéanna anois le trí bliana ó buaileadh dairt air thuas ar an bportach. Ceann crua a bhí ann. Níor lig an té a chaith é, ná aon dhuine dhá chineál, tada as a láimh ariamh ach le gangaide. Dhún súil Ph. d'aon iarraidh. Chuaigh sí chun othrais. Chaith sé scaitheamh san easpaicil (ospidéal) léithe, ach dheamhan mórán maitheasa a rinne siad dó ansin ach gur fhuaraigh siad an phian air. Tá clúdach aige uirthi i gcónaí. Is maith an t-ádh atá air má bhíonn aon amharc aige aríst go brách inti. Dá leanadh sé amach mac Mh. fúithi thiocfadh sí daor air. Ach ní leanfadh. Tá sé ró-réchúiseach an duine bocht

Bhí bó ansin thoir ar an aonach agus nuair a chuaigh siad dhá bleán, bhí an úth chomh rite lena bhfaca tú ariamh. Ach deoir féin ní raibh sí a thál ina dhiaidh sin. Chuaigh chuile dhuine di ach ba aon mhaith amháin é. Tháinig an fear seo — ceannaitheoir a bhí ann — agus chuaigh sé féin ag méirínteacht léithe. Chuir sé soipín tuí isteach sna dalláin aici, mar dhóigh dhe go raibh siad tachta … ach dheamhan tachtadh ná cuid de thachtadh. Ní ar na dalláin ná ar a cuid siniúchaí a bhí an diomar (marach, locht) chor ar bith. Fear sách simplí — bádóir as Conamara — a casadh timpeall ann sa deireadh agus é ar a ghlasmheisce. Ní thabharfá deich triuf air lena fheiceáil. Sách adhartha a bhí sé ag imeacht. D'fhiafraigh sé céard a bhí orthu, agus hinsíodh dó. Bhí an ceannaitheoir an uair seo in éadan na ndalláin aici. 'Lig do na dalláin,' adeir an bádóir. 'Tá na dalláin chomh freeáilte agus a bhíos mo pholláiríse agus an bád ag tabhairt leathbhord sa ngaoith thar an gCeann lá flichshneachta. Ach inseoidh mise dhaoibh céard a dhéanfas sibh. Stopainn an bhainne atá ar an mbó. Má tá bairille ann agus é lán uisce, ardaígí suas é ar áit ard eicínt. Tugaidh an bhó lena ais. Coinnígí ansin í. Scairdigí anuas an t-uisce as an mbairille de réir a chéile. Mura ndéana an bairille sin, líonaigí bairille eile, agus déanaigí an cleas céanna. Nach mairg gan galún taosctha an bháid agam, agus is gearr a bheinnse dhá cur ag tál.' Tugadh isteach i yard Sh. í. Tá a fhios agat an bairille ard siúd a raibh an teaip air a bhí thiar le balla. Thiomáil siad an bhó suas lena thaobh, agus chuir siad an teaip ag rith. Ligeadh chomh maith le trí bhuicéad uisce as. Ná raibh ann nár thosaigh an bhó ag tál an bhainne chomh briosc agus dhá mba as béal gloine a bheadh sé ag teacht. B'éigean buicéad a chur fúithi de léim. 'Anois,' adeir an bádóir 'ab iad na dalláin a bhí dúnta,' agus haway leis isteach i ndoras cúil Bh. gur chuir cáitheadh pórtair ar an smut aige féin. Cé a mb'fhearr é sin ná do wireínse ar ball?

Déarfadh sé go maith anseo é, ach cuirfidh mé geall leat nach n-abróidh sé in mo láthairse é. Ní abróidh a mhaisce, mar tá faitíos air go dtógfainn é. Sin é a bhfuil aige, Laoi na Mná Móire, agus tá sé chomh práinneach as sin agus a bheadh cat as póca. Ní bheidh sé ag aon duine eile nó is cinniúint air é. Sin é an fear daoithiúil i gcónaí. Nach mbíodh L. ar an gcaoi chéanna le M. Ní abródh sé píosa Fiannaíochta a bhí aige in áit ar bith dá gcasfaí M. faitíos a dtógfadh M. é. Mheabhraigh M. do dhuine eicínt eile a dhul isteach agus é a chur dhá rá, agus sheas sé féin sa doras dúnta ag éisteacht. Chuaigh sé isteach de mhaoil a mhainge an oíche dhár gcionn agus dúirt sé chuile mhíle focal di do L. Nuair a chuala L. é, bhí sé i ndiaidh sásaimh ar chuma eicínt. 'Tá trí ceathrúnaí nár chuir mé ann,' arsa seisean. 'Bhí a fhios agam go raibh tú sa doras iata.' Bhraith sé é … Dheamhan ceathrú ná cuid de cheathrú a bhí ar iarraidh ach bhí air (aige) marach eicínt a fháil air …

Nach deacair leis a bhéal a dhúnadh

Dheamhan sin oíche dhár dhealbh an ghrian nach mbuaileadh sé féin amach shula théadh sé a chodladh, go bhfeiceadh sé a raibh na lúbáin ar na croithe, agus gabháil faighte ag na beithígh agus ag an gcapall. Dhá dtéadh a raibh sa teach amach míle uair i mbéal a chéile, ní bheadh aon tsástaíocht aige ann ina dhiaidh sin, gan é féin ag tabhairt súil orthu. Duine imníoch a bhí ann. Tá mé ag ceapadh go n-éiríonn sé chuile oíche thiar sa reilig anois, faitíos a mbainfeadh dearmad do Sh. Bh. gan an geata a dhúnadh!

Oscail suas an doras agus lig isteach deannóidín ghaoithe. Is mór an fionnórtas ar na daoine í. Tá an oíche an-mheirbh … An bhfeiceann tú P. seo thuas nach dteagann aon deannóid ina ghaire ó bhliain go bliain ach an dá dhoras agus a bhfuil d'fhuinneoga sa teach dúnta aige. Is mór an seasamh aige é