→
de
díot (47)
→
foirm
Go bhfuil siad indon an cloigeann a bhaint de dhuine agus cloigeann eile a chur air! Go dtuga Dia ciall duit! Níl do scéal i gclár ná i bhfoirm! A' dtiúrfása cead an cloigeann a bhaint díot fhéin?
→
féar
Fiafraím díot, cén chaoi a ndéanfaidh muinntir na háite seo an saol a ríochan, nó go ndéantar a bhfuil tusa a rádh. Fan beó a chapaill agus gheobhaidh tú féar, ab ea. Mar a chéile sib ó sháil go rínn. Tá sibse cho dona le dream ar bith eile
→
cóirséad
Bain díot an cóirséad sin chomh uain's 'bheidheas tú istigh, nó ní aireocha tú ort fhéin chor a' bith é, ar a dhul amach faoi'n bhfuacht duit aríst.
→
abhaile
InDomhnach níor thug tú abhaile leat go bhféadfá aon-cheo a chaitheamh in mo bhéal-sa. Ba mhinic a bhain mé an t-ocras díot fhéin, a's de'n bhrothtuinn chlainne atá agad.
→
bealach
Má fheicimse ar bóthar ná ar bealach díot, uaidh seo amach, íocfa tú ann (athair a' smachtú páiste).
+
→
buille
Ní aireocha tú choidhchin go dtuga sé cuaibhtheach de bhuille dhuit — buille céadtach — a dhéanfas pleibistín díot ar áit na mbonn.
TUILLEADH (1) ▼
Má fhaghann tú buille acab siúd (i.e. de na buillí áidhbhéile atá aige), déanfaidh sé ceirtlín díot.
Má chloisimse go leigfe tú amach aon-smid de'n méid seo, bainfe mé an teanga amach ó'n dúid díot.
→
ardchíos
'Íoc amach m'árd-chíos liom go beo' adubhairt a' gaiscidheach 'nó bainfe mé an ceann anuas ó'n dúid díot'.
+
Bain díot anuas an cóta sin anois go beo deifreach, agus ná bí ag imtheacht dhá mhilleadh.
TUILLEADH (1) ▼
Bain díot anuas na h-éadaighe fliucha sin go beo, nó tolgó(cha) tú an t-éag asta(b).
→
fonn
Ní chasfaí spéice fuinn ar bith agad! Má tá, anois atá agad cur díot. Má chloiseann sé seo istigh amhrán ag dul thar a theach, spréachfaidh sé, agus gheobhaidh tú spóirt air
+
→
imigh
Ní chuirfe aon-cheo an chearc bhradach sin ag imtheacht díot, ach neart fuisge — ní ruaigfe aon-cheo an slaghdán sin, ach cuid mhaith fuisge.
TUILLEADH (1) ▼
Má tá an t-imtheacht ort, caithfe tú cur díot = má tá sé ar do chrann bás fhaghail, gheobhfa tú bás.
→
imirt
Ó casadh ar chlár an h-imeartha thú, caithfe tú cur díot = ó's rud é, go bhfuil [tú] in áit nach féidir leat teicheadh ná "rith maith" a dhéanamh, caithfidh tú cur ar do shon féin, nó innsean cé'n t-ughdar go raibh do phlé le duine nó le cúrsaí áithride.
→
ith
Dhá gcaiththeá dhá lá do shaoghail ann, ní fhiafróchaidís díot, ar theastuigh greim le n-ithe uait.
→
fiacail
Cáil mo shlí-sa fiafraím díot? Tá mé ag coinneál snáth faoin bhfiacail, agus sách rite atá sé sin fhéin ag gabhail liom
+
→
fuaraigh
Tá an pórtar seo muláilte agam duit. B'fhéidir go mbainfeadh sé an slaghdán díot. Ná tabhair cead dó fuarú. I dteas bhainne na bó is fhearr a ól
TUILLEADH (1) ▼
Dhá dteagthá abhaile nuair a chuir sé fios ort b'agad a d'fhágfadh sé an áit. Bhí sé ag súil leat i gcomhnaí. Rinne sé neamh-shuim díot san deireadh nuair nach raibh aon-chosúlacht teacht ort. Sin é é i gcomhnaí: an té a bhíos amuigh fuaraíonn a chuid
→
fuascail
"Cuirfidh mé trí cheist ort", adeir sé, "agus mara bhfuasclaí tú iad, bainfidh mé do cheann agus do chamán beatha díot. Cés goire dhuit do léine ná do chuid éadaigh? … "
→
daol
Má airigheann tú an daol — an t-árdú — do do bhualadh, níl agad a dhéanamh ach bualadh fút ar bhall na h-áite go gcuiridh tú díot é.
+
→
de
Bain díot (do chuid éadaigh)
TUILLEADH (2) ▼
Déanfaidh mé an t-aon-lá amháin díot = maróidh mé thú ar áit na mbonn
Scaoil díot na h-éadaí fliucha sin
→
deoir
Ní fhágfainnse deoir in do h-aona hairt marach nachar eirigh liom a bheith ar an taobh ceart díot
'Ar ndú' bhí sé ag plé le ceann a bhí 'chuile orlach cho dórainneach leis féin: M. seo thiar. Níor thug sé sin aon-tsásamh d'aonduine ariamh, agus diabhal baoghal a bhí air é a thabhairt do Sh. Chaith siad an-fhada ag cothuigheacht le chéile, agus 'chaon duine aca ní ba mheasa ná a chéile. "Dar diaguí" adeir M. faoi dheire "déanfaidh mé aon-lá amháin díot a Sh. shalach na míol. Rinne T. Mh. eadarscán annsin agus d'árduigh an dream thiar M. leo abhaile. Marach gur [a]rduigh chuirfeadh sé luighe fiadha ar Sh.
Dhá n-eirigheadh sé dhuit ar an domhainn, dheamhan cladach a d'fheicfeá go ndéanfadh Dia Diarmuid díot. Ná baoghal a bheadh ort!
→
drandal
Dar seo agus siúd muis, mara gcaithidh tú díot dranndal an mhagaidh sin atá ort fúmsa, beidh rud ar a shon agad. Tá mé ag éisteacht leat annsin ó mhaidin, agus is mór an acmhuinn agam í (cur suas leat). Is tú an t-ealadhantóir is mó faoi na bruit. Ag ceapadh atá tú go ndéanfaidh tú dóigh de na daoine chreidim, ach ní dhéanfaidh, ná baoghal ar bith ort. Ní faoi chearca a leigeadh amach aonduine ach an oiread leatsa, le go ndéanfá ballséire dhíob
→
dronnach
Nach hé atá dronnach as an druim! Bheitheá ag gabhailt air sin go ndéanfadh Dia Diarmuid (nó dearmad) díot, agus ní ghoillfeadh sé a dhath air
Ní shin dubhliathán a deir tú ach breac geal! Dar príosta muise is gradha an scéal é! Agus céard é dubhliathán ach breac geal fiafraím díot! Nach dteagann na bric gheala ón bhfairrge freisin ar nós na mbradáin. Cuirfidh mise geall leatsa nach bhfuighidh tú aon-dubhliathán ar aon-loch nach mbíonn bric gheala uirre … Níl san loichín sin thiar ach bric ruadha.
→
dán
Níl aon-mhaith dhuit ag caint. Feiceann tú féin nach bhfuil bualadh an ghráinne eorna ar dhánta na talmhana. Cá'il sé. An bhfeiceann tú an spleodar a chuir sé (poitín) sa seanduine sin thiar: nuair a bhí aige a bheith ag cur brat na scaball (taiséadaigh) faoi réir dhó féin, gur bhuail sé amach ag iarraidh mná. Céard eile atá indon é sin a dhéanamh fiafruighim díot
→
díol 2
Cé hé díol an mhagaidh anois fiafruighim díot — tusa nó mise. D'fhéach tusa le dhul ag magadh fúmsa, ach sílimse gur mise atá ag magadh fútsa. Mar adubhairt an ceann eile: — "Bíonn daoine ag magadh fúmsa an uair a bhainim an choirce glas; Ach bímse ag magadh fútha-san an uair a thuiteas an gráinne as". Sin é a fhearacht agamsa agus agadsa anois é
→
téigh ar
Is maith nach mór duit a bheith ar do mhaidí, nó gabhfaidh an dream sin suas ort. Is cuma leo sin é, ach bearradh a bhaint díot, agus cead an diabhail a bheith agad annsin. Tá sean-aithne agamsa orra sin
+
→
téigh do
Ná bain díot an hata a dhuine sin. Sin é an slacht uiliog ort. Is breagh atá sé ag dul duit
TUILLEADH (1) ▼
T'anam ó'n dacs é, níor thug tú an méid sin dó. Ní raibh aon-phunt ag dul dó: dhá chrudh tá cupla mí ó shoin, agus dhá shean-chrúdh anois, agus thug tú gualach aige an uair dheireannach. Scriosadóir é, má bhain sé an oiread sin díot. Tá rud le déanamh leis: a dhul ag gabha eicínt eile