Foclóir Mháirtín Uí Chadhain

Dé Luain (12)

 
fág
D'imigh sé uaim Dé Luain agus d'fhága sé ag obair ar anchaoi mé. Is beag é foghail duine aonraic le coirce atá ag tuitim dhá cheann
 
'Marach a' taoille sa mbealach, dhéanfainn eolus a' bhaile a mbíonn tú; Rachainn dod' fhéachaint 'chaon Satharn, a stóirín, a's ar maidin Dé Luain' (as 'Neilí')
 
Bhí biseach aige Dé Domhnaigh, a's d'eirigh sé. Ach bhí sé buailte síos Dé Luain aríst.
 
failic
Is diabhlaí an fhailic a rinne sib ar an móin le cupla lá. Dheamhan dhá chaorán ann anois, th'éis gur Dé Luain a bhí mé i gcoinne aistir. Is suarach an t-íonadh nach ndíolann sib aon-fhód, agus a bhfuil sib a dhóghadh
 
fuacht
Fuair mé fuacht ar aghaidh na riteacht annsin thuas Dé Luain, agus tholg mé slaghdán as
 
Ní hé baladh na deataighe a bhí air maidin Dé Luain … bhuel ní móide gurb é. B'fhéidir gur baladh airgead luachra nó baladh eicínt eile mar sin a bhí air
+
deilbh 1
Ní dheilbheochamuid é Dé Céadaoin. Tá geis ar an gCéadaoin, a dheirbhshiúr mo chroidhe. "Bearradh Luain nó deilbh Chéadaoin, ní raibh ariamh gan osna nó éagcaoin"
TUILLEADH (1) ▼
Diabhal a ndéanfaidís aon-deilbh Dé Céadaoin fadó, dhá bhfaghaidís Éire bronta orra. Bhidís ag ceapadh dhá ndéanadh, nach mbeadh aon-lá de'n ádh orra. Bearradh Luain nó deilbh Chéadaoin adeiridís
+
dia 2
'Bhfeiceann tú í sin thuas nach leigfeadh aon-luaith amach Dé Luain. Deir sí nach bhfuil sé sonaí. Sin í an chailleach a bhfuil na pirseógaí aice
TUILLEADH (1) ▼
Má fhaghann na tincéaraí sin leigean ar t'asal, go lá an Luain aríst, ní bhfuighidh tú aon-dé air. Do chumhachta cínn ní aithneóidh é
 
"Diomdha Rí na h-Aoine do'n té a thóigfeadh mo ghrádh uaidhm (uaim); Nach bhféadfainn a dhul dá féachaint aon-oíche Dhomhnaigh ná go moch Dé Luain". (Diomdha Rí na h-Aoine; diomdha Dé; ná raibh Dia buidheach dó!; go n-agruighidh Dia air é!)
 
Tús Aoine agus Deireadh Sathairn. Tá an Aoine in aghaidh na seachtaine. Lomadh Luain agus bearradh Céadaoine. Biseach an Domhnaigh agus árdú na Céadaoine. Dé Luain soir agus Máirt siar, agus tá an Diardaoin sonaí soir nó siar: anois a bhfuil aon-cheann eile aca agad. Bhí siad sin ann ar fad roimhe seo, ach tá siad caithte in aer anois