→
deis
deise (36)
→
daoradh
Ní hin é an chaoi a bhfuil sé in áiteachaí eile chor ar bith. Má chuireann siad an liathróid ar chúla an daoradh féin, ní bhíonn tada dhá gcaillteamas leis. Ach sílim gur deise é mar atá sé againne
+
→
deas 1
Meas tú cé is deise do chapallsa ná mo chapallsa?
TUILLEADH (5) ▼
Sin é an teach is deise ar an mbaile
'Sé an fear is deise clann iníon sa tír é
'Sé an áit is deise teach é ó Gh. anoir
'Sé an fear is deise guth in do thír é
Ba é an té ba deise craiceann dhá raibh anseo ariamh é
+
→
deas 3
Bhí sé ar an taobh deas den bhóthar; ar thaobh na láimhe deise den bhóthar — ar thaobh na deasóige
TUILLEADH (1) ▼
Coinnigh ar thaobh na láimhe deise i gcónaí
+
→
deis
B'éigean dom éirí astu cheal deise. Ní fiú do sheacht mallacht an t-oirdín sin. I gceann mar atá sé, níl aon chois rathúil ann
TUILLEADH (15) ▼
Níl sé taobh leis an méid sin deise. Nach bhfuil geadán eicínt talúna aige i S. F. agus beithígh aige air freisin. Tá agus seala mór
Is gearr le dhul a chuid deise ar fhear Achréidh. Go bhféacha Dia ar do cheann a stór. Bheadh a chúig oiread talúna ag fear Achréidh leis, gan trácht chor ar bith ar an maith a bheadh ann thairis
Is géar a theastódh deis a chur ar an gcathaoir seo, agus gan a fágáil mar atá sí. Chaith mé an oíche aréir in mo shuí uirthi agus go deimhin, má chaith féin, ní mórán deise a bhí orm. Bhí sí ag sníomh fúm, agus faitíos orm chuile phointe gur ar shlatrachaí mo dhroma ar an urlár a bheinn
Ní fheicim go bhfuil sé ag cur mórán deise air féin le dhul 'na bhaile mhóir inniu. Déarfainn nach bhfuil. Is fada leis an t-aistir agus is fuar leis an lá
An fhad is a bhí mé ag cur suas na móna ar mo dheis, bhí agam. Bhí mé ag tabhairt cnáimh le crinneadh don scarthóir, ach chomh luath agus a d'athraigh siad, agus a mb'éigean dom tosaí in aghaidh deise, bhíodh sé ag forcamhás orm ar an mbruach (ag baint mhóna in aghaidh deise — ag baint an bhinse i riocht is go gcaithfeá an mhóin a chur ar thaobh na láimhe ba lú umhlachta)
B'fhurasta dhuitse earra mhóna a bheith ar bruach agat agus an scarthóir a shárú, ach féacha mise a bhí ag baint in aghaidh deise i gcaitheamh an lae. Is beag an dochar dhom, arsa tusa, a bheith gan sea gan seoladh anois
Chaith mé lá ag casadh fóidín baice in aghaidh mo dheise do J. ansin thíos. Mura gcasainn mar sin é, chaithfeadh seisean an chlaise a chur isteach in aghaidh deise, agus ó bhí sé ina sheanfhear, ba mhór liom a dhul ag fiachadh air
Ní thiocfadh sí liom chor ar bith mar sin. Bheinn ag obair in aghaidh deise. Tá sé ceart go leor agatsa atá ar do dheis
Chaith mé an lá ag tarraingt an tobáin in aghaidh deise, leisce P. Mh. a chur dhá tharraingt scaití in aghaidh a dheise féin. Dhá n-athraíodh muid mar a bhí againn a dhéanamh, thitfeadh seisean i mbun a chos faoi. Dheamhan mórán gaisce a bhí air mar a bhí sé féin
Seas ar an taobh seo agus píceáil amach ar do dheis í. Nach feasach duit gur in aghaidh deise atá tú ag píceáil anois. Shoraidh dhíot nach nglacann go réidh thú féin, agus gan furú mar sin a bheith ort. Is iomaí oíche ag an teampall orainn
Is diabhaltaí an báireoir é, agus an chóir a dteagann an liathróid chuige, caitheann sé an poc a bhualadh in aghaidh deise chuile uair. Tá trí chúl amuigh aige anois dhá bualadh in aghaidh deise. Dhá bhfaigheadh sé ar a dheis í, níl a fhios cén gníomh atá ann. Dhéanfadh sé cat agus dhá rioball. 'Sé atá deas air!
Iontaigh ar an taobh eile agus beidh do bhuille ar do dheis agat. Tá tú ag bualadh anois in aghaidh deise, agus do do chloí féin
Diabhal mórán a d'fheicfeá iad ag bualadh deise sa ruta seo anois. Ní bhíodh Domhnach ná dálach fadó nach í a bhíodh uileag thíos ansin thíos ar an mbóthar, ach ní fhaca mé ann anois í le na cianta. 'Sé an áit a mbíodh an daoradh bualadh againn, ar an leic sin ó thuaidh de bhóthar, ar aghaidh gheata Mh.
Téadh muid ag bualadh deise. Gheobhaidh muid an-spraoi air
Nach iad do dhreamsa a bhí ag tabhairt na deise.
→
deisiúil
Cén mhaith sa tubaiste d'fhear a bheith deisiúil, má bhaineann sé an craiceann dó féin ag saothrú na deise. Is beag an tsomhaoine d'aon duine é féin a chur síos sa talamh fiche bliain roimh an am. Ba mhaith le cuid againn sásamh eicínt a bhaint as an saol an fhad is a bheadh muid ann. Is iomaí lá sa reilig orainn mar adeir an ceann eile
→
diogáil
Deir siad muis go bhfaigheadh sé seo thuas an prize ar an teach is deise murach coileach mór rua cuileach le T. Ph. a bhí ag bordáil timpeall an tí aige agus an bhean a bhí ag meas ann. Ó bhí faisean ag an gcoileach bordáil anuas ar a chuid cearc, is dona a chruthaigh sé nár ghiogáil freisin é i dteannta a chuid féin … Ar ndóigh dhá ndéanadh, sháfadh T. Ph. é. 'Sé a chuir as a chuid airgid é
→
dlaíóg
Níor mhór dhuit corrdhlaíóig den olann ghlas a chaitheamh ar an dlúth. Is amhlaidh is deise a bheas sé
+
→
domhan
Dheamhan áit faoin domhan is deise ná an áit seo murach an aimsir
TUILLEADH (1) ▼
Ní raibh aon teach ar thalamh an domhain ba deise ná a bhí acu, nó go dtáinig an tsraoill seo isteach ann. Chuir sí sin a caoi féin air
→
dreas 2
Is gearr a bheadh an gabha ag cur deise air sin. Thabharfadh sé goradh dhó sa teallach, agus ghabhfadh sé ina éadan ar an inneoin ansin, agus bheadh sé dhá ghreadadh nó nach bhfágfadh sé a dhath den dreas sin air. D'fheicfeá ag éirí dhó leis an orlaíocht é. Féadfaidh tusa an cleas céanna a dhéanamh, mura bhfuil tú ródhíomhaoineach
→
dubh 2
'Sé an dubh an dath éadaigh is deise ina dhiaidh sin ach gurb é díol an chat mara a choinneáil glan
→
dúiche
Is fhearr dhuit fanacht sa mbaile anois ó tá riar agat. Is deise dhuit é ná an tabhairt sin a thabhairt ort féin aríst. Is buan duine ina dhúiche féin, adeir siad
→
téigh ó
An bhfuil a fhios agat cén cheird atá anois air? Ag déanamh deise a chuirfeadh solas ar fud an tí. Sin é an fear agat. Níl ní ar bith beo ag dul uaidh, agus ní raibh ariamh féin