1.
gan a bheith cam.
a.
+–
Tá sé cho díreach le dorugha, le urchar gunna, le saighead as bogha, le slat sailighe, le grásta Dé agus rl.
Sin é an bóthar díreach go Baile Átha Cliath = an bóthar mór
TUILLEADH (4) ▼
Má's cam díreach an ród sé an bóthar mór an t-aithgiorra (sean-fhocal)
Is maith díreach an mhóin í. 'Sí an mhóin uicht is dírighe in a dheidh sin. 'Sí, agus is seasmhaighe
Is breagh díreach an claidhe é sin. Rinne sé go slachtar é
Bhí an chóir díreach ar an aighre (fc. aighre)
+–
"Arán cam a ghníos bolg díreach" (sean-fhocal) = má fhaghann duine a sháith le n-ithe — is cuma cé'n fuint a bhíos air — beidh a bholg sleamhain lán agus ní bheidh aon-ghleannta ná aon-tslabhcadh ann; déanann biadh duine sáthach
"Arán cam a ghníos bolg díreach" adeir an Chailleach Bhéara. "Thug tú éitheach a chailleach" adeir an buachaill "Ní h-eadh, ach a fháil ar bord go bhfaghaidh tú fuighleach" (cuid de'n aighneas a bhí ag an gCailligh Bhéara leis an mbuachaill)
TUILLEADH (2) ▼
Ith suas é, agus altuigh Dia go bhfuil sé agad. Ar chuala tú ariamh é: arán cam a ghníos bolg díreach
Sin é an peata. Ní íosfadh sé an stiallóig aráin in áit a bhfuil ailp bainte as a ceann. Go dtugaidh an diabhal thart é ní dhá thiomaint é. Níor chuala tú ariamh go ndéanann arán cam bolg díreach
+–
Chuir sé i gcoinne an cham agus an díreach é (I gcuid de na leagain atá ar scéal an Ghobáin Saor deirtear gurb sheo ceann de na rudaí ar chuir an Gobán fios air abhaile agus é ag déanamh cúirt an Rí. Déarfaí scaithtí le gasúr nó le duine simplí é)
Is diabhlaí simplí a bhí tú fadó agus thú in do ghasúr. An t-am a raibh mé ag déanamh an teach cairr thuas, chuir mé síos thú go dtí T. ag iarraidh an cam agus an díreach. Spréach sé. Nachar chaith sé rud eicínt leat
TUILLEADH (2) ▼
Níl a fhios agad céard é sin. Cheal nach bhfaca tú ariamh é. Sin é anois an cam agus an díreach! Aithneochaidh tú féin aríst é!
Níl aon-cheo faoi'n domhan nach bhfuightheá annseo. Go fiú agus an cam agus an díreach féin tá sé ann. Iarr é má thogruigheann tú!
b.
ingearach, géar.
+–
Tá an t-árd sin an-díreach = géar
Níl an aill sin ag caitheamh, chor ar bith. Tá sí díreach
TUILLEADH (1) ▼
Is diabhlaí díreach an fánán é sin
c.
cneasta, macánta.
+–
Sin caint dhíreach = caint chneasta
Níl aon-fhocal díreach aige sin chor ar bith
TUILLEADH (2) ▼
Beidh mise díreach leis = ní bhfuighidh sé aon-bhantáiste ormsa, nó má tá indán agus go bhfuair sé cheana aon-bhrabach orm, gheobhaidh mé an oiread céadna de bhrabach air sul a mbí mé réidh leis
Fág an buachaill sin fúmsa. Dá fhada dá rachaidh sé, beidh mise díreach leis
d.
barrainneach; gan mion-airgead, mion-mheadhchan agus rl. le cois a bheith ann, agus rl.
+–
Is tú atá ceart go díreach = tá tú ceart gan tada chuige ná uaidh
Chúig phunt a bhí agam díreach ag dul isteach, ach níl a fhios agam barrainneach cé mhéad a bhí agam ag teacht amach
TUILLEADH (2) ▼
Tá tú díreach ceart = ceart go barrainneach
Sin é go díreach; sin é go díreach glan = go barrainneach; go dearbhtha.
+–
Ní bheidh scoilteadh ná scoilteadh anois ann. Bíodh sí ar an airgead díreach nó fág do dhiaidh í. An gceapann tú go gcaithfidh mise an lá ag stangaireacht annseo leat. Tá rud ar m'aire thairis (An t-airgead díreach = punt, dhá phunt, trí phunt agus rl., gan aon-scilleachaí corra a bheith ann)
Tabhair an t-airgead díreach air — h-ocht scilleacha. Ní bheidh pighneachaí corra ar bith ann. Dheamhan é
TUILLEADH (2) ▼
Dhá seasainn uaidh agus a dhul go bun an amhgair leis gheobhainn ar an airgead díreach é, ach bhí leisce orm a bheith ro-dhanra críochnuighthe leis
Tá sé agad anois — dhá chloich meadh ar mheadh. An dtóigfidh tú an meadhchan díreach nó an mbainfidh mé chupla punt as. Do roghain féin anois
e.
+–
Tá mé díreach leis anois = ní íosfaidh mé níos mó; tá mo dhíol ithte agam
Ná gludh (glaoidh) aon-phionta eile dhomsa. Tá mé díreach leis anois — tá sin. Dá n-ólainn níos mó bheadh ceann thar an gceart ólta agam
TUILLEADH (1) ▼
Tá mé díreach leo anois. Ní chaithfidh mé aon-"fag" eile anocht. Tá mé rodtha in mo stéigeacha aca
f.
+–
Tháinic sé díreach ar a threibh; tháinic sé díreach ar a chine = teacht ar shliocht nó síolrú ó dhuine.
Tháinic sé sin díreach ar chine É. Mh. Cheal nachar chuala tú é ag déanamh gaisce as ariamh. M'anam go ndéanann an uair a bhíos aon-bhraon caithte aige
TUILLEADH (1) ▼
"Tháinic mise díreach ar threibh R. Mh. A. Uí Fh." arsa seisean. "Is furast' aithinte gur tháinig tú díreach ar threibh aidhbheirseora eicínt" arsa mise
2.
+–
Tháinic sé díreach ó theach an dearbhráthra
Ag dul díreach go Sasana atá mé anois
TUILLEADH (4) ▼
Chuaidh tú díreach thar an áit anois.
Bhí sé díreach ar an gcaoi chéadna a raibh mise
Tá sé díreach mar bheadh duine ann a mbeadh saobhchan céille air
Beidh mé díreach ag dul abhaile anois
díreach in iontrálacha eile (50+)
Tá ceann-fhearann (ceann-fhearainn) ann = an leath-fhód le claidhe; an chiúiseóg a fhanas timpeall le claidhe gan treabhadh nó gan cur i bpáirc. Ach in Iarthair na Gaillimhe (le farraige. Tá an chiall réamhráite i Muigh Cuilinn agus inGnó Mhór) tugtar amanntaí é, ar na cúilíní beaga — agus iad ingreamús dá chéile — a bhíos in aice le claise an tsrotha nó le claidhe san áit nach dteigheann na hiomrachaí díreach. Sórt ladhrógaí nó crúbáin iad. Idtalamh nach dtreabhtar ní fhágtar mórán de chiúiseóig le claidhe ann, agus b'fhéidir gur ingeall air sin a haistríodh an t-ainm. Na daoine a thugas "ceann-fhearann" ar áiteachaí mar seo, "an leath-fhód le claidhe" a thugas siad ar an "headland" féin
Ní raibh easbaidh ná earasbár agam. Mo dhíol díreach a bhí ann. Nach baileach a thomhais mé anois cén t-éadach a theastódh uaim!
→
feadhain
Níl "stripe" ar an bhfeáin aca is measa ná mo "stripe-sa". Is gearr go mbeidh a bhfuil de phortaigh inte ídithe. Deich mbliana eile ar a mhéid agus deir tusa in a dhiaidh [sin] gur roinneadh an sliabh seo díreach! = ar an méid, nó an uimhir stripeannaí atá ann. Deirtear "féinn" freisin go háirid más daoine atá i gceist
+
→
fiar
Fág an claidhe beagán ar fiar mar seo nuair a bhéas tú dhá dhéanamh, i riocht agus go mbeidh casán isteach annseo agad. Níl maith ar bith dhuit é a leigint díreach
TUILLEADH (1) ▼
Ní mór dóibh fiar a thabhairt dóibh fhéin inniu (báid). Ní thiocfaidís isteach díreach i súil na gaoithe. Tá sé in a lom gaoithe adtuaidh anois = a theacht isteach ar tír ag tornáil
+
→
focal
Go díreach glan! Bhain tú an focal as mo bhéal! = A. ag caint le B. Chuirfeadh B. isteach air agus déarfadh sé an rud a bhí A. le rádh. Chuimhneódh sé gurb shin é an focal a bheadh sé ag dul a rádh agus déarfadh sé fhéin é
TUILLEADH (1) ▼
Sin é an rud adúirt sé go díreach glan. Nar leige Dia go gcuirfinnse cor an fhocail air. Tá seisean ar shlí na fírinne agus mise ar shlí na bréige
→
freagair
Is beag nach bhfuair mé na seacht mbáis san gcurach nuair a chonnaic mé an mulán ag freagairt róm, agus an churach ag dul caol díreach uirri.
→
fána
Bhí an bád ag doirtim le fánaidh (ag dórtadh le fánaidh). Díreach ar an aighre a bhí sé (an ghaoth) agus tabhair gaoith uirre! = nuair a bheadh gaoth theann indiaidh an bháid, nó an-chóir agad, bheadh an bád ag doirtim le fánaidh
Níor scéal é, le aon-chainnt a dheanamh di, mar 'mbeadh duine ann a choinneochadh caomhamhaint air go díreach. Ach inDomhnach, is duine sa gcéad é sin, ar a' saoghal seo, ar aon-nós.
→
cobha
Buaileann an cabh cuid mhaith aca(b) ar uair mhóir mar seo, ach ní bhíonn aon-chlóic orra(b) leis, mara mbeadh sé an-dona go díreach.
→
bealach
Is corr-dhuine a gheobhfadh eolus a' bhealaigh go dtí an áit siúd, mara mbeadh fear aitheantais ann go díreach.
→
beart
Níl beart a' bith is fhearr dhuit ná a dhul abhaile díreach anois = níl cúrsa a' bith; níl 'plean' a' bith; níl caoi a' bith.
→
crámhar
Sé'n scéal é, níl fascadh in aon-áit ó'n gcramhar báistighe sin, mar sé'n chaoi 'bhfuil sé dhá caitheamh anuas díreach. Is mó an bhrath atá agham leigean liom fhéin abhaile, a's an giota fataí sin a fhágáil go ndéana sé aithdeal: meastú nar mhaith an beart é?
→
críoch
Dhá mbeadh arán Chríghe Fódla bruithte aghad anois, ní íosfainnse (t)íos (níos) mó. Tá mé díreach leis.
→
crúbáin
Is gearr a' mhoill a bheadh orm a' cúl 'fhódú, marach na crúbáin sin. Ach bíonn siad sin meathta thar na h-iomrachaí díreacha.
+
→
cúl
Chomh uain's mhair a' tsean-mhuinntir, dheamhan deoir tae a d'fhéadfaidhe ól sa teach thar cheann de ló, mara n-óltaídhe ar chúla téarmaí go díreach é. Fataí a d'fhaghadh na fir fánaighe a bhíodh aca(b) ar a mbricfasta. Cé'n bhrigh ach tae is chuile theach sa tír an uair chéadna.
TUILLEADH (1) ▼
Ní choinnigheann aon-teach ósta anois é (an poitín) mara gcoinnighidís ar chúla téarmaí é go díreach. (D)ar ndóigh, dá bhfáightí amach, go ndíolfaidís aon-deoir dhe, bhainfí cead díolacháin uileag dhíob, a's ba mhaith an ceart é freisin.
Ní áit buaile ná sean-bhaile d'aonduine coirnéil a' bhaile mhóir seo, mara bhfuil na stucairí coirnéil ann go díreach.
→
beo 1
Ní theigheann críostuidhe an bhéil bheo amach 'sna bólaí siúd, mara dteigheadh lucht caorach go díreach, a's tá mé 'ceapadh gur annamh a theighea(nn)s siad sin fhéin, chomh domhain sin faoi shliabh.
+
→
bior
Ní dhéanfainn a' cleas a rinne sé, go díreach glan, go gcuirinn bior faoi mo shúil idtosach; b'fhearr liom bior a chuir faoi mo shúil, ná go mbeadh sé le casadh liom go ndearna mé a leithide de chleas; chuirfinn bior isteach thrídh mo shúil shul a ndéanfainn an cleas a rinne sé.
TUILLEADH (2) ▼
An té a thiocfadh i gcleitheamhnas tútaighle de'n tsórt sin, ní raibh le déanamh leis, go díreach glan, ach bior dearg a sháthadh isteach thrídh na shúil.
Dheamhan do chos a d'árdóchadh é, go díreach glan, go gcuirtheá do shúile ar bhior.
Dheamhan ann ach bodhránach bradach. Bhí sé chomh maith dhuit go díreach glan a dhul a' cainnt leis a' gclaidhe, le dhul a' cainnt leis.
→
adhartha
Ní bhéarfadh duine 'bith, mura mbeadh duine adhartha ann go díreach, aon-ghéilleadh dhó sin. Nach cainnt ar sraith a bhío(nn)s aige igcomhnuidhe!
→
buail ar
Bhí mé ar thob bualadh ar a' 'mbicycle' go díreach, 'san am ar ghludh (ghlaoidh) sé orm aríst.
+
→
buail
Sa gcuisle thanuidhe taobh thiar de'n Characán a bhuail a' concar sin mé. A' fuireacht go dtrághfadh sé go dtí an clochar amuigh a bhí mé, a's ní raibh cuimne agam go mbuailfeadh tada mé 'san áit céadna mara mbeadh ceann-cruachain nó bod gorm, go díreach.
TUILLEADH (1) ▼
Cé'n áit a mbuailfeadh muid tír anois, dhá dteigheadh muid díreach.
→
foscadh
Is fhearr a bheith ar thaobh an fhascadh ná ar aghaidh na doininne ar chaoi ar bith. Déanadh duine cho díreach agus is féidir leis, agus ní baol dó an lá deireadh = fear a bhí ag caint ar na Críocha Déannacha; bíodh anam duine glan
Bhí sé thíos san linn agam ar feadh leath-uaire, agus mé ag cur sámhas ann le frith-ghob na camóige. Ó diabhal cor a bhí ann ach an oiread le plíoma de ghamhain! Meastú nach raibh mé ag cur scrúdaí orm fhéin a gcuirfinn an chamóig ann beag ná mór, agus cho socair agus a bhí sé! … Síleann tú gur ag sioscadh bréag atá mé! Fóill ort. Bhí mé go díreach ar thí sracadh a thabhairt faoi …
→
féithigh
Ag dul siar díreach a bhí sí ar ball, ach tá sí ag féithiú isteach go hÁrainn anois. (bád).
→
isteach
Má tá aon-láimh isteach aige sin leis, ní fhéadfadh sé imtheacht díreach = má tá aon-bhaint ag an duine sin leis an ngnotha, nó má [tá] aon-chomhairle aige air, ní bheidh an gnotha cneasta.
Go díreach agus í 'teacht isteach gnoithteach, ar a' gcúrsa deire, scoth capall eile í.
→
farcán
Tháinig cnap annsin ar mo láimh mar a bheadh farcán ann go díreach. B'fhada liom go raibh sé ag imeacht agus chuaidh mé ag priocadh leis …
→
fiach 1
Tá an fiach dúisithe agam i ngarraí Sh. Uí E. faoi dheire thiar thall, agus tá sé in am sin aige. Shíl mé nach mbeinn amuigh as inniu. Dhá mbeadh an garraí Láir siúd thuas curha agam anois, bheinn díreach leo (sin é a gcuirfinn d'fhataí)
Bhí muid ag "stillhouse" agus an iarraidh críochnuithe go díreach. Dúirt duine eicínt go mba chosúil le póilíos a bhí ag nochtadh aníos ar an gC. B. Bhí sé in a fhuile faile san stillhouse, ag rith leis an bhfuisce agus leis an oirnis agus le bairillí. Dheamhan a dhath a bhí ann ach beithigh leis an mbaile ó dheas
Ba dona a chruthaigh tú nachar fhan thiar. Ní raibh tú ach imithe go díreach nuair a tháinig T. Th. isteach, agus bhí fuarloch pórtair ann uaidh sin amach
+
→
dairt
B'fhearr dó anois go díreach glan a dhul ag caitheamh dairteacha leis an ngealaigh ná a bheith ag iarraidh ceart a bhaint de'n tsean-lánamhain sin. Lá agus gur chinn siad sin ar bhaile cheana, tá sé fánach aige-san a bheith leo. Agus dar fiadh bhí "set" ar an mbaile sin roimhe seo nach raibh ar fóghnamh.
TUILLEADH (1) ▼
Deir tú leis a chaith curraintín istigh annseo indiu. Níor tharraing sé anuas agam faoin mbealadh díreach ach bhí sé ag baint dairteachaí aige. Dhá gcloistheá an chaoi a raibh sé ag teacht timcheall ar an scéal. "Leag mé bosca bealadh a bhí le 'chur ar an gcarr indiu isteach ar chorr an drisiúir aréir. Níor fhága mé míor-meacan de'n teach gan chuartú ar maidin agus chinn orm é a fháil. Dubhairt B. nachar chorruigh sí féin é. Agus níor goideadh é mar 'sé sin an fáth ní raibh aon-duine istigh ó mhaidin ach tusa agus M. agus níor ghoid ceachtar agaibhse é." Tá aimhreas aige orainn, ach ní abróchadh sé in a dheidh sin é. Fágfaidh mé thíos anois aige é ins an oíche ambáireach. Leagfaidh mé ins an áit chéadna ar chorr an drisiúir é agus mé ag imeacht ó chuairt.
→
dallán
Chonnaic mise bó thiar annseo ag N. Mh. Bhí an úgh calctha aice. Chinn orra aon-deor bhainne a fháil uaithe th'éis a ndichill. Bhí fear beag ag obair annseo thoir ag C. — níl a fhios agam beirthe ná beo cérbh as é. Tháinig sé ag breathnú ar an mbó agus í cínnte ar C. agus ar 'chuile dhuine. Fuair sé ruainnín de'n "wire" beag sin a d'fheicfeá ar scluig na mbuidéil "lemonade". Dhírigh sé amach é nó go raibh sé cho díreach le dorugha. Sháith sé suas is 'chaon dollán de'n úgh é indiaidh a chéile. Dheamhan cor na car a rinne sé len a láimh ach é a sháthadh leis suas. B'iongantas an chaoi a raibh sé indon é a dhéanamh ach níorbh é a chéaduair é. Bhuel tháinig an bainne, gan bleaghan ar bith. Tháinig sé mar a bheadh Dia dhá rádh leis. Bhí bleaghánach dhó (dhe) ar an talamh shul'ár féadadh soitheach a fháil. Is diabhaltaí stuama a bhíos daoine thar a chéile
+
→
deachma
Níor chuala mé gur tóigeadh deachmaí annseo ariamh ach bhídís annsin thoir ar Dhúithche an Bh. Na ministéaraí a d'fhaghadh iad sin, nach h-iad. Dheamhan mórán a chuala mé ariamh fútha. Tá siad sin caithte suas le saoghal agus aimsir … Ó'n droch-shaoghal ab eadh? Bail ó Dhia ort. Tá agus i bhfad roimhe. Rugadh m'athair — beannacht Dé len 'anam — trí bliana roimh an Droch-Shaoghal (1846-1847) agus ní raibh siad ann len a línn. Cá'id ó a bhí oiche na Stoirme Móire ann? … Céad bliain díreach. Bhuel is roimhe sin a bhí na deachmaí ann, má's fada gearr roimhe é, sin rud nach feasach dom. Ach fiafruigh de Sh. Ó. Ch. é. Sin é an fear a innseochas na h-údair (dh)uit … Tá aois mhór agamsa air, ach má tá féin, níl mé ach ar chosa bacóige len a ais. Tá údar aige faoi 'chuile shórt ó'n Díle
TUILLEADH (2) ▼
Ní raibh cuimne ag duine ar bith dhá raibh suas le mo línn-se ar na deachmaí nó má bhí, is beag a chuala mise fútha, ach an focal a chloisteáil mar sin go díreach. Chuala mé an focal 'chuile lá ariamh, agus bhí a fhios agam go mbadh tuarastal é a d'fhaghadh na ministéaraí, ach níor chuala mé thairis sin d'fháirnéis air. Dheamhan cuímne agam ar rudaí mar sin chor ar bith. An rud a d'innseochthá dhom indé, ní bheadh a fhios agam é aríst ambáireach
Ná bac thusa le blaoisc an phortáin. Caith í sin ag an deachma, mara mbeitheá ag dul ag iascach agus go dteastóchadh baoite uait go díreach. Istigh ann atá an t-iasc
→
deannach
Ní fheicfeá tada ar an mbóthar feadh t'amhairc ach deannach. Bhí sé ag eirghe in a cheathannaí an uair a thiocfadh mótar ar bith. Dhallfadh sé thú agus mhillfeadh sé do chuid éadaigh. Na bóithrí sin a gcomhnuigheann an t-uisce orra agus a bhíos faoi dhraoib ar feadh an gheimhridh bíonn siad faoi dheannach mar sin i gcaitheamh an tsamhraidh. Níl na bóithrí "steamrolláilte" mar sin chor ar bith mara mbeidh bualadh mór orra go díreach
→
deilbh 1
"An Crann Deilbh: de mhaidí coille a dhéantaí iad. Chaithtí a dtomhais le riail le fad áirid a bheith ionnta agus leithead áirid is na maidí treasna. Dhá chuaille a bheadh ann agus dhá mhaide treasna. Rinne P. M. Mh. ceann aca dhuinne annseo. Níl a fhios agam cá'il sé anois: ag imeacht is 'chuile áit a mbíonn deilbh le déanamh. Tá sé cho maith dhuinn anois sneachta a chaitheamh ar a lorg chreidim. Ní deilbh a dhéanfas muide go bráth aríst. Ní bheadh na gearrchaileadha sin indon aon-deilbh a dhéanamh … Cur síos an tSnátha ar an gCrann Deilbh (nó crann deilbhe; tá an dá leagan aige): an dá chuaille a chur in a seasamh annsin le balla: ceann ag corr na fuinneoige agus an ceann eile tuairim agus ag giall an dorais. Ní bheidís cho h-árd leis an áiléar sin baileach. An dá mhaide treasna a chur suas orra: ceann in íochtar agus ceann in uachtar agus iad ag dul isteach ionnta in eangaí mar a bheadh leabaidh. Bíonn rungaí ar nós dréimre 'san dá mhaide a bhíos in a seasamh ar a n-éadan: an t-éadan de na cuaillí a bhíos leat. Bíonn buimbiléad tuighe ar an urlár agus dhá cheirtlín shnátha air, i riocht agus nach mbeidh an snáth ag dul ar fud an tighe ort. Ní dhéanfadh sé cúis duit tuinte fada na h-óinsighe a bheith aghad! Annsin tosóchaidh tú ag cur an tsnátha síos ar an gcrann. Crios a dhéanamh an chéaduair. Comhairfidh siad an oiread seo banláí (bandles) de'n tsnáth — an méid banlá a bhéas le dul 'san eige (aige: /ɴ′eɡ′ə/) sin. Cuirfidh siad síos an snáth sin ar an gcránn agus beidh siad dhá chur sin síos choidhchin nó go mbeidh a ndóthain thíos. Tosóchaidh siad ar an bpionna (runga) íochtair ar an taobh seo — taobh na ciotóige — agus tiubharfaidh siad leo suas é ar na pionnaí — dhá chur orra ar fiar — ach gan snaoim (snaidhm) ar bith a chur air ar an bpionna, nó go dteighidh siad go bárr. Anonn treasna annsin agus anuas ar an deis chéadna ar an taobh eile ó runga go runga go dteagaidh siad go talamh. Anall treasna go dtí an áit ar thosuigh siad agus ar ais aríst ar an gcaoi chéadna, nó go mbeidh deireadh na gclannaí thíos. Bíonn dhá phionna dhéag suas ar aoirde na maidí. Scaithtí bheadh agus tuilleadh. Féadfaidh siad tuilleadh rungaí a chur ann de réir (léar adubhairt sé) mar a fheilfeas dóib. Tugtar céadta 'sa deilbh de'n eige 'léar (de réir) mar is maith leat leithead a bheith ann. Féadfaidh siad h-ocht gcéad (snáth) nó seacht gcéad a chur ann. Mara mbeadh ann ach seacht gcéad ní bheadh aon-leithead ag an snáth nuair a bheadh sé deilbhthe. Beidh leithead ag h-ocht gcéad. Nuair a bhíos an oiread seo clannaí thíos ar an gcrann buaileann siad sriongáinín ar an méid sin. Céad a bheadh annsin. Beidh fearas bárr leithid 'san éadach 'léar (de réir) mar a ghabhfas céadta ar an gcrann. Féadfaidh tú deilbh dhá shnáth a dhéanamh nó dhá shnáth dhéag nó scór má thogruigheann tú. Chonnaic mé 'chaon chineál aca. Bíonn chúig chlannaí fichead is 'chuile chéad. Ní fuláir fios a bheith agad cé mhéad céad ann shul a bhaineas tú de'n chrann deilbh é. Nach shin é an fáth a gcuirfidh tú síos air é. Comhairfear na clannaí amach in a gcéadta. Beidh an bhean nó an fear atá ag deilbh ag siubhal i gcomhnaí 'gcomhnaí. Ní fheilfeadh dhuit aon-bhuille marbh a leigint in do chuid oibre dhá mbeitheá ag deilbh. Is maith an píosa de lá a chaithfeá ag deilbh giota. 'San ngeimhreadh bheitheá an lá leis ar fad. … Nuair a thóigtear anuas de'n chrann é, bíonn an-fhad ann. Bhuailfeadh tú snaoim (snaidhm) nó crios ar 'chaon chloigeann dhe annsin, agus déanfaidh tú suas in a throisleáin é mar a bheadh gruaig mná ann go díreach. Sin í an eige. Tá sé faoi réir annsin le dhul ag an bhfigheadóir … Gan aimhreas is aon-tsnáth amháin a bhéas ann. Dhá mbriseadh an snáth 'san deilbh, ghreamóchadh sí ar an bpuínte de'n chuid eile de'n tsnáth é. Chuirfeadh sí snaoim (snaidhm) air … " (Giota faoi dheilbh shnátha a fuair mé ó m'athair. Rinne sé féin an obair go minic)