Nualitriú
Bunlitriú
drochmhúinte
—fc. drochmhúineadh
drochmhúinte in iontrálacha eile (50+)
→
feadhain
Níl aon fhear ar an bhfeadhain acu is drochmhúinte ná Pádraig dhá dtéití sa gceann sin leis. Tá nimh craite air sin. Níor mhaith dhuit ruibh oilc a fheiceáil air. Teagann cúr lena bhéal
→
fág
Tá sí drochmhúinte. Muise cá bhfágfadh sí é (an drochmhúineadh). Bhí a hathair amhlaidh — ba dual di a bheith drochmhúinte
→
carcair
'Sé díol an diabhail aon cheart a bhaint den charcair sin. Tá sé beo drochmhúinte, agus ar bheagán spleáchais le chuile dhuine.
→
coiric
Is drochmhúinte an éadáil aon araoid a chur air siúd má bhíonn aon deoir sa gcoiricín aige go háirid.
+
→
beo 1
Tá sé beo drochmhúinte — bhíogfadh sé agat chun drochmhúineadh go héasca.
TUILLEADH (13) ▼
D'éirigh sé suas beo drochmhúinte agus rún aige a raibh sa teach a chaitheamh amach.
Sin é an stalcáinín atá beo drochmhúinte.
Mura raibh sé sin beo drochmhúinte, castar leis é!
Duinín beo drochmhúinte é M. Sh. G., ach is beag a bhíonns de bharr a chuid drochmhúineadh aige go minic.
Shílfeá le bheith ag caint mar sin léithe nach leáfadh an t-im ina béal, ach déarfadh an dream a bhfuil eolas acub uirthi gurb í atá beo drochmhúinte.
Amach leis ar an tsráid go beo drochmhúinte, agus shílfeá gur mó an fonn a bhí air tosaí ag cur a chraicinn di amuigh.
Dheamhan duine a chonaic tú ariamh in do shaol chomh beo drochmhúinte leis sin má fhaigheann sé aon údar.
Ní raibh aon duine dhá dhream nach beo drochmhúinte a bhí, agus ní dheachaigh seisean in aghaidh dúchais ach an oiread le duine.
M'anamsa muise gurb eo í an áit deiridh ag duine beo drochmhúinte mar é. Is gearr a d'éistfí anseo leis nó go ndaití (ndathaítí) an smut aige.
Duine sásta é shílfeá nó go mbaintí as é, ach i nDomhnach nuair a bhainfí, tá sé beo drochmhúinte.
Is olc an éadáil do dhuine ar bith atá beo drochmhúinte é a chasadh isteach ar an mbaile sin, áit a bhfuil seala amhas cheana.
Dar mo choinsias duit, is beo drochmhúinte adúirt sé liom mo bhéal a dhúnadh agus éirí as an ngráiscínteacht!
'Sí an ropaire is drochmhúinte beo í.
→
bogán
Shiúil an bogán de phóilí, atá thíos ansin tigh an Ch., anall chugainn agus 'sé dúirt go beo drochmhúinte nach raibh aon chead againn a bheith ag imirt ar an mbóthar.
→
ainm
Tá sé in ainm is a bheith an-drochmhúinte, ach dheamhan ceo dhá chuid drochmhúineadh a chonaic muide ariamh — deirtear gur duine olc oilbhéasach é, ach ní raibh sé amhlaidh linne ariamh
→
anam
Dhá bhfeicteá i láthair comhluadair é, shílfeá nach raibh ann ach gur cuireadh an t-anam ann ar éigean, agus deir siad ina dhiaidh sin go bhfuil sé beo drochmhúinte má bhaintear as é.
→
fiachadh
Dhá mbeadh scruplaíocht ar bith ann mar mháistir scoile, ní ag dul ag fiachadh ar an dílleachta sin a bheadh sé. Ach tá sé siúd beo drochmhúinte. M'anam gurb é a chuma sin atá air
→
fraigh
Chomh luath agus a caintíodh ar an áit thoir chuaigh sé sna fraitheachaí. Shílfeá a mhic ó go leagfadh sé an teach go talamh. Siúd é an diabhal atá drochmhúinte.
→
isteach
Beidh a sháith don tsaol ag an gcliamhain isteach mar tá an t-athair luath láidir drochmhúinte fós — an fear a phósfas isteach sa teach ann, is fear i dteannta é mar tá an t-athair láidir agus olc fós agus beidh sé in éadan an chliamhain go síoraí
→
abair
D'fhéadfá a rá gur maith te drochmhúinte an cuimleacháinín é sin, má théann araoid ar bith air
→
doscúch
Ná bí doscúch le na putaí a mháistir. Is dona an rud a bheith ródhoscúch leo. Glacfaidh siad gráin ar an scoil uilig … Níl mé dhá shamhailt leat a dhuine chroí. Dar a shon go n-abróinnse go raibh tú drochmhúinte, ach bíonn na putaí ag banrán ina dhiaidh sin
→
drandal
Buaileadh sé é, feiceamuist. M'anam gurb iúd é nach dtiocfadh anonn ná anall leis, ach a thabhairt isteach ar an drandal dó gan peárail (parole? parler?) ar bith a ghlacadh leis. Sin é féin atá beo drochmhúinte le araoid ar bith a chur air
+
Nach é atá drochmhúinte, ná duine ar bith eile a thóg cloch agat (chugat)! Tá gotha an chrochadóra ar an diabhal
TUILLEADH (11) ▼
Is drochmhúinte an mhaise dhuit é! Éirigh as anois nó gheobhaidh tú luach do chuid drochmhúineadh, gheobhaidh sin
Ba mhaith drochmhúinte a labhair sé deirimse leat!
Ná bí chomh drochmhúinte sin! Tá nimh ort!
Diabhal fear is drochmhúinte ná é má fhaigheann sé tsiocair ar bith!
Tá rud dána drochmhúinte déanta agam (fc. dána)
Mura bhfuil tú mór ná láidir, ná bí dána ná drochmhúinte (fc. dána)
Labhair sé go doiligh drochmhúinte — go cantalach agus go holc
'Sé a bhí go doiligh drochmhúinte liom nuair nach n-inseoinn dó cá bhfuair mé iad. Ach sin rud nach raibh aon iallach orm a inseacht
Carrachán doiligh drochmhúinte é sin. Is mór an gar gur beag é a ghníomh
'Sé a bhí doiligh drochmhúinte nuair nár inis mé dhó go raibh mé ag teacht go ceann an bhóithrín. Thosaigh sé ag strócántacht liom ag iarraidh trí pínne eile a bhaint díom. 'Téirigh chun diabhail thú fhéin agus a bhfuil de bhusannaí déanta,' adeirimse, 'mura maith a gheofá go ngabhfainnse ag íoc airgid aríst leat'
Tá sé doiligh drochmhúinte! Tabhair buíochas le Dia nach bhfeiceann tú é a iníon ó; ach mise a chaitheas ceart a bhaint dó ó mhaidin go faoithin!
Ní mór duit a bheith ar t'airdeall féin má tá an bullán droimeannach sin soir sna garrantaí. Tá sé chomh drochmhúinte lena bhfaca tú go hiomaí. D'ionsódh sé thú ar an toirt boise
→
dualgas
Tá sé sa dualgas aici sin a bheith drochmhúinte. Bhí ruibh ar a máthair, agus maidir leis an athair, ar ndóigh ba show shaolta é. Bhíodh muid ag caitheamh corrmhéaróg leis fadó agus d'fheicfeá gearradh fiacal air ag teacht ina (ár) ndiaidh
→
dáimh
Ha muise, is dual dáimhe agus daoine dhó a bheith drochmhúinte. Ar ndóigh dhá dtéadh sé le Clainn Mhac Chonfhaola, ní bheadh léamh ná inseacht scéil air
+
→
dána
'Tá rud dána drochmhúinte déanta agamsa agus fios a chur ort,' adeirim féin, 'ach i nDomhnach a athair, bhí sé ar a chailleadh nó facthas domsa go raibh' — rud sonnta sotalach
TUILLEADH (1) ▼
Ba é a labhair go dána drochmhúinte freisin. Dúirt sé mura dtéadh T. amach dhá dheoin féin, go gcuirfeadh seisean ag imeacht é agus deifir air!