—/ɡu/. ní abruítear an d

—Réamhfhocal, mion-fhocal cainte leis an mbriathar Ainm-bhriathar agus rl. Tigeann sé seo isteach i gcaint ar na mílte bealach, agus níl sna somplaí seo thíos ach cuid an bheagáin de na bealaí sin.

—Na forainmneacha réamhfhoclacha: dom, duit, dó, di nó duithe (/dī/. Bíonn an leagan seo ar di is gach uile áit ag daoine áiride, ach di is coitianta go fada ar fud an cheanntair), dúinn (duinn. Tá sé an-choitianta d'uireasa an tsíneadh fada. Sé is mó atá le fairrge ó Ghaillimh siar), daoib (díb, díbh freisin. Thríd agus thríd níl an b séimhithe. Tá an d caol in Árainn, go h-iondúil i Rosmuc, Camus, agus áiteachaí eile. Bíonn an dá fhuirm le chéile in go leór áiteachaí), dóib, dófa, (dóib nó dób is mó atá i gConamara agus a b leathan. Dófa nó dóf ar an Achréidh ach cuirtear daof(a) go minic in a áit).

—Bíonn an d séimhithe ionnta go minic. Dhom i leabaidh dom, dhuinn i leabaidh duinn agus rl. Déarfainn gur minicí séimhithe é thríd agus thríd ná ar a mhalrait. Torum, toruinn adeirtear i leabaidh tabhair dhom, tabhair dhuinn.

—I leabaidh domsa (damsa) deirtear damhsa (/dūsə/) ar an Achréidh ar an gcéad phearsa uathaidh réamhfhoclach. Tá sé an-tréan ann. Deirtear i sean-ráití nó a leithidí taobh thiar de Ghaillimh é, ach is cosúil gur den Achréidh a tháinig sé .i. "bain pluimín as (píopa) agus tabhair dhamhsa (/ūsə/) annsin é" (Spidéal).

—Mar mhion focal san aimsir chaithte (do bhuail sé agus rl.) níl do san gcaint, ach scaithtí i sean-scéalta. Chuala mé tréan ag riar sean-scéalaithe mar sin é (Pádraig Ghábháin, agus Seán Ó Laidhe Ceathramha Rua).

—Ní do ach a (/ə/) agus ag atá san iairdhíoch (infinitive) agus san ainm-bhriathar .i. "dúirt mé leis an fear a bhualadh"; "chuaigh sé amach ag cur na mbeitheach as an gcoirce." Ach deirtear amanntaí ráití mar seo .i. bhí sé ad iarraidh na mbeitheach (/əd′/) más é an do atá annsin nó nach hé. Bíonn /ə/ (a nó do?) agus séimhiú le dul, teacht .i. dúirt mé leis a theacht; fuagraíodh air a dhul abhaile (mar sin a bhíos sé i gcomhnaí). I leabaidh ag i ráití áiride sén /ə/ (a, do?) agus séimhiú a bhíos ionnta leis an iairdhíoch nó leis an ainmbhriathar .i. an rud a bhí sé a fháil (i leabaidh ag fáil), ní ghlacfadh sé é; an rud atámuid a iarraidh go bhfaghamuid é; an gúna a bhí sí a cheannacht níorbh fhiú an t-airgead é (tá an rud seo coitianta igcaint ainneóin go n-abraíonn daoine ag fáil (/ə fāl′/) agus rl. Ach tromlach na ndaoine ní abraíonn. B'fhéidir do rial eicínt a bheith ag baint leis ach ní fhéadaimse a barraíocht).

—Deirtear do (/ɡu/) in áiteachaí in áit an /ə/ (a?) i leagain fearacht chuaigh sé do (a) chodladh; tháinig se do (nó a) chúnamh dhom leis an bhféar a chur isteach. Snadhmann do agus a in a dhá fearacht mar a ghníos siad is 'chuile áit eile ar fud na tíre ach amháin i dTír Chonaill. "Thug sé dhá (dá gan d séimhithe go minic freisin) athair é (níl "dona athair é" ann); thug sé dhá shiúl é (d'imigh leis ag siúl go tapaidh. Tá an a pearsanta(?) seo tréan go maith i gcaint); d'imigh leis dhá shiúl ionnsaí; ní thiúrfainn an oiread dhá (de annseo is dóigh) chroí dhó agus go bhfuigheadh sé é; ná fagh an méid sin dhá anró (do not put yourself to so much trouble about it); is maith an rud roinnt dhá shásamh (nuair a ghníos duine margadh réasúnta: nobody can have his own way completely); níl tuile dhá mhéad nach dtrághann; dhá laghad é, is fhearr é ná a bheith falamh; níl duine dhá chríonnacht nach dteigheann beart in a aghaidh; níl dhá mhéid dhá mbeidh agad nach mbeidh tú ag iarraidh tuilleadh; dá réir sin agus rl.

—Tá daoine ar an Achréidh a dhealaíos an do agus an focal in a dhiaidh a thosaíos le f séimhithe nó guth. I leabaidh d'fhear, d'Earrach (/ɡær/ : /ɡærəx/) a rádh, deireann siad an do (/ɡu/) ar fad agus cuireann siad fuaim ar nós y Béarla isteach ar an f séimhithe nó ar an nguth. D'aonduine amháin (/ɡɛ̄ɴ/), do chuile dhuine (/ɡu/), do (/ɡu/) cheachtar aca agus rl. adeirtear. Ach chuala mé 'do gach duine" (/du ɡəx/) freisin. Is annamh a theagas gach isteach sa gcaint indiaidh do. Chuile is mó a bhíos ann.